"SHANE" : ΚΛΑΣΙΚΟ, ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ

Ο κλασικός χολιγουντιανός σκηνοθέτης George Stevens (1904-1975) γυρίζει το 1953 το "Shane", ένα τυπικό γουέστερν που τα περιλαμβάνει σχεδόν όλα: Τη μικρή φάρμα, την οικογένεια, τον μοναχικό πιστολά, τον κακό μεγαλοκτηματία με τους άγριανθρώπους του κλπ. κλπ. Και φυσικά το απέραντο αμερικάνικο τοπίο της μακρινής δύσης... Με τον Άλαν Λαντ, τη Τζιν Άρθουρ, τον Τζακ Πάλανς κ.ά.

Ένας κλασικός μοναχικός πιστολάς, κουρασμένος από τη μέχρι τότε ζωή του, φτάνει σε φάρμα όπου ζει οικογένεια (ζευγάρι και μικρό αγόρι). Αποφασίζει να ζήσει εκεί ήσυχα και ειρηνικά πλέον, αφού ο σύζυγος του δίνει δουλειά επειδή χρειάζεται χέρια και γίνεται ίνδαλμα του αγοριού. Όμως τίποτα δεν θα πάει όπως επιθυμεί. Ο άγριος μεγαλοκτηνοτρόφος της περιοχής, με τα τεράστια κοπάδια και την ανάγκη για αχανή γη, βλέπει με κακό μάτι τα μικροαγροκτήματα που ξεφυτρώνουν στις κάποτε ελεύθερες εκτάσεις του (που δεν του ανήκουν φυσικά, αλλά τις θεωρεί ντε φάκτο δικές του). Όταν η βία και οι απειλές θα φτάσουν στο απροχώρητο, ο πιστολάς αποφασίζει να περάσει και πάλι στην ενεργό δράση για να προστατέψει όσους έχει αρχίσει πλέον να αγαπά.

Η ιστορία είναι κλασική. Η εικόνα το ίδιο, με όλο το μεγαλείο που περιέχεται στα έρημα και αχανή αμερικάνικα τοπία. Ο συμβολισμός επίσης παρόν: Το τέλος της ασύδοτης, δίχως νόμους Αμερικής, όπου, χωρίς πολλά - πολλά, επικρατεί το νόμος του ισχυρού και τίποτα άλλο και η αντικατάστασή της από τη σταδιακή επικράτηση της τάξης και κάποιου στοιχειώδους έστω νόμου (όχι βέβαια ότι και σήμερα δεν επικρατεί ο δυνατότερος, αλλά, τέλος πάντων, υπάρχουν δικαστήρια και αρχές και, τέλος πάντων και πάλι, τηρούνται τουλάχιστον κάποια προσχήματα). 

Καλά όλα αυτά και κλασικά, όπως κλασικό θεωρείται και το συγκεκριμένο γουέστερν. Προσωπικά πάντως δεν είναι από τα αγαπημένα μου. Το βρίσκω κάπως ξεπερασμένο, βρίσκω το αγοράκι που δεν παύει να θαυμάζει τον πιστολέρο κάπως too much (και, τελικά, μάλλον εκνευριστικό) και γενικά δεν με συγκλόνισε (όπως "Ο άνθρωπος που σκότωσε τον Λίμπερτι Βάλανς" ή "Το τρένο θα σφυρίξει δυο φορές", για να αναφέρω δύο παραδείγματα που πρόχειρα μου έρχονται στο μυαλό). Πάντως θα επαναλάβω ότι θεωρείται κλασικό και οι φίλοι των παλιών γουέστερν ας μην το χάσουν.

"ΣΦΑΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟ ΒΑΒΜΒΑΚΙ" ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΣΤΗΝ "ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ"

 

Ο George Stevens (1904-1975) είναι από τους μεγάλους σκηνοθέτες του κλασικού Χόλιγουντ, ενός Χόλιγουντ δηλαδή πολλά - πολλά χιλιόμετρα μπροστά από το σύγχρονο των λογιστών και των μάνατζερ, του εβδομαδιαίου σούπερ ήρωα και του ξεζουμίσματος με διψήφια σίκουελ και πρίκουελ της κάθε παλιάς επιτυχίας (για να μην αναφέρουμε τα ακατονόμαστα ριμέικ). Τότε λοιπόν, μέχρι ίσως τα 70ς, άντε και τα 80ς, το Χόλιγουντ μπορούσε να είναι αν ήθελε ακόμα και πολιτικό (σε κάποια "αμερικάνικα" πλαίσια βεβαίως), δίχως τίποτα να χάνει από τη διασκεδαστικότητά του και, βεβαίως, για να μη ξεχνιόμαστε, από το κυνήγι του κέρδους, που πάντοτε ήταν ο βασικός στόχος. Όλα αυτά για να καταλήξω ότι ο Stevens γυρίζει το "The Talk of the Town" ("Ανθρώπινη Δικαιοσύνη" ο ελληνικός τίτλος) το 1942. Με τους Κάρι Γκραντ, Τζιν Άρθουρ και Ρόναλντ Κόλμαν στους βασικούς ρόλους.

Ένας αριστερός και "ανήσυχος" εργάτης που καταγγέλλει το σύστημα, συλλαμβάνεται κατηγορούμενος από τον εργοδότη του ότι έβαλε φωτιά στο εργοστάσιο (υπήρξε μάλιστα και ένα θύμα). Ενώ η δίκη - παρωδία συνεχίζεται και όλα δείχνουν ότι θα καταδικαστεί σε θάνατο, εκείνος καταφέρνει να δραπετεύσει και, με στραμπουληγμένο αστράγαλο, καταφεύγει στο σπίτι παιδικής του φίλης. Μόνο που εκείνη το έχει νοικιάσει για το καλοκαίρι σε σοβαρό καθηγητή πανεπιστημίου και επιφανή νομικό, που θέλει να αποσυρθεί εκεί με ησυχία για να γράψει το νέο του σύγγραμμα. Φυσικά με τους τρεις να μένουν μαζί στο σπίτι (ο δραπέτης θα παρουσιαστεί ως κηπουρός), μόνο ησυχία δεν θα βρει...

Ναι, ένα τόσο σοβαρό θέμα, με κάποιον άδικα καταδικασμένο (σχεδόν) από ένα κάθε άλλο παρά δίκαιο σύστημα (δικαστές, βιομήχανοι, δήμαρχοι, βράζουν όλοι στο ίδιο καζάνι διαφθοράς και προκαταλήψεων) αυτό που παρακολουθούμε είναι μια απολαυστική κωμωδία με πλήθος ευτράπελες και πολύπλοκες καταστάσεις, τόσο με τις παρεξηγήσεις μεταξύ του πρωταγωνιστικού τρίο όσο και με τη διεκδίκηση της κοπέλας από τους δύο, τελικά, αντίζηλους, αλλά και φίλους ταυτόχρονα. Κάτω απ' αυτή την αστεία επιφάνεια, η οποία ωστόσο διαθέτει και διαρκές σασπένς για το τι θα συμβεί τελικά, σιγοβράζει μια άδικη, αδίστακτη Αμερική, που κυνηγά (αριστερές) "μάγισσες", που καταπατά κάθε έννοια δικαιοσύνης και νομιμότητας, που πατά επί πτωμάτων για περισσότερο κέρδος κλπ. κλπ. Το φιλμ είναι το πιο κοντινό στο πνεύμα του Billy Wilder που έχω δει από άλλον σκηνοθέτη. Διότι ο Wilder ήταν αυτός που κατ' εξοχήν  κατέκρινε ή λοιδορούσε την αμερικάνικη κοινωνία και συχνά το έκανε με εξαιρετικά εύπεπτο και αστείο τρόπο. Το φιλμ, μέσα στο σχετικά αφελές στιλ του, μιλά και για άλλα πράγματα: Για τη διαφορά πράξης και θεωρίας, για την επιτυχία που μπορεί κάποιοι να απολαύσουν, πλην όμως "η ζωή είναι αλλού", για τη φρίκη του όχλου, που στις ΗΠΑ πάντοτε έπαιζε βασικό ρόλο (βλέπε γουέστερν ή θυμηθείτε τα λινσταρίσματα) κλπ.

Συνίσταται ανεπιφύλακτα στους φίλους που κλασικού Χόλιγουντ.