ΧΑΩΔΗΣ SYRIANA

Οι προθέσεις είναι άριστες. Τα πυρά σημαδεύουν πολύ υψηλούς στόχους - την ίδια την καρδιά του αμερικάνικου (και καπιταλιστικού γενικότερα) συστήματος. Η ίδια η ταινία όμως, η Syriana, βλέπεται πολύ δύσκολα, κουράζει, μπερδεύει. Ο Stephen Gaghan προσπαθεί να τα πει όλα, μόνο που το κάνει όσο πιο μπερδεμένα γίνεται. Επιχειρεί να μιμηθεί τη δομή του Traffic, αλλά κατακερματίζει τόσο πολύ το παζλ, που μετά είναι εξαιρετικά δύσκολο να το συναρμολογήσεις ξανά. Από ένα σημείο και πέρα ο θεατής εγκαταλείπει - φοβάμαι - την προσπάθεια να καταλάβει ποιος δουλεύει για ποιον, ποιος συνωμοτεί ενάντια σε ποιον, ποιο ακριβώς είναι το νομικό κόλπο που προσπαθεί να ακολουθήσει ο κάθε βρώμικος εμπλεκόμενος.
Ωστόσο το γενικό νόημα βγαίνει. Ακόμα κι αν πάψεις να πασχίζεις και αφεθείς χωρίς να σε νοιάζουν οι πολύπλοκες ίντριγκες, ο αντιαμερικανισμός είναι ξεκάθαρος, η αποκάλυψη της βρωμιάς του συστήματος σαφής. Όλοι είναι αδίστακτοι, όλοι πατάνε σε πτώματα για να κερδίσουν - εταιρείς, κυβερνήσεις, μυστικές υπηρεσίες - και οι λαοί δυστυχούν. Έξυπνη η αντιπαράθεση των κτηνωδών ισχυρών με τους τριτοκοσμικούς που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα και, μοιραία, προσχωρούν στον μουλάδικο φασισμό και στρέφονται στην τρομοκρατία. Η κατάδειξη του μηχανισμού που μετατρέπει έναν συνηθισμένο άνθρωπο σε φανατικό έτοιμο να πεθάνει τινάζοντας τους εχθρούς στον αέρα, είναι από τα καλά σημεία της ταινίας.
Έχουμε λοιπόν την σπάνια περίπτωση μιας ταινίας που, ενώ συμφωνώ απόλυτα μαζί της, δεν μου άρεσε. Αξίζει πάντως να αναρωτηθεί κανείς πώς το Χόλιγουντ γυρίζει τέτοιες ταινίες, τόσο τολμηρές και, τελικά, αντιαμερικάνικες. Μήπως τελικά ισχύει η ρήση που θέλει τον καπιταλισμό να "πουλά το σκοινί που θα τον κρεμάσει" (προκειμένου να βγάλει λεφτά); Ή μήπως έχει πολύ καλά καταλάβει (ο καπιταλισμός) ότι σε τελική ανάλυση το σκοινί (ο κινηματογράφος στη συγκεκριμένη περίπτωση, η τέχνη γενικότερα) είναι αδύνατο και ουσιαστικά δεν είναι σε θέση να κρεμάσει κανέναν;