"ΤΡΕΛΗ ΧΑΡΑ" ΚΑΙ... ΤΡΕΛΑ

Ο ιταλός Paolo Virzi έχει γυρίσει αρκετές ταινίες, προσωπιά όμως έχω δει μέχρι σήμερα μόνο το "Ανθρώπινο Κεφάλαιο", που μου άρεσε αρκετά. Το 2016 γυρίζει την "Τρελή Χαρά" (La Pazza Gioia) με τις καλές Βαλέρια Μπρούνα-Τεντέσκι και Μικαέλα Ραματσότι, κάτι ανάμεσα σε "Θέλμα και Λουίζ" και "Φωλιά του Κούκου", σε ιταλική εκδοχή φυσικά.
Δύο έγκλειστες σε ψυχιατρικό ίδρυμα, η μια με κατάθλιψη και σχεδόν κατατονικές τάσεις, η άλλη υπερκινητική και εξωστρεφής σε βαθμό κακουργήματος, δραπετεύουν και περιπλανιούνται σε διάφορα μέρη. Θα περάσουν και από τα σπίτια τους - ταπεινής καταγωγής η μία, πλούσια μεγαλοαστή η άλλη - και σιγά - σιγά, ψηφίδα με ψηφίδα, θα μάθουμε το παρελθόν τους (σε αρκετά σημεία τραγικό). Στο μεταξύ η δίχως σαφή προορισμό περιπλάνηση θα τις δέσει με βαθιά φιλία, παρά την απόλυτη μεταξύ τους αντίθεση.
Το φιλμ ισορροπεί ανάμεσα σε κωμωδία και βαθύ δράμα, σε χαμόγελο και δάκρυ, είναι ταινία δρόμου, αλλά και μια ματιά πάνω στις ψυχικες διαταραχές και τη σχέση των ασθενών αυτών με την κοινωνία. Ωστόσο νομίζω ότι κλείνει πολύ περισότερο προς το δράμα, καθώς οι καταστάσεις που βιώνουν οι ηρωίδες δεν είναι και τόσο για γέλια (συνήθως), ενώ το παρελθόν τους (της μίας ιδιαίτερα) είναι κατάμαυρο. Υπάρχουν νύξεις γαι τη θεραπευτική δύναμη της ελευθερίας και τη χαρά που μπορεί να δώσει αυτή, ωστόσο το φιλμ δεν υποστηρίζει ότι θα έπρεπε να αφεθούν επίσημα ελεύθερες, καθώς κάποιες από τις ενέργειές τους είναι σαφώς επικίνδυνες. Οπότε χαρά, ελευθερία, ναι, αλλά ο εγκλεισμός παραμένει απαραίτητος.
Το φιλμ δεν μπορώ να πω ότι με ενθουσίασε. Οι ηθοποιίες είναι πολύ καλές, αρκετές σκηνές είναι ευφάνταστες ή/και διασκεδαστικές, αλλά δεν κατάλαβα ακριβώς τι ήθελε να πει. Το ίδρυμα ούτως ή άλλως είναι αρκετά προοδευτικό, από την άλλη η χαρά της ελεθερίας παρουσιάζεται, αλλά αυτή (η ελευθερία) δεν είναι τελικά και πολύ θεραπευτική (απλώς δίνει κάποια χαρά), οπότε; Σε περιπτώσεις σαν αυτές των δύο γυναικών ο εγκλεισμός είναι μια χαρά (δεν διαφωνώ προσωπικά σ' αυτό σε βαριές περιπτώσεις, αλλά δεν αντιλαμβάνομαι το νόημα της ταινίας).
Μια συμπαθητική λοιπόν ματιά πάνω σε μια απόδραση και μια φιλία (ίσως το τελικό συμπέρασμα να είναι η ανάγκη της φιλίας) και όχι κάτι παραπάνω. Πάντως οφείλω να δηλώσω ότι το φιλμ αρέσει στο κοινό και σε αρκετά φεστιβάλ πήρε Βραβείο Κοινού. Προσωπικά το "Ανθρώπινο Κεφάλαιο" μου άρεσε περισσότερο.

ΤΟ "ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ" ΚΑΙ Η ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Πόσο ουσιαστικές είναι σήμερα (ίσως και πάντοτε) οι ανθρώπινες σχέσεις; Και πόσο βασίζονται κυρίως σε οικονομικά και άλλα συμφέροντα; Πόσο ψεύτικες είναι οι φιλίες και οι έρωτες, πόσο "ζεστή" η οικογένεια; Σ' αυτά και άλλα προσπαθεί να απαντήσει η ιταλική δραματική ταινία του 2013 "Το Ανθρώπινο Κεφάλαιο" (Il Capitale Umano) του Paolo Virzi. Και, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, νομίζω ότι τα καταφέρνει.
Μια νύχτα ένα τζιπ χτυπά και εγκαταλείπει αβοήθητο έναν ποδηλάτη. Το δυστύχημα αυτό θα εμπλέξει δύο οικογένειες: Η μία είναι οι ζάπλουτοι Μπερνάσκι και οι άλλη οι μεσοαστοί Οσόλα, οι οποίες ήδη γνωρίζονται αφού τα έφηβα παιδιά τους διατηρούν ερωτικό δεσμό. Άλλοτε με φλας μπακ και άλλοτε με σύγχρονη αφήγηση θα ξετυλιχτούν τα νήματα μιας ιστορίας που θα οδηγήσει τελικά στην τραγική βραδιά.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η αφήγηση γίνεται σε τρία "κεφάλαια" (και έναν επίλογο), κάθε ένα από τα οποία υιοθετεί τη οπτική γωνία ενός από τους ήρωες της ιστορίας. Οι προσωπικές αφηγήσεις προχωρούν, οι ξεχωριστοί χαρακτήρες και η ψυχολογία τους αποκαλύπτονται και συχνά βλέπουμε τα ίδια γεγονότα να επαναλαμβάνονται, από την προσωπική ματιά όμως των διαφορετικών ηρώων. Το εύρημα αυτό δίνει αναμφισβήτητα ενδιαφέρον στην ταινία.
Συγχρόνως η κριτική της είναι ανελέητη για τη σύγχρονη κοινωνία: Τα οικονομικά συμφέροντα κυριαρχούν, ο πλούσιος είναι απόλυτα ψυχρός και άκαρδος, αλλά και ο μεσοαστός είναι απόλυτα συμβιβασμένος και πρόθυμος να κάνει τα πάντα για να ανέβει κοινωνικά. Η πλούσια σύζυγος με καλλιτεχνικές ευαισθησίες που πλήτει, ο κακομαθημένος γιος, ο αυτοκαταστροφικός καλλιτέχνης είναι μερικοί ακόμα από τους χαρακτήρες που συμπληρώνουν το παζλ. Ακούγεται συμβατικό, αλλά δεν είναι τόσο. Άλλωστε, όπως είπα, η κριτική προς κάθε κατεύθυνση είναι εντονότατη και πολυεπίπεδη (η δικαιοσύνη, οι ταξικές διαφορές, η τέχνη, δεν μένουν απ' έξω). Όλα αυτά μάλιστα τοποθετούνται με φόντο την οικονομική κρίση που σοβεί και στην Ιταλία (δίχως αυτό να είναι το κύριο θέμα του φιλμ).
Συνολικά, παρά τις κάποιες συμβάσεις στους χαρακτήρες, τη βρήκα ενδιαφέρουσα ταινία, η οποία μάλιστα αφηγηματικά γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρουσα. Δεν με άφησε να πλήξω καθόλου.