ΙΝΔΙΑΝΟΙ, ΛΕΥΚΟΙ ΚΑΙ ΕΝΑ "ΑΛΟΓΟ"

Ο Elliot Silverstein υπήρξε κυρίως τηλεοπτικός σκηνοθέτης και γύρισε πολύ λίγες κινηματογραφικές ταινίες. Η γνωστότερη απ' αυτές παραμένει "Ο Άνθρωπος που τον έλεγαν Άλογο" του 1970, με την εμβληματική παρουσία του Ρίτσαρντ Χάρις στον βασικό ρόλο.
Η ιστορία, αρκετά συνηθισμένο μοτίβο στα γουέστερν, αναφέρεται σε ένα λευκό (άγγλο ευγενή μάλιστα), που αιχμαλωτίζεται από ινδιάνους. Το "Χορεύοντας με τους Λύκους" είναι το γνωστότερο σήμερα παρόμοιο φιλμ. Όπως σε κάθε κοινό θέμα, οι παραλλαγές είναι πάμπολλες και πολύ διαφορετικές.
Στο συγκεκριμένο φιλμ ο ήρωας αιχμαλωτίζεται και βαθμιαία μυείται στον τρόπο ζωής της φυλής. Αυτό που κάνει την ταινία να ξεχωρίζει από τις άλλες του είδους είναι η "ωμότητα" που την διακρίνει. Όταν λέω ωμότητα δεν εννοώ άγρια βία ή σπλάτερ σκηνές. Εννοώ μια προσπάθεια καταγραφής της αληθινής ζωής των ινδιάνικων φυλών, των τελετουργιών, των εθίμων τους, του τρόπου αντιμετώπισης των πάντων. Δεν υπάρχουν "ηθικά" ή, πολύ περισότερο, διδακτικά στοιχεία στο φιλμ. Δεν υπάρχει καν η συμπαθητική για τους ινδιάνους σκηνοθετική ματιά, που στρέφεται ενάντια στον κατακτητή λευκό, την οποία συναντάμε σε ταινίες με προοδευτική ματιά, που διαφοροποιούνται από την οπτική των "κακών, βάρβαρων άγριων". Εδώ τα πράγματα είναι αυτά που είναι. Οι ινδιάνοι είναι αυτοί, ζουν μ' αυτόν τον τρόπο (καλώς ή κακώς) και ο αιχμάλωτος λευκός προσαρμόζεται ή πεθαίνει. Τόσο απλά. Αυτό το σχεδόν ντοκιμαντερίστικο στοιχείο, που κορυφώνεται με την συγκλονιστική (και φριχτή) τελετουργία που κάνει τον λευκό μέλος της φυλής, είναι που αποτελεί και το "σήμα κατατεθέν" του φιλμ.
 Αυτό που διακρίνει τον ήρωα δεν είναι τόσο ο αγώνας για την ελευθερία του (υπάρχει κι αυτό, αλλά σύντομα αντιλαμβάνεται ότι "δεν τον παίρνει"), όσο ο αγώνας για την επιβίωσή του. Η δύναμή του έχει σα στόχο την επιβίωση, η οποία δεν είναι καθόλου δεδομένη όταν υποχρεώνεται να ζήσει με έναν τόσο διαφορετικό τρόπο ζωής, μέσα σε μια εχθρική φύση, που, ως ένα βαθμό, οι λευκοί έχουν ήδη δαμάσει. Από την άλλη, οι ινδιάνοι δεν είναι οι "ευγενείς άγριοι" που παλεύουν για την ελευθερία τους. Υπάρχει κάπου κι αυτό, αλλά, όπως κάθε πρωτόγονη κοινωνία, χαρακτηρίζονται από σκληρότητα, από στοιχεία που θα χαρακτηρίζαμε "βάρβαρα". Δεν υπάρχει όμως κριτικό πνεύμα - θετικό ή αρνητικό - σ' αυτά από τον σκηνοθέτη. Η ματιά προσπαθεί να είναι περισσότερο "ανθρωπολογική". Οι άνθρωποι αυτοί ζουν - ζούσαν - σε διαρκή επαφή με την φύση. Αυτό από μόνο του απαιτεί και σκληρότητα. Την σκληρότητα αυτού που πασχίζει να επιβιώσει.
Τέλος, χαρακτηριστικό είναι ότι δείχνεται καθαρά και μια άλλη πλευρά των φυλών: Οι μεταξύ τους εξοντωτικοί πόλεμοι, που στην ταινία είναι αυτοί που προκαλούν καταστροφές. Όπως και σε πολλές άλλες πρωτόγονες κοινωνίες είναι κι αυτό μέσα στον τρόπο ζωής, όταν τέλος πάντων αυτός δεν δείχνεται ωραιοποιημένα και μέσα από το φίλτρο της ρομαντικής ματιάς του δυτικού παρατηρητή. Για όλα αυτά τα ξεχωριστά στοιχεία θεωρώ την ταινία, αν μη τι άλλο, πολύ ενδιαφέρουσα.
ΥΓ: Προσοχή: Όλα όσα έγραψα περί βαρβαρότητας και σκληρότητας, περί εξοντωτικών πολέμων των φυλών κλπ. δεν αναιρούν στο παραμικρό το τεράστιο έγκλημα που διαπράχτηκε εις βάρος τους από τους λευκούς κατακτητές. Μπορεί ο τρόπος ζωής των ινδιάνων να μην ήταν καθόλου ειδυλιακός - κι αυτό τονίζεται στο φιλμ - αλλά έτσι ζούσαν και επιβίωναν επί αιώνες. Οι άποικοι ήρθαν σαν λαίλαπα, εξόντωσαν με πρωτοφανή βαρβαρότητα τους περισσότερους και, πρακτικά, αιχμαλώτισαν τους υπόλοιπους. Απλώς αυτό το γεγονός δεν είναι το θέμα της συγκεκριμένης ταινίας.