''ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ῾῾ ΚΑΙ ΤΑ ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ

 Ὁι Λέξεις῾῾("The Words") που γύρισαν το 2012 οι Brian Klugman και Lee Sternthal είναι ένα δραματικό φιλμ με καλές ηθοποιίες (Μπραντ Κούπερ, Τζέρεμι Άιρονς, Ντένις Κουέιντ, Ζόι Σαλντάνα κλπ.). Μιλά κυρίως για ηθικά διλήμματα.

Ένας συγγραφέας που, παρά το πάθος του για το γρἀψιμο, δεν καταφέρνει να εκδοθεί, βρίσκει τυχαία ένα παλιό χειρόγραφα ενός εξαιρετικού μυθιστορήματος άγνωστου συγγραφέα. Μετά από πολλούς δισταγμούς το παρουσιάζει ως δικό του, εκδίδεται και γίνεται διάσημος. Το παρελθόν όμως δεν θα αργήσει να κάνει την εμφάνισή του βασανίζοντάς τον...

Η ταινία διαθέτει μια περίεργη ῾῾συρταρωτή῾῾αφήγηση (η μία ιστορί μέσα στην άλλη). Αυτό που σας αφηγήθηκα ως βασικό στόρι δεν είναι παρά η πλοκή του καινούριου βιβλίου που διαβάζει στο κοινό ένας διάσημος συγγραφέας, του οποίου την ιστορία θα παρακολουθήσουμε από ένα σημείο και μετά. Παράλληλα, σε ένα τρίτο επίπεδο, παρακολουθούμε την παλιά ιστορία της συγγραφής του περίφημου χειρογράφου στη Γαλλία της εποχής του πολέμου και λίγο μετά. Οι τρεις ιστορίες αφηγούνται με παράλληλο τρόπο. 

Η ταινία θέτει βέβαια σημαντικά ηθικά διλήμματα (πού μπορεί να φτάσει κάποιος για να πετύχει αυτό που επιθυμεί;) και συζητά το θέμα του τιμήματος όταν κάτι (οτιδήποτε είναι αυτό), στηριχτεί σε ένα ψέμα, σε μια απάτη. Οι επιπτώσεις στη ζωή και στον ψυχισμό του απατεώνα μπορεί να είναι βαθιές και να κλονίσουν και άλλους τομείς της ζωής του εκτός από την καθαρά επαγγελματική. Παρακολούθησα μεν το φιλμ με ενδιαφέρον, προς το τέλος όμως μου άφησε μάλλον κάποιο κενό, κάποιο ανικανοποίητο. Ή, ίσως, να τη βρήκα αρκετά ηθικοπλαστική. Σίγουρα πάντως δεν είναι κακή. Δείτε την ως ένα καλογυρισμένο και σχετικά πρωτότυπο δράμα.

"SULLA MIA PELLE": ΕΝΑΣ ΑΠΟΛΥΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΕΦΙΑΛΤΗΣ

 

Το "Sulla mia Pelle" (ο αγγλικός τίτλος είναι "On my Skin: The Last Seven Days of Stefano Cucchi") είναι μια ιταλική ρεαλιστική ταινία που γύρισε το 2018 ο Alessio Cremonini. 

Αφηγείται με απόλυτα ρεαλιστικό, ωμό θα λέγαμε τρόπο, τις τελευταίες μέρες ενός τριαντάρη. Είναι πρώην ναρκομανής και έχει καθαρίσει από τα ῾῾σκληρά῾῾, αλλά πού και πού όλο και κάτι κάνει. Μια νύχτα συλλαμβάνεται από αστυνομικούς με ένα φίλο του στο αυτοκίνητό του, πάνω τους βρίσκονται κάποιες ποσότητες, οδηγείται στην ασφάλεια, χτυπιέται άγρια από αστυνομικούς και, επειδή τα τραύματα είναι σοβαρότερα από όσο εκείνοι νόμιζαν, οδηγείται σε νοσοκομείο. Από εκεί και πέρα αρχίζει ένας αληθινός, αργόσυρτος εφιάλτης, που παρασύρει στη δίνη του τους γονείς και την αδελφή του, μέχρι το φριχτό τέλος.

Η ταινία είναι, όπως είπαμε, γυρισμένη απόλυτα ρεαλιστικά, σχεδόν ντοκιμαντερίστικα θα έλεγα. Μου θύμισε κάπως αντίστοιχα ρουμάνικα φιλμ. Η οδύσσεια του άτυχου ήρωα στα κελιά ή στους θαλάμους των νοσοκομείων όπου τοιν τραβάνε, η φοβερή γραφειοκρατία, η δεινή θέση της οικογένειας, όλα καταγράφονται εξονυχιστικά και συνθέτουν έναν αληθινό καφκικό εφιάλτη. Μόνο που η ιστορία είναι αληθινή: Ο Stefano Cucchi όντως χτυπήθηκε από μπάτσους και πέθανε σε 7 μέρες (αυτό το γνωρίζουμε από την πρώτη σκηνή της ταινίας, οπότε δεν σας κάνω σπόιλερ). Η υπόθεση οδηγήθηκε αργότερα στα δικαστήρια. Στο μεταξύ η απανθρωπιά ενός ολόκληρου συστήματος, η σκληρότητα των μπάτσων, το κουκούλωμα όσων κάποιοι δεν θέλουν να αποκαλυφτούν, η έλλειψη δικαιοσύνης - τουλάχιστον για κάποιους που θεωρούνται ῾῾δεύτερης κατηγορίας῾῾, όλα εμφανίζοται ανάγλυφα. Οι χώροι, μουντοί, απρόσωποι, άσχημοι, κλειστοφοβικοί, επιτείνουν την καφκική ατμόσφαιρα. Η οποία βεβαίως γίνεται ζοφερότερη αφού ξέρουμε ότι όλα αυτά είναι απόλυτα αληθινά, έχουν μάλιστα συμβεί πολλές φορές.

Αν είστε φίλος του ρεαλιστικού, σχεδόν ντοκιμαντερίστικου σινεμά, σίγουρα θα τη βρείτε από τις συγκλονιστικότερες ταινίες του είδους.

ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΕΤΑΞΟΥΝ ῾῾ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΜΠΟΥΛ῾῾;

 

῾῾Τα Χελιδόνια της Καμπούλ῾῾ ήταν αρχικά βιβλίο του αλγερινού γαλλόφωνου συγγραφέα Γιασμίνα Χάντρα. Το 2019 γίνεται γαλλικό animation από δύο γυναίκες:: Την καρτουνίστα Elea Gobbe-Mevellec και τη σκηνοθέτη Zabou Breitman.

Πρόκειται για μια δυνατή (και τραγική) ιστορία που διαδραματίζεται στην Καμπούλ το 1998, όταν την εξουσία κατείχαν οι στυγνοί Ταλιμπάν. Ένα ερωτευμένο ζευγάρι με πολύ πιο σύγχρονες αντιλήψεις από τον εφιαλτικό σκοταδισμό και θεοκρατσμό της εξουσίας θα βρεθεί σε όλο και πιο δεινή θέση, ενώ ένα άλλο ζευγάρι, μεσήλικο αυτό, θα αντιμετωπίσει τα δικά του προβλήματα, που δεν σχετίζονται με την εξουσία. Οι μοίρες των δύο ζευγαριών θα διασταυρωθούν με απροσδόκητο τρόπο και οι εξελίξεις θα είναι δραματικές.

Οι ιστορία είναι τραγική. Οι ήρωες, ακόμα κι αυτοί που δεν το έχουν συνειδητοποιήσει, πασχίζουν να βρουν μια χαραμάδα για να αναπνεύσουν κάτω από την εφιαλτική εξουσία φανατικών θρησκόληπτων (πάντα πίστευα ότι η θεοκρατία, όποια θρησκεία κι αν υπηρετεί, είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί, με τα σημερινά δεδομένα τουλάχιστον). Φυσικά υπάρχει αρκετός διδακτισμός (ύμνος για την αξία της ελευθερίας, κατδίκη της καταπίεσης και της καταστολής κλπ.), πράγμα που βρίσκω, πάντως, αναμενόμενο όταν έχουμε να κάνουμε με τόσο βάρβαρο καθεστώς - και μάλιστα, θα έπρεπε να τονιστεί, αναχρονιστικά βάρβαρο. Σίγουρα το φιλμ παρακολουθειται με ενδιαφέρον.

Όσο για το ίδιο το σχέδιο, είναι κομψό, λιτό, ευαίσθητο, με ῾῾χαμηλά῾῾ χρώματα που θυμίζουν ακουαρέλες και, θα έλεγα εν τέλει, αποτελεσματικό. Φυσικά, όπως καταλαβαίνετε, πρόκειται για animation που απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες. Αξίζει να το δείτε και για τη δυνατή (και τραγική, θα επαναλάβω) ιστορία, αλλά και ως μάθημα για το ποιους κινδύνους πρέπει να αποφύγουμε πάσει θυσία...

"SEULES LES BETES": ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΞΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΜΙΖΕΡΙΑ

 

Το "Seules les Bêtes" (Only the Animals ή ῾῾Μόνο Αυτοί Είδαν το Δολοφόνο) είναι ένα ενδιαφέρον γαλλικό φιλμ του Dominik Moll του 2019. Διαθέτει αστυνομικού τύπου μυστήριο και αρκετές προεκτάσεις.

Κάπου στην απομονωμένη, χιονισμένη γαλλική επαρχία, στην καρδιά του χειμώνα, μια γυναίκα εξαφανίζεται μυστηριωδώς. Βρίσκουν μόνο το αυτοκίνητό της παρατημένο στο πουθενά. Η ιστορία, όπως είπα, έχει μεν αστυνομική υφή, πλην όμως δεν υπάρχει ένας κλασικός ντετέκτιβ που ερευνά την υπόθεση ή κάτι τέτοιο (υπάρχει βέβαια ο τοπικός μπάτσος που ψάχνει, αλλά είναι δευτερεύον πρόσωπο). Αντίθετα, βλέπουμε την ιστορία από τη διαφορετική ματιά μερικών (εμπλεκόμενων με διάφορους τρόπους) κατοίκων της περιοχής. Συχνά βλέπουμε τα ίδια γεγονότα όπως τα παρακολούθησε ή τα αντιλήφτηκε καθένας απ᾽αυτούς, ώσπου στο τέλος ο θεατής συμπληρώνει, κομμάτι - κομμάτι, το παζλ της αληθινής, απροσδόκητης εικόνας.

Ένα μέρος των όσων συμβαίνουν στηρίζονται σε ατυχείς παρεξηγήσεις. Στο τέλος υπάρχει μια απίστευτη σύμπτωση, η οποία, σαφώς αποτελεί ένα είδος κλεισίματος ματιού στο θεατή. Η σύμπτωση αυτή δεν μου ήταν καθόλου ενοχλητική, αφού δεν είναι καθοριστική για τα γεγονότα, δεν τα επηρεάζει (ήδη γνωρίζουμε τα πάντα και το μυστήριο για μας έχει λυθεί), απλώς έρχεται σαν κερασάκι στην τούρτα, σαν κλείσιμο ματιού όπως σας είπα. Με αυτό και με όλα όσα έχουν προηγηθεί όμως, ο δημιουργός μοιάζει να τονίζει το ρόλο του τυχαίου (οι παρεξηγήσεις οφείλονται σ᾽αυτό) στη ζωή μας. Συγχρόνως μιλά για μια σειρά ανθρώπων που βιώνουν μοναξιά - διαφορετικών ειδών μοναξιές -  και επικεντρώνει στις πολύπλοκες μεταξύ τους σχέσεις. Ένα μέρος πάντως της μοναξιάς αυτής οφείλεται (ή έστω επαυξάνεται) λόγω της γενικότερης απομόνωσης, της πλήξης, της μιζέριας θα λέγαμε της επαρχίας, μιας επαρχίας όπου τονίζεται το μπανάλ στοιχείο και η ομοιομορφία, τόσο στο μόνιμα λευκό, αχανές τοπίο, όσο και στα κτίρια και τα εσωτερικά των κατοικιών. Δείχνει επίσης πώς οι ζωές διαφορετικών, συχνά παντελώς άγνωστων ανθρώπων, ακόμα και κάποιων που βρίσκονται στην άλλη άκρη της γης (εδώ στην Αφρική) μπορεί να συνδεθούν με αναπάντεχο και μοιραίο τρόπο.

Η ιστορία είναι έξυπνη, οπότε τη παρακολούθησα με ενδιαφέρον. Γενικά τη βρήκα καλή ταινία.

"SHIRLEY" Ή ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

 

H Shirley Jackson ήταν διάσημη αμερικανίδα συγγραφέας μυθιστορημάτων και διηγημάτων μυστηρίου και, ενίοτε, τρόμου, που επηρέασε πολλούς μεταγενέστερους συναδέλφους της. Έπασχε από κακή φυσική και ψυχική υγεία και πέθανε στα 48 της το 1965. Το φιλμ ῾Shirley῾(2020) της Josephine Decker αφηγείται μια συγκεκριμένη φάση της ζωής της, που αγνοώ αν βασίζεται σε πραγματικά ή φανταστικά γεγονότα.

Η Τζάκσον και ο πανεπιστημιακός, εκκεντρικός, εξ ίσου βιβλιόφιλος, αλλά και καταπιεστικός, με μανία ελέγχου πάνω στη στη δουλειά της συζύγου του, άντρας της φιλοξενούν για μικρό σχετικά διάστημα (υποτίθεται) ένα νεαρό ζεύγος. Εκείνος είναι νέος καθηγητής στο πανεπιστήμιο και προστατευόμενος του συζύγου, ο οποίος είχε εκτιμήσει τη διατριβή του νεαρού και εκείνη η νεαρή σύζυγός του που μόλις έχει μείνει έγκυος. Αμφότεροι νεοαφιχθέντες στην πόλη, δέχονται την προσφορά της διάσημης (ήδη) συγγραφέως και του συζύγου της να μείνουν προσωρινά κάτω από τη στέγη τους. Το διάστημα όμως όλο και μακραίνει, ενώ οι σχέσεις των 4 περιπλέκονται διαρκώς. Όσο για τη σχέσεις των δύο γυναικών, γίνεται σχεδόν ερωτική.

Βαρύ ψυχολογικό δράμα, που αναπτύσεται κάτω από την κυρίαρχη παρουσία της Σίρλεϊ Τζάκσον, η οποία, εκτός από μεγάλη συγγραφέας, είναι μανιώδης καπνίστρια και με πολλά ψυχολογικά προβληματα (αγοραφοβική, με περιόδους κατάθλιψης, συχνά πικρόχολη και επιθετική κλπ.). Τα πάντα σ᾽αυτή την παράδοξη συμβίωση τω 4 είναι, όπως καταλαβαίνετε, προβληματικά. Το ξαναείπα: Βαρύ, καταθλιπτικό, αγγίζει μερικές φορές τα όρια της διαστροφής και αξίζει κυρίως για την εξαιρετική ερμηνεία της Ελίζαμπεθ Μος στο ρόλο της ασταθούς Τζάκσον. Κατά τα άλλα δεν μπορώ να πω ότι με ενθουσίασε αυτό το σχεδόν κλειστοφοβικό δράμα, με τη συνεχή επίδειξη αρρωστημένου ψυχισμού από τους ήρωες. Κυρίως βεβαίως από το μεγαλύτερο ηλικιακά ζεύγος, που προσπαθεί να κυριαρχήσει με διαφορετικούς τρόπους στους νεαρούς φιοξενούμενους, δημιουργώντας έτσι ποικίλες σχέσεις καταπίεσης τόσο από τους μεγαλύτερους στους νεαρότερους όσο και από τον σύζυγο στη Σίρλεϊ.

Ο ΜΑΣΤΟΥΡΩΜΕΝΟΣ ΧΑΒΑΛΕΣ ΤΟΥ ῞PINEAPPLE EXPRESS"

 

Το 2008 προστίθεται άλλος ένας κρίκος στην αθυρόστμη, μη πολτικώς ορθή, πλακατζίδικη (με χοντρό τρόπο για πολλούς) αλυσίδα που ξεκίνησε  στις αρχές των 2000 ο John Apatow και η παρέα του. Πρόκειται για το "Pineapple Express", ῾῾χοντρή῾῾πλην όμως ξεκαρδιστική κωμωδία του  David Gordon Green. Ο οποίος από ανεξάρτητος αμερικανός σκηνοθέτης με τρυφερές, καθημερινές αισθηματικές ταινίες στο ενεργητικό του κάνει εδώ στροφή 180 μοιρών για να βουτήξει στο καθόλου τρυφερό είδος που προαναφέραμε. Όσο για τα μέλη της παρέας που σας έλεγα, εδώ βρίσκουμε τον Σεθ Ρόγκαν ως πρωταγωνιστή και τον ίδιο και τον Apatow ως συνσεναριογράφους.

Οφείλω να σας πω, πριν ξεκινήσετε, ότι πρόκειται μάλλον για την πιο μαστουρωμένη ταινία που έχετε δει. Οι δύο πρωταγωνιστές, ο Σεθ Ρόγκαν που λέγαμε και ο Τζέιμς Φράνκο, έμπορος χασίς και προμηθευτής του Ρόγκαν,  δεν σταματάν να καπνίζουν μαύρο από την πρώτη ως την τελευταία στιγμή, παρά τα όσα τους συμβαίνουν. Ο πρώτος είναι ένας υπάλληλος που επιδίδει δικαστικές κλήσεις, μανιώδης καπνιστής φούντας βεβαίως, ο οποίος θα γίνει κατά λάθος μάρτυρας ενός φόνου. Έτσι ολόκληρο το κύκλωμα διακίνησης ναρκωτικών θα πέσει πάνω σ᾽αυτόν και στον άσχετο με την ιστορία προμηθευτή του (ένας χαμένος στο διάστημα Φράνκο) και οι κωμικοτραγικές περιπέτειες έμπορου και αγοραστή (που θα γίνουν οι καλύτεροι φίλοι) αρχίζουν.

Είπαμε: Μη πολιτικώς ορθό. αθυρόστομο χιούμορ, άφθονη μαριχουάνα, καταστάσεις που γίνονται όλο και πιο τραβηγμένες και, στο βάθος, η μόνιμη εμμονή του ῾῾κύκλου του Apatow῾῾ με τους άντρες που αρνούνται (δεν θέλουν ουσιαστικά) να μεγαλώσουν και να αναλάβουν ευθύνες. Φυσικά βρισκόμαστε στον αντίποδα ακριβώς της καθώς πρέπει χολιγουντιανής κωμωδίας. Ωστόσο τα φιλμ αυτά διαθέτουν νομίζω μια ύπουλη γοητεία... τι ύπουλη και βλακείες... χοντρό ξεχοντρό είναι γεγονός ότι σε κάποια σημεία ξεκαρδίστηκα και, εν πάσει περιπτώσει, διασκέδασα βλέποντάς το. Μπορεί να διαμαρτυρηθείτε για κάποιες χοντράδες, να μην αντέξετε τόσο μπάφο, αλλά, αν δεν ανησυχείτε γι᾽αυτά, μάλλον καλά θα περάσετε κι εσείς. Στη υγειά σας!

"THE DEVIL ALL THE TIME" Ή ΟΙ ΒΛΑΒΕΡΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΟΛΗΨΙΑΣ

 

Το "The Devil All the Time" ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για μένα για το 2020, αφού μάλιστα αγνοούσα τον δημιουργό του Antonio Campos. Όχι επειδή είναι ευχάριστη ταινία - κάθε άλλο - αλλά επειδή είναι, νομίζω, καλή ταινία.

Διαδραματίζεται ανάμεσα στα τέλη των 50ς και τις αρχές των 60ς σε έναν πραγματικά ζοφερό αμερικάνικο νότο. Παρακολουθούμε τις ιστορίες διαφόρων προσώπων, νέων ή μεγαλύτερων, σε μικρές πόλεις της περιοχής: Ενός νέου που στον πόλεμο έρχεται αντιμέτωπος με τη φρίκη και αργότερα, όταν επιστρέφει τραυματισμένος ψυχικά στην πατρίδα, ερωτεύεται και παντρεύεται, αλλά τίποτα δεν θα πάει καλά, του γιου και της κόρης του, από την παιδική ηλικία ως την εφηβεία τους, ενός περίεργου ζεύγους, κάποιων από τους ιεροκήρυκες που μαζεύονται σαν μύγες σε μέρη σαν κι αυτά και αρκετών άλλων.

Οι ιστορίες των ανθρώπων αυτών, που η κάθε μία συναντά και συχνά διαπλέκεται  με τις άλλες,  μοιάζουν γιατί είναι πάντοτε, και με πολύ διαφορετικούς τρόπους, τραγικές. Καμιά τους δεν είναι απλή, ήσυχη, ευχάριστη ή απλώς ῾῾φυσιολογική῾῾. Όλες κουβαλάνε ῾῾αρρώστια῾῾,  βία, δυστυχία. Οι φόνοι και οι αυτοκτονίες είναι συνηθισμένες στον κόσμο που δημιουργεί ο σκηνοθέτης, ενώ το περιβάλλον, φυσικό και κοινωνικό, μοιάζει να παίζει καταλυτικό ρόλο σ᾽όλη αυτή την παθογένεια. Μουντό, ερημικό, μίζερο, κλειστό (ή κλειστοφοβικό αν θέλετε), στατικό και ίδιο πάντοτε, δίχως προοπτικές συνάντησης με άλλους ώστε να ῾῾ανοίξουν῾῾τα μυαλά των κατοίκων, συχνά βουτηγμένο στη φτώχια, φαίνεται να κουβαλά στο έπακρο τη χαρακτηριστική μιζέρια της επαρχίας, αλλά σε πολλαπλό βαθμό. Αν προσέξετε όμως, θα δείτε ότι σε όλη αυτή την ῾῾μολυσμένη῾῾κοινωνική κατάσταση υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής: Η διαρκώς εμφανιζόμενη και με πολλαπλές μορφές θρησκοληψία. Οι περισσότεροι από τους ήρωες είναι φανατικοί χριστιανοί, με τον χαρακτηριστικό μαζοχισμό, τις σεξουαλικές και πάμπολλες άλλες φοβίες και αγκυλώσεις που δημιουργεί ο κάθε λογής θρησκευτικός φανατισμός. Ο τίτλος του φιλμ είναι ενδεικτικός: ῾῾Πάντα ο Διάβολος῾῾(φταίει για όλα, θα προσθέταμε). Ή, αν προτιμάτε να αντιστρέψετε αυτό που είπα, μόνο σε μέρη σαν κι αυτά μπορεί να ριζώσει τόσο βαθιά η θρησκοληψία και να δημιουργήσει τόσο κακό.

Ναι, οι καταστάσεις είναι απόλυτα τραβηγμενες. Δεν υπάρχει ούτε μια ευχάριστη ιστορία, ούτε μια απλή ζωή. Όντως δεν είναι δυνατόν να συμβούν όλα αυτά τα κακά σε μια τόσο μικρή περιοχή, να συναντηθούν τόσο πολλές αρνητικές ιστορίες. Αυτή η συσσώρευση δεινών μοιάζει να εμπεριέχει ακόμα και μια ύπουλη δόση μακάβριου, κατάμαυρου χιούμορ. Ωστοσο το φιλμ είναι εξαιρετικά γυρισμένο, δημιουργεί υποβλητική ατμόσφαιρα και καταφέρνει νομίζω να βάλει στο κλίμα τον θεατή. Παρά την υπερβολή των καταστάσεων το βρήκα πολύ ενδιαφέρον.

"INSIDIOUS" Ή ΕΝΑ ΑΚΟΜΑ ῾῾ΣΤΟΙΧΕΙΩΜΕΝΟ῾῾ ΠΑΙΔΙ

 

Ο James Wan, που έγινε αρχικά ευρύτερα γνωστός με το "Saw" το 2004, ειδικεύεται βεβαίως στις ταινίες τρόμου. Κάπου μεταξύ "Saw" λοιπόν και "Conjure" (που μάλλον θεωρώ την καλύτερη ταινία του), το 2010 συγκεκριμένα, γυρίζει το "Insidious" (῾῾Παγιδευμένη Ψυχή῾῾στην Ελλάδα), μια ακόμα ταινία τρόμου φυσικά.

Όπου έχουμε μια οικογένεια της οποίας το ένα από τα παιδιά πέφτει σε κώμα μετά από ένα μυστηριώδες περιστατικό στη σοφίτα. Διάφορα άλλα περιστατικά θα πείσουν την οικογένεια ότι πρόκειται για μεταφυσικό συμβάν. Μετά την αποτυχία των γιατρών μια ομάδα ῾῾ερευνητών του παραφυσικού῾῾ θα κληθεί να βοηθήσει και να ανακαλύψει τι ακριβώς συμβαίνει. Και οι προσπάθειες θα στραφούν προς ένα διαφορετικό κόσμο...

Η ταινία σημείωσε μεγάλη επιτυχία και γι᾽αυτό γνώρισε και τις απαραίτητες συνέχειες. Εγώ ομολογώ ότι κάπου έχω κουραστεί από στοιχειωμένα παιδιά, κακά πνεύματα, παραφυσικά συμβάντα σε ένα σπίτι όπου κατοικεί μια ῾῾νορμάλ῾῾οικογένεια και τα συναφή. Επειδή όμως οι ταινίες τρόμου έχουν όντως πέσει πολύ, μα πολύ χαμηλά τις τελευταίες δεκαετίες, θα ομολογήσω επίσης, ότι παρά το ότι το φιλμ δεν με ενθουσίασε, είναι καλύτερο από τον σύγχρονο μέσο όρο του είδους. Διαθέτει κάποια ατμόσφαιρα, κάποιες τρομακτικές σκηνές, κάποια σχετική σοβαρότητα τέλος πάντων. Αλλά γενικά εξακολουθώ να βρίσκω τη θεματολογία αυτή τετριμμένη. Και, επιπλέον, υπάρχουν κάποιες, πώς να το πω, πρόχειρες και όχι τόσο πειστικές εξηγήσεις για όσα συμβαίνουν. Επαναλαμβάνοντας ότι βρήκα το επερχόμενο "Conjure" πολύ ατμοσφαιρικότερο, θε τελειώσω με ένα ῾῾πάλι καλά῾῾. Ξαναλέω ότι υπάρχουν πολύ χειρότερα δείγματα γραφής στο πιο παρακμασμένο ίσως είδος (μαζί με τις αισθηματικές κομεντί) της εποχής μας.

"SAVE YOURSELVES!" ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΞΕΝΟΥΣ ΕΞΩΓΗΙΝΟΥΣ!

 

Τυπικό δείγμα αμερικάνικου ανεξάρτητου σινεμά, προορισμένου για το Sundance... και μετά βλέπουμε, αποτελεί το "Save Yourselves!" (2020), πρώτη μεγάλου μήκους ταινία των Alex Huston Fischer και Eleanor Wilson. 

Ένα κλασικό νεαρό ζευγάρι χίπστερ νεοϋορκέζων, πιστοί σε οικολογικά, ψυχολογικά και  άλλα κελεύσματα της μόδας, αποφασίζουν να δεχτούν την προσφορά ενός φίλου και να μείνουν για μια βδομάδα ολομόναχοι στην καλύβα του σε κάποιο μακρινό βουνό. Έτσι ῾θα γνωριστούν καλύτερα μεταξύ τους῾και θα απομακρυνθούν για λίγο από την πόλη και την τεχνολογία, αφού έχουν αποφασίσει να μην πάρουν υπολογιστές και να κρατήσουν κλειστά τα κινητά τους. Έλα όμως που την πρώτη κιὄλας νύχτα γίνεται... εισβολή εξωγήινων στη γη κι αυτοί δεν έχουν πάρει χαμπάρι...

Πρόκειται βέβαιαγια κωμωδία επιστημονικής φαντασίας χαμηλού προϋπολογισμού, που διαθέτει μερικούς από τους πιο ευφάνταστους εξωγήινους που έχετε δει. Μην περιμένετε βάβαια εντυπωσιακά εφέ και σκηνές καταστροφής. Το ζευγάρι είναι οι μόνοι σχεδόν ηθοποιοί και όλα συμβαίνουν στο ξύλινο σπίτι που λέγαμε. Ωστόσο βρήκα το φιλμ διασκεδαστικό, όχι τόσο σεναριακά, όσο κυρίως λόγω των χαρακτήρων των δύο ηρώων (οι οποίοι βεβαίως είναι αντιήρωες όσο δεν παίρνει) και λόγω της σπαρταριστής περιγραφής της συμπεριφοράς, των αντιδράσεών τους σε όσα συμβαίνουν, των τόσο της μόδας πιστεύω τους, της εξάρτησής τους από την τεχνολογία (κυρίως από το κινητό) κλπ. Νομίζω ότι γι´αυτό αξίζει η ταινία. Για την πιστή  και αστεία απεικόνιση του σύγχρονου χίπστερ.

Θα ήμουν πολύ πιο ευχαριστημένος αν δεν υπήρχε το αμήχανο, ξεκάρφωτο τέλος, το οποίο μάλιστα μοιάζει ανεξήγητο και αδικαιολόγητο σύμφωνα με τα όσα είχαμε δει έως τότε. Εννοείται ότι δεν πρόκειται για μεγάλη ταινία, αν παραλείψω όμως το τέλος που προανέφερα, τη βρήκα μἄλλον δροσερή και χαριτωμένη.

Η ΠΑΡΑΔΟΞΗ ΚΑΙ ΓΚΡΟΤΕΣΚΑ "MORGIANA"

 

Το 1972 η "άνοιξη της Πράγας" έχει πλέον κατασταλεί, αλλά ο τσέχικος κινηματογράφος συνεχίζει να παράγει παράξενες και κάθε άλλο παρά "σοσιαλιστικορεαλιστικές" ταινίες. Ο Juraj Herz (1934-2018), ένας από τους πιο παραγωγικούς σκηνοθέτες της πατρίδας του που συνέχισε να γυρίζει έως το 2014, γυρίζει τότε τη "Morgiana", ένα παράξενο, στιλιζαρισμένο, μπαρόκ και γκροτέσκο μαζί φιλμ.

Μιλά για την ιστορία δύο αδελφών οι οποίες, όπως στα παραμύθια, είναι μία "καλή" και μία "κακιά". Όταν πεθαίνει ο πατέρας τους, η ζηλότυπη δεύτερη καταφεύγει σε μια ύποπτη γυναίκα και προμηθεύεται ένα ύπουλο δηλητήριο, που σκοτώνει αργά και δεν ανιχνεύεται, για να ξεκάνει την αδελφή της. Μέχρι το τέλος πολλά θα συμβούν. Εκβιασμοί, έρωτες και άλλα.

Κάπως άγαρμπη αφήγηση, γκροτέσκα, γοτθική  ατμόσφαιρα εποχής (δεν είναι ξεκάθαρο το πού και πότε διαδραματίζεται η ιστορία), αρκετά σκοτεινό κλίμα, τραβηγμένες σκηνές και κάποιες σκηνές παράξενα κωμικές μέσα στο όλο δραματικό και βαρύ κλίμα, συνθέτουν μια ταινία που, προσωπικά, δεν τη θεωρώ ως μία από τις καλύτερες της άνθησης του τσέχικου σινεμά, ωστόσο συνίσταται ως ένα πραγματικό κινηματογραφικό παράδοξο. Επίσης σε κάποια σημεία, υπάρχουν σαφείς επιρροές και από την ψυχεδέλεια της εποχής. Σημειωτέον ότι το ρόλο και των δύο αδελφών ερμηνεύει η ίδια ηθοποιός, η Iva Janzurova. Νομίζω πάντως ότι το φιλμ έχει ηθελημένα στοιχεία παρωδίας.

Ὁ ΣΗΜΑΔΕΜΕΝΟΣ῾ ΚΑΙ ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΟΝΕΙΡΟ

 

Το 1983 ο Brian De Palma, ακμαίος ακόμα τότε, γυρίζει τον ῾Σημαδεμένο῾ (Scarface), με έναν εξαιρετικό Αλ Πατσίνο, που έμελλε να γίνει μια από τις πιο εμβληματικές γκαγκστερικές ταινίες.

Το 1980 ο Κάστρο, πονηρός πάντοτε, επιτρέπει σε κάθε είδους διαφωνούντες να φύγουν από την Κούβα στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, επιτρέπει το ίδιο σε κοινούς ποινικούς φυλακισμένους. Η Φλόριντα γεμίζει με φυγάδες (πολλοί από τους οποίους σμίγουν με συγγενείς τους που έμεναν εκεί), αλλά γεμίζει και με εγκληματίες. Ο νεαρός ήρωας είναι ένας από τους τελευταίους. Το μόνο που έχει στο μυαλό του είναι να πετύχει, να γίνει πλούσιος με κάθε τίμημα. Αρχικά δολοφονεί έναν κουβανό πρόσφυγα και από εκεί αρχίζει η ιλιγγιώδης του άνοδος στην ιεραρχία του εγκλήματος. Φυσικά μπλέκει με το εμπόριο ναρκωτικών, το πλέον προσοδοφόρο ῾῾επάγγελμα῾῾, και σύντομα, από άφραγκος μετανάστης θα γίνει βαρώνος του εγκλήματος.

Παρά τη μεγάλη της διάρκεια, δεν νομίζω ότι η ταινία κούρασε κανέναν. Το πορτρέτο ενός καθάρματοςε κόβει πραγματικά την ανάσα (όπως βέβαια και η ηθοποιία του Πατσίνο). Αδίστακτος, σκληρός όσο δεν παίρνει, κρυψίνους, καχύποπτος, τσαμπουκάς, διαθέτει όλα τα προσόντα να γίνει... εκατομμυριούχος. Αγαπά βέβαια την αδελφή του (η μητέρα του τον έχει απορρίψει γνωρίζοντας το χαρακτήρα του), κι αυτή όμως η αγάπη είναι αρωστημένη, ζηλότυπη, καταπιεστική. Ταυτόχρονα όμως φέρει μέσα του το σπέρμα της καταστροφής του: την ακόρεστη απληστία, γνώρισμα που κατέστρεψε πολλούς. Η πτώση είναι τόσο ιλιγγιώδης όσο και η άνοδος. Είναι τελικά απόλυτα αναμενόμενο ότι σε μια προσωπικότητα σαν κι αυτή στο τέλος θα επικρατήσει η καθαρή παράνοια.

Αυτά για τον αξέχαστο χαρακτήρα του ῾Σημαδεμένου῾. Κυρίως όμως, αυτό το οποίο κάνει κυρίως το φιλμ είναι να αντιστρέφει απόλυτα το περίφημο αμερικάνικο όνειρο. Ναι, μας λέει σαρκάζοντας, στην Αμερική πάντα υπάρχει ευκαιρία να πιάσεις την καλή. Πώς όμως και πότε; Αν είσαι αδίστακτος, αν δεν δίνεις δεκάρα για το τι είναι νόμιμο και τι όχι, αν είσαι σκληρός... Και, βέβαια, σε ορισμένα πεδία - αυτά του εγκλήματος - το ῾όνειρο῾ γίνεται πιο εύκολα αληθινό... Με τι τίμημα όμως; Το τίμημα που θα δείτε στην οθόνη. Θα μου πείτε η τελική μοναξιά, η απόλυτη αποξένωση από κάθε τι αγαπημένο (γυναίκα, αδελφή, φίλο) οφείλεται στο σκοτεινό χαρακτήρα του. Ναι, θα σας απαντήσω, αλλά και η τεράστια επιτυχία σ᾽αυτό ακριβώς οφείλεται. Είπαμε: Για όλα υπάρχει τίμημα. Τελικά, νομίζω ότι το φιλμ πάνω απ᾽όλα είναι μια σχεδόν παρωδία του αμερικάνικου ονείρου.

Σημαντική ταινία, παραμένει δυνατή στο χρόνο. Κλασική στο είδος της.

"ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΒΑΛΩ ΤΕΛΟΣ": ΠΟΛΥ ΘΑ ΤΟ ΗΘΕΛΑ, ΚΥΡΙΕ ΚΑΟΥΦΜΑΝ

 Ο Charlie Kaufman είναι ο γνωστός σεναριογράφος (και μερικές φορές σκηνοθέτης) σειράς από παράδοξα φιλμ. Πάντα πολύπλοκος, πρωτότυπος, καταφέρνει να εντυπωσιάζει (αν δεν εκνευρίζει, αν και μερικές φορές τα καταφέρνει αμφότερα). Θυμηθείτε σενάρια όπως "Στο Μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς", "Η Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού", "Adaptation" κ.ά.). Αυτές, για μένα είναι μερικές από τις καλές στιγμές του. Όσο περνά ο καιρός όμως γίνεται νομίζω όλο και πιο στρυφνός, χαοτικός και, εν τέλει, αφόρητα κουραστικός. Στο "Σκέφτομαι να Βάλω Τέλος" (I'm Thinking of Ending Things) του 2020 νομίζω ότι το τερματίζει. 

Μια νέα κοπέλα πηγαίνει να γνωρίσει τους γονείς του φίλου της. Το ζευγάρι οδηγεί το αυτοκίνητό του εν μέσω χιονοθύελλας προς την απομονωμένη περιοχή όπου κατοικούν οι γονείς. Στο ταξίδι μιλούν ακατάπαυστα για τα πάντα (η κοπέλα σκέφτεται να τερματίσει τη σχέση τους). Στο σπίτι των γονιών, όπου φτάνουν τελικά (αφού μας έχουν εξοντώσει με ατελείωτο διάλογο στο αυτοκίνητο) συμβαίνουν παράξενα φαινόμενα, που σχετίζονται με το χρόνο και την ηλικία των γονιών. Στην επιστροφή το απόκοσμο κλίμα και οι παράξενες συναντήσεις συνεχίζονται...

Ίσως κάπου μου θύμισε το υποβλητικό, παραισθητικό κλίμα των ταινιών του Λιντς. Αυτό σε πολλούς μπορεί να φανεί πλεονέκτημα. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω όμως ότι ελάχιστες φορές έχω τόσο κουραστεί σε ταινία. Ατελείωτη διάρκεια (135 λεπτά), ατελείωτοι επί παντός επιστητού διάλογοι, μερικοί για πολύ εξειδικευμένα θέματα και με ενδιαφέρουσες μεν, αλλά για λίγους αναφορές, απόλυτα χαώδης ατμόσφαιρα και πλοκή, ανερμήνευτα γεγονότα, παράξενες, μεταλλασσόμενες  συμπεριφορές από τους ήρωες (πολύ καλές ηθοποιίες ωστόσο), ποίηση, φιλοσοφία, όλα μπερδεύονται αξεδιάλυτα. Θα επαναλάβω: Δεν είναι μόνο το ακατανόητο στα όσο συμβαίνουν και το αναπάντητο ερώτημα του τι θέλει να πει ο δημιουργό. Σε ορισμένα φιλμ, αν καταφέρεις να αφεθείς δίχως να ζητάς πολλές εξηγήσεις, η εμπειρία μπορεί να αποβεί απολαυστική. Εδώ όμως το φιλμ είναι τόσο αργό, με τόσο μακρόσυρτες σκηνές (και, όπως είπαμε, τεράστια διάρκεια), που δεν κατάφερα να απολαύσω τίποτα.

Εντάξει: Κάποια θετικά στοιχεία έχει. Καταφέρνει από την αρχή να δημιουργήσει ανησυχητική, απόκοσμη ατμόσφαιρα, κάποιες από τις συζητήσεις του ζεύγους είχαν ενδιαφέρον για μένα, για τις καλές ηθοποιίες είπαμε... Αλλά, συγνώμη, αυτά τα θεωρώ πολύ λίγα για να κάνουν τη στάση μου θετική προς την ταινία. Θα επαναλάβω ότι κουράστηκα πολύ (και δεν κατανόησα το σκοπό του δημιουργού και το τι είναι όλα αυτά που βλέπουμε). Ευχαριστώ, κύριε Κάουφμαν, αλλά δεν θα πάρω.

ΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΟΥΣ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥΣ ΤΟΥ "HOLY MOUNTAIN"

 Όσοι δεν γνωρίζετε τον πολυπράγμονα (σκηνοθέτη, σεναριογράφο κόμικς, μουσικό, ηθοποιό και πολλά άλλα) χιλιανό Alejandro Jodorowsky καλύτερα να προετοιμαστείτε πριν δείτε κάποια από τις σχετικά λίγες ταινίες του, αφού δεν μοιάζουν με τίποτα άλλο που έχετε δει. Παραληρηματικό, άγριο, λαβυρινθώδες, ερμητικό, μεταφυσικό, σουρεαλιστικό σινεμά, δίχως να νοιάζεται για το τι και πόσα καταλαβαίνει ο θεατής. Από τα χαρακτηριστικότερα δείγματά του παραμένει το "Holy Mountain" (La Montana Sagrada) του 1973.

Ο ήρωας, μια φιγούρα που παραπέμπει άμεσα στο Χριστό, περιπλανιέται σε έναν άγριο κόσμο. Ξεκινά από εξαθλιωμένος, μέθυσος κλέφτης, περνά από ένα είδος αλχημιστικής μύησης από ένα ῾῾δάσκαλο῾῾ (τον ερμηνεύει ο ίδιος ο Jodorowsky) και στη συνέχεια, με το δάσκαλο και επτά ισχυρούς σε δύναμη και χρήμα, ξεκινά ένα ταξίδι σε αναζήτηση φώτισης ή, πιθανόν,  αθανασίας, στην κορυφή του Ιερού Βουνού.

Εννοείται ότι δεν θα κατανοήσετε όλα όσο συμβαίνουν. Ίσως πάνω απ᾽όλα ο Jodorowsky είναι σουρεαλιστής (και απόλυτα μεταφυσικός βεβαίως). Αυτό όμως που αμέσως καθηλώνει τον θεατή είναι οι απίστευτες εικόνες. Συχνά άγριες και σκληρές, συχνότερα όμως πανέμορφες, σουρεαλιστικές, παράδοξες (και αμφιλεγόμενες). Το πρώτο μέρος του φιλμ ῾παίζει῾ με το χριστιανισμό. Το δεύτερο είναι καθαρά αλχημιστικό (ο ίδιος είχε ασχοληθεί με την αλχημεία). Το τρίτο θυμίζει ανατολικές θρησκείες και ταξίδια μύησης και αναζήτησης του εαυτού (ή της δύναμης;), ενώ το τέλος μοιάζει ειρωνικό και ανατρεπτικό. Εμείς είμαστε απλώς προσκεκληημένοι σ᾽αυτό το μεταφυσικό ταξίδι.

Μην προσπαθήσετε να αναλύσετε πολλά από τα θαυμαστά που βλέπετε. Προτείνω απλώς να αφεθείτε στη μαγεία των εικόνων (ένα μέρος τους αντανακλά έντονα το πολύχρωμο, ψυχεδελικό κλίμα της εποχής) και στο γενικό μεταφυσικό κλίμα που αποπνέει το φιλμ. Το είπα στην αρχή: Ένα φιλμ (όπως και όλα του δημιουργού) απόλυτα παραληρηματικό. Να είστε λοιπόμ προετοιμασμένοι.