ΣΤΑ ΜΑΚΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΦΑΝΤΟΜΑ ΙΙΙ : Ο ΝΕΚΡΟΣ ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΝΕΙ

Η τρίτη συνέχεια του διαβόητου πλέον Φαντομά ήρθε και πάλι το 1913 και φυσικά δημιουργός της ήταν ο Louis Feuillade (1873-1925) - προφέρεται Φεγιάντ για όσους αναρωτιέστε. Τίτλος του "Le mort qui tue" (Ο νεκρός που σκοτώνει) και αυτή τη φορά είχε κανονική διάρκεια σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα: 90 λεπτά περίπου.
Φυσικά είναι απόλυτη συνέχεια του προηγούμενου. Λειτουργούσε όπως τα σημερινά τηλεοπτικά σίριαλ. Δεν θα μπορούσε δηλαδή κανείς να το παρακολουθήσει αν δεν είχε δει τα προηγούμενα δύο "επεισόδια".
Εδώ ο Φαντομάς γίνεται σατανικότερος από ποτέ. Ενοχοποιεί έναν αθώο για έναν δικό του φόνο. Αλλά οι σεναριακές εκπλήξεις έρχονται μετά. Το πτώμα του ανθρώπου αυτού εξαφανίζεται. Ακολουθεί μια σειρά εγκλημάτων στα οποία όλα τα στοιχεία (δακτυλικά αποτυπώματα κλπ.) δείχνουν ότι έχουν διαπραχτεί από τον νεκρό. Τις έρευνες αυτή τη φορά διεξάγει μόνος του ο δημοσιογράφος Φεντόρ, καθώς ο φίλος του επιθεωρητής Jouve θεωρείται νεκρός από την έκρηξη του προηγουμένου επεισοδίου.
Φυσικά και πάλι η ιστορία έχει πολλές αφέλειες, δικαιολογημένες για την εποχή, ωστόσο το στόρι είναι αρκετά έξυπνο και αρκούντως μακάβριο. Νομίζω ότι με τις βασικές του ιδέες θα μπορούσε να γίνει ένα καλό σύγχρονο θρίλερ. Γενικά, σε σεναριακό επίπεδο πάντα, έχω την αίσθηση ότι τα πράγματα ήταν πιο τολμηρά τότε απ' όσο στο σύγχρονο mainstream σινεμά. Ο "κακός" είναι απόλυτα κακός (δεν διαθέτει καν τη γοητεία ενός Χάνιμπαλ), κάνει ανήκουστα (και συχνά, όπως φαίνεται σε μας τουλάχιστον) άνευ λόγου εγκλήματα και στο τέλος πάντοτε ξεφεύγει, προς μεγάλη θλίψη των καθ' όλα συμπαθών "καλών". Γενικά δε, το επεισόδιο αυτό βλέπεται σήμερα σχετικά πιο άνετα και είναι πιο πολύπλοκο από τα προηγούμενα. Με τα σχετικά μειδιάματα φυσικά για τις τεχνικές δυνατότητες, την αισθητική και τις αφέλειες του 1913.
Ο Φαντομάς είχε φτάσει στο αποκορύφωμα της δημοτικότητάς του. Χιλιάδες άνθρωποι περίμεναν με αγωνία την επόμενη ταινία. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά ήταν χωρισμένοι σε υποστηρικτές του Φαντομά και υποστηρικτές των "καλών" και είχαν σημειωθεί και επεισόδια μεταξύ τους! Κάτι σαν σύγχρονοι χούλιγκανς δηλαδή.
Το 1914 ο Feuillade γύρισε άλλες δύο ταινίες με τον ήρωα αυτόν με την ίδια επιτυχία. Η σειρά είχε βάλει τις βάσεις για πολλά πράγματα που σήμερα θεωρούνται κοινότοπα στο σινεμά.

ΣΤΗ ΜΑΚΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΦΑΝΤΟΜΑ ΙΙ: "ΖΟΥΒ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΦΑΝΤΟΜΑ"

Η πρώτη ταινία του Φαντομά γνώρισε τεράστια επιτυχία και ο πρωταγωνιστής της ηθοποιός Ναβάρ είχε γίνει σούπερ σταρ στη Γαλλία. Φυσικό ήταν λοιπόν μέσα στην ίδια χρονιά, το 1913 δηλαδή, ο Louis Feuillade να γυρίσει και δεύτερο μέρος με τίτλο "Ζουβ εναντίον Φαντομά" (ο Juve είναι ο επιθεωρητής - κυνηγός του διαβόητου εγκληματία). Η ταινία έχει διάρκεια μιας περίπου ώρας και είναι συνέχεια της πρώτης, εγκαινιάζοντας έτσι ένα από τα πιο πετυχημένα κινηματογραφικά σίριαλ όλων των εποχών.
Εδώ ξαναβρίσκουμε τους ήρωες του πρώτου μέρους. Τον επιθεωρητή και το φίλο του δημοσιογράφο Φαντόρ, την λαίδη ερωμένη του κακοποιού και φυσικά τον ίδιο τον Φαντομά, που άλλοτε ως ευϋπόληπτος κύριος με μαύρο κοστούμι κι άλλοτε ως εγκληματίας με ολόσωμη μαύρη στολή και μάσκα, σκορπά τον τρόμο. Περισσότερο υποβλητικό από το πρώτο μέρος, διαδραματίζεται σε ένα μεγάλο μέρος του στην εγκαταλειμένη βίλα της λαίδης, τα τεράστια σαλόνια και τα στοιχειωμένα υπόγεια μηχανοστάσια της οποίας αποτελούν ιδανικό σκηνικό για μια ταινία αγωνίας, όπως θεωρούνταν στην εποχή της.
Ο Feuillade, τις πρώιμες αυτές εποχές του σινεμά, μπορεί πλέον να αφηγείται άνετα την ιστορία του και να σκορπά ρίγη στους έκπληκτους θεατές του. Φυσικά οι σεναριακές αφέλειες δεν λείπουν, αλλά, αλλοίμονο, το είπαμε και στην πρώτη συνέχεια και θα το υπενθυμίζουνε διαρκώς, βρισκόμαστε στα 1913 και η γλώσσα της 7ης τέχνης μόλις έχει αρχίσει να σχηματίζεται.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο ο πρωτοπόρος σκηνοθέτης δείχνει με το χρώμα την ώρα και το μέρος της δράσης. Φυσικά το φιλμ είναι ασπρόμαυρο, όλες οι σκηνές όμως είναι μονόχρωμα επιχρωματισμένες ανάλογα με το μέρος και το χρόνο. Έτσι έχουμε σκούρα μπλε μονοχρωμία όταν δείχνουμε υπαίθρια νυχτερινά, πορτοκαλοκίτρινη όταν βρισκόμαστε σε νυχτερινά εσωτερικά, που φωτίζονται από κεριά ή ηλεκτρικό φως κλπ.
Φυσικά στο τέλος ο Φαντομάς θα ξεφύγει και πάλι, όπως πάντα, ανατινάζοντας τη βίλα. Εδώ έχουμε και τις απαρχές των σίριαλ: Η ταινία τελειώνει σε ένα κρίσιμο σημείο, με την ερώτηση "Θα γλυτώσουν άραγε ο επιθεωρητής και ο φίλος του;", αφήνοντας μετέωρο τον θεατή, που διακαώς επιθυμεί το γρηγορότερο δυνατό να παρακολουθήσει τη συνέχεια. Τι νομίζετε; Τα ήξεραν από τότε αυτά τα κόλπα.

ΣΤΗ ΜΑΚΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΦΑΝΤΟΜΑ 1: "ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΓΚΙΛΟΤΙΝΑΣ"

Βρισκόμαστε πίσω, πολύ πίσω, στα 1913, στην αυγή του σινεμά. Ο γάλλος Louis Feuillade (1873-1925), από τους πρώτους σκηνοθέτες του κινηματογράφου, έχει ήδη στο ενεργητικό του εκατοντάδες (!) ταινίες, μικρού μήκους φυσικά, αφού γυρίζει από το 1906 (και στην εποχή αυτή μπορεί να γύριζαν μία ταινία κάθε 1-2 μέρες). Τότε, στα 1913, γυρίζει τον πρώτο "Φαντομά", με υπότιτλο "Στη σκιά της γκιλοτίνας" (Fantômas - À l'ombre de la guillotine). Εγκαινιάζει έτσι μια σειρά 5 ταινιών με τον σατανικό ήρωα που γνωρίζουν τεράστια επιτυχία και είναι από τα πρώτα κινηματογραφικά "σίριαλ".
Η πρώτη αυτή ταινία διαρκεί 54', διάρκεια που θεωρούνταν μεγάλη για την εποχή. Ο Φαντομάς ήταν ήδη πολύ γνωστός και πετυχημένος ήρωας από μια σειρά βιβλίων των Pierre Souvestre και Marcel Allain του είδους που σήμερα θα αποκαλούσαμε pulp. Η μεταφορά τους στο νεογέννητο λοιπόν σινεμά ήταν θέμα χρόνου.
Ο Φαντομάς είναι ο "αυτοκράτορας του εγκλήματος". Τον κυνηγά μόνιμα ο επιθεωρητής Jouve με βοηθό τον φίλο του δημοσιογράφο Fandor. Στο τέλος όμως πάντοτε καταφέρνει να ξεφεύγει και να συνεχίζει ακάθεκτος την εγκληματική του σταδιοδρομία. Σ' αυτή την πρώτη ταινία, μετά από ληστεία και φόνο ο Φαντομάς έχει συλληφθεί. Λίγο πριν οδηγηθεί στη γκιλοτίνα όμως, καταφέρνει να δραπετεύσει αφήνοντας στη θέση του έναν σωσία του ηθοποιό, ο οποίος ενσαρκώνει ακριβώς τον Φαντομά στο θέατρο.
Φυσικά η ταινία απευθύνεται μόνο στους "αρχαιολόγους" του σινεμά, για όσους ενδιαφέρονται για την ιστορία του. Ωστόσο ο Feuillade είναι καλός σκηνοθέτης, ένας από τους πρώτους σημαντικούς στην ιστορία, ξέρει να αφηγείται και διατηρεί μέχρι σήμερα έναν στρωτό ρυθμό (στην εποχή του θεωρούνταν ότι διέθετε μεγάλο σασπένς). Αυτό που μέχρι τις μέρες μας προκαλεί εντύπωση είναι ο χαρακτήρας του Φαντομά. Δεν είναι ο αριστοκρατικός, γοητευτικός κακός, όπως ο Αρσέν Λουπέν. Ο Φαντομάς είναι ένας αληθινός άγριος εγκληματίας που δολοφονεί ανύποπτες γυναίκες, απαγάγει και στραγγαλίζει πλούσιους, κάνει ληστείες και κλοπές και δεν διστάζει να κατηγορεί αθώους για τα εγκλήματά του. Ο σημερινός εμπορικός κινηματογράφος αποφεύγει τέτοιους αδίστακτους κακούς όταν είναι αυτοί οι πρωταγωνιστές και όχι οι "καλοί" διώκτες τους.
Με έκπληξη διάβαζα στην IMDB μια σοβαρή κριτική που μιλά για σεναριακές αφέλειες, αλλαγές από το βιβλίο κλπ. λες και πρόκειται για σύγχρονο φιλμ. Διάβολε, είναι ταινία του 1913, μια από τις πρώτες "μεγάλου μήκους". Η ίδια η κάμερα κινιόταν ακόμα σχετικά δύσκολα. Δεν μπορεί κανείς να περιμένει σασπένς, εφφέ, ηθοποιίες, έλλειψη σεναριακών ευκολιών κλπ. όπως από ένα σύγχρονο φιλμ. Για την εποχή του είναι κάτι σαφώς ξεχωριστό και σημαντικό. Αλλά, το είπα και στην αρχή: Μην περιμένετε να συγκινηθείτε ή να τρομάξετε. Σήμερα το βλέπουν για ιστορικούς και μόνο λόγους όσοι σκαλίζουν τις ρίζες της τέχνης του κινηματογράφου.