"BACURAU": ΕΝΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ

Μια από τις πολύ ενδιαφέρουσες ταινίες που είδα τελευταία έρχεται από τη Βραζιλία. Το "Bacurau῾῾γυρίστηκε το 2019 από τους Juliano Dornelles και Kleber Mendonca Filho και συνδυάζει πολλά πράγματα. Εκτός από τους πολλούς (εξαιρετικά φυσικούς) βραζιλιάνους ηθοποιούς, παίζουν σ᾽αυτό και οι παλαίμαχοι Σόνια Μπράγκα και Ούντο Κίερ.
Το Bacurau είναι ένα μικρό χωριό χαμένο κάπου στη βραζιλιάνικη ζούγκλα. Μια κοπέλα επιστρέφει σ᾽αυτό για να παρακολουθήσει την κηδεία της γιαγιάς της, που είχε περάσει τα 90 και η οποία ήταν πολύ σημαντική για το χωριό (ένα είδος μητριαρχίας μάλλον). Ωστόσο παράξενα πράγματα αρχίζουν να συμβαίνουν στο χωριό. Αρχικά αυτό χάνεται από τον χάρτη, ακόμα και από το Google Map. Στη συνέχεια κάποιοι από πους κατοίκους αρχίζουν να δολοφονούνται...
Είναι δύσκολο να κατατάξεις κάπου την ταινία. Αρχίζει με ντοκιμαντερίστικο τρόπο δείχνοντας το χωριό και τους παράξενους κατοίκους του. Από την αρχή αντιλαμβανόμαστε ότι το Bacurau δεν είναι ένα συνηθισμένο χωριό. Υπάρχουν πολλές... χμμμ... ιδιορυθμίες.σ᾽αυτό.  Στη συνέχεια το φιλμ μετατρέπεται σε μια περιπέτεια με αρκετό σασπένς (και κάποια - λίγα - σπλάτερ στοιχεία θα προειδοποιήσω). Επίσης, από άποψη, δεν θα μας εξηγήσει ποτέ τι ακριβώς (ή μάλλον γιατί) συμβαίνει εκεί. Θα ψυλιαστούμε πολλά, θα πρέπει να αφήσουμε τη φανυτασία μας να δουλέψει και να συμπληρώσει κατά βούληση τα κενά, αλλά θα μείνουν και σκοτεινά σημεία, καθώς το σενάριο είναι ελλειπτικό.

Στις πάνω από δύο ώρες της διάρκειάς της η ταινία προλαβαίνει να θίξει πολλά θέματα και να λειτουργήσει με πολλούς τρόπους: Πολιτικά θέματα (διαφθορά των πολιτικών,  αυτονομία και απειθαρχία απέναντι στην εξουσία), αλλά και ηθικά (το χωριό μοιάζει με αυτόνομη ελευθεριακή κοινότητα με εντελώς ανοιχτές αποψεις για τον έρωτα, με ένα είδος κοινοκτημοσύνης, με αποδοχή διαφορετικών - όχι μόνο ερωτικών - κατατάσεων  κλπ.), καθώς και ιστορικά στοιχεία (τα οποία ίσως μόνο ένας βραζιλιάνος θα κατανοούσε. Ψάχνοντας σε κριτικές από περιέργεια έμαθα ότι στην περιοχή αυτή της Βραζιλίας είχαν γίνει παλιά πολλές εξεγέρσεις). Επίσης ολόκληρο το φιλμ μπορεί να ειδωθεί σαν μια αλληγορία της αποικιοκρατίας και της εκμετἀλλευσης των φτωχότερων χωρών από πλούσιες - στη συγκεκριμένη ταινία από τις ΗΠΑ. Και, τέλος, υπάρχει μια ψυχδελική πινελιά που δίνει μια παραισθητική διάσταση και κάνει τα πράγματα ακόμα πιο περίεργα. Φαντάζομαι ότι οι θεατές ίσως εντοπίσουν και άλλα στοιχεία.
Παρά το ότι η διάρκεια και το ντοκιμαντερίστικο στιλ κινηματογράφησης ίσως κουράσουν κάποιους, προσωπικά το βρήκα από τις πλέον ενδιαφέρουσες ταινίες του τελευταίου καιρού.

ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ "ΗΧΟΙ ΑΠΟ ΤΑ ΠΕΡΙΞ";

Ο Kleber Mendonca Filho είναι βραζιλιάνος και οι "Ήχοι από τα Πέριξ" (O Som ao Redor) του 2012 η πρώτη μεγάλου μήκους φιξιόν ταινία του (έχουν προηγηθεί μικρές και ένα ντοκιμαντέρ). Ανήκει στο χώρο του ρεαλιστικού σινεμά, αλλά με κάποιες διαφορές από το σινεμά των Νταρντέν, για παράδειγμα.
Η ταινία παρακολουθεί τις ζωές των ενοίκων μιας πολυκατοικίας μεσοαστικής περιοχής μιας βραζιλιάνικης πόλης, καθώς και κάποιων άλλων κατοίκων του ίδιου δρόμου. Οι κάτοικοι είναι αρκετά διαφορετικοί μεταξύ τους, ενώ η βία γύρω αυξάνεται. Τότε μια εταιρία security τους προτείνει αρκετά φτηνή προστασία για την πολυκατοικία και το δρόμο κι οι κάτοικοι δέχονται. Έτσι οι ζωές των ενοίκων μπλέκονται μ' αυτές των σεκιουριτάδων... ενώ οι καθημερινοί ρυθμοί συνεχίζονται.
Υπάρχουν διάφορα στοιχεία που κάνουν την ταινία ενδιαφέρουσα. Αρχικά είναι η κρυφή παράνοια (αστική παράνοια θα έλεγα) που χαρακτηρίζει τις ζωές συνηθισμένων κατά τα άλλα ανθρώπων. Όχι, δεν πρόκειται για κρυφούς σίριαλ κίλερς ή κάτι τέτοιο. Οι παράνοιές τους είναι ίσως κοινές μ' αυτές που βασανίζουν όλους μας σχεδόν τους κατοίκους των σύγχρονων μεγαλουπόλεων. Αλλά αυτό ακριβώς νομίζω ότι θέλει να δείξει η ταινία. Τα αδιέξοδα και τους παραλογισμούς της σύγχρονης ζωής.σε μια παγκόσμια κατάσταση όπου όσο η ψαλίδα ανάμεσα σε φτωχούς και πλούσιους ανοίγει η βία αυξάνεται με μαθηματική ακρίβεια, η ανασφάλεια εισχωρεί σαν σαράκι στις ψυχές των (σχετικά) βολεμένων... και ιδού ο φαύλος κύκλος. Όσο για την ίδια τη βία, αυτή δεν δείχνεται ξεκάθαρα. Ενυπάρχει στην ατμόσφαιρα σαν διαρκής απειλή, σαν κάτι που παραμονεύει για να ξεσπάσει. Συγχρόνως η πολυκατοικία αποτελεί ένα είδος τομής της κοινωνίας, με τις διάφορες τάξεις να αντιπροσωπεύονται σ' αυτήν: Οι κάτοικοι, ένα είδος πλούσιου "πάτερ-φαμίλια που ζει δίπλα, οι πιο εύποροι στους επάνω ορόφους, οι μεσαίοι στους κάτω, το υπηρετικό προσωπικό που ζει εκει μόνο τη μέρα και το βράδι επιστρέφει στις φαβέλες που περιστοιχίζουν την περιοχή, οι "απ' έξω" σεκιουριτάδες, καταγράφουν εύγλωττα αυτή τη διαστρωμάτωση.
Η "εγκλωβισμένη" σύγχρονη ζωή - απόροια βέβαια των παραπάνω - είναι ένα άλλο στοιχείο που τονίζεται. Πράγματι, τα κάγκελα κάθε είδους, οι κλειδωμένες σιδερόπορτες, τα σαν φυλακής παράθυρα κλπ. υπογραμμίζουν το στοιχείο αυτό. Πουθενά δεν αναφέρεται ρητά, όλα όσα βλέπουμε όμως μοιάζουν να μας λένε ότι ζούμε σε κλουβιά. Όλη η σύγχρονη συνηθισμένη αρχιτεκτονική άλλωστε (πανταχού παρόν στοιχείο στο φιλμ) μοιάζει να επικεντρώνεται στο εκεί.
Άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι η ελλειπτικότητα της αφήγησης του φιλμ. Πολλά πράγματα μένουν μετέωρα, δεν εξηγούνται πλήρως, δεν μαθαίνουμε με φλας μπακ ή άλλες τεχνικές. Αναφέρονται αποσπασματικά,όπως συμβαίνει και στην πραγματικότητα. Η μέθοδος αυτή ακολουθείται ακόμα και στην τελική σκηνή, που κρύβει μια ανατροπή.
Τέλος εντύπωση προκαλεί το πανταχού παρόν σάουντρακ του φιλμ. Για να τονιστεί το καταπιεστικό αστικό στοιχείο, αποτελείται είτε από ένα είδος ιντάστριαλ μουσικών είτε από διαρκείς ήχους "βιομηχανικής" ή, τέλος πάντων, τεχνητής προέλευσης. Δεν υπάρχουν φυσικοί ήχοι,
Ενδιαφέρον φιλμ. Ρεαλιστικό, σαν φέτα ζωής, προειδοποιώ για όσους απεχθάνονται το στιλ αυτό,  αλλά από τα ενδιαφέροντα νομίζω του είδους.Και, περιτό να πούμε, μπορεί να αναφέρεται στη Βραζιλία, το κλίμα όμως και τα προβλήματα είναι παγκόσμια.
ΥΓ: Όλα τα λεφτά η όμορφη μεσοαστή νοικοκυρά, ίσως η πιο παρανοϊκή κατά βάθος εκεί μέσα. Από την ταινία, βλέπετε, δεν λείπουν και κάποιες χιουμοριστικές πινελιές.