Η ΤΡΙΣΤΑΝΑ ΚΑΙ Η ΑΣΤΙΚΗ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ

Ο Luis Buñuel (1900-1983) είναι ήδη 70 χρόνων όταν γυρίζει την "Τριστάνα" το 1970. Παρά την ηλικία του όμως δεν έχει χάσει τίποτα από τον σαρκασμό και τη "βλάσφημη" ματιά του σε κάθε καθιερωμένο θεσμό της κοινωνίας. Ο βαθύτερα αναρχικός και αντισυμβατικός μεγάλος του σινεμά μπορεί να δείχνει ακόμα τα δόντια του.
Στην "Τριστάνα" βάζει σα στόχο έναν ηλικιωμένο αριστοκράτη, ξεπεσμένο αρχικά και πλούσιο στη συνέχεια χάρη σε μια κληρονομιά, και τον "ξεγυμνώνει" ανελέητα (και, φυσικά, μαζί μ' αυτόν και την τάξη του). Για να μην απλοποιήσει τα πράγματα όμως, δεν τον παρουσιάζει ως τυπικό συντηρητικό. Αντίθετα, ο ήρωας είναι αυτό που θα λέγαμε προοδευτικός: Σοσιαλιστής, απεχθάνεται τον κλήρο και την εκκλησία, έχει κόψει τους δεσμούς με τη συντηρητική αδελφή του και τάσσεται υπέρ μιας σεξουαλικής ελευθεριότητας. Παρ΄ όλα αυτά παραμένει δέσμιος των συμβάσεων της τάξης του, συχνά υποκριτής και ο ορισμός του "μόνο λόγια". Σοσιαλιστής, είπαμε, αλλά δεν έχει δουλέψει ποτέ στη ζωή του και καυχιέται γι' αυτό. Έχει μάλιστα ιδεολογικοποιήσει το θέμα, κάνοντας μια σωστή αλλά παντελώς ανέφικτη κριτική στο θέμα της εργασίας. Άλλωστε, αν και σοσιαλιστής, εξαρτάται σχεδόν στα πάντα από την πιστή υπηρέτριά του. Έτσι η ιδεολογία μένει στα λόγια, ενώ η ταξική δομή της κοινωνίας μένει ανέπαφη, ενώ, όταν πια γερνάει πολύ, έρχεται κοντά και στους παπάδες που πάντοτε απεχθανόταν και σε διάφορους άλλους θεσμούς που σάρκαζε. Ζηλότυπος από την άλλη, δεν διστάζει να ξεπαρθενέψει τη νεαρή ανιψιά του και στη συνέχεια να κάνει τα πάντα για να την κρατήσει κοντά του. Έτσι ο Μπουνουέλ ρίχνει μια ματιά και σε ένα άλλο προσφιλές θέμα του: Τον γεροντικό έρωτα και τα αδιέξοδά του.
Η Τριστάνα πάλι, αθώα αρχικά, μετατρέπεται σιγά - σιγά σε ένα στριφνό και κυνικό πλάσμα (κυρίως μετά το ατύχημά της). Νομίζω ότι είναι σα να θέλει να μας πει ο σκηνοθέτης ότι η κοινωνία διαφθείρει κι ότι είναι αδύνατο να διατηρήσει κανείς την αθωότητά του σε ένα τέτοιο κόσμο. Παράλληλα ο Μπουνουέλ παίζει με τα φετίχ του σαν καλός σουρεαλιστής: Τους εφιάλτες ή ένα ξύλινο πόδι ας πούμε, ενώ ο μόνιμος στόχος του, η καθολική εκκλησία, είναι και πάλι παρούσα. Και, για να το πούμε κι αυτό, ποιος άλλος θα τολμούσε να δείξει την νεαρή, πανέμορφη και στις δόξες της την εποχή αυτή Κατρίν Ντενέβ... μονοπόδαρη;
Έτσι ο γερο Μπουνουέλ καταφέρνει και πάλι να σαρκάσει θεσμούς και καθιερωμένες αξίες και να κάνει μια από τις πιο γνωστές του ταινίες. Προσωπικά η "Τριστάνα" δεν είναι από τα αγαπημένα φιλμ ενός από τους πολύ αγαπημένους μου δημιουργούς, παραμένει όμως, νομίζω, σημαντική και χαρακτηριστική του έργου του.