ΜΙΑ ΟΧΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΑΘΩΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ "ΣΤΑ ΜΑΧΑΙΡΙΑ"

O Rian Johnson από την πρώτη του κιόλας ταινία ("Έγκλημα στο Κολέγιο" το 2005) είχε καλές και έξυπνες ιδέες. Η ρέντα συνεχίζεται με το "Knives Out" (Στα Μαχαίρια) του 2019, με πλειάδα καλών ηθοποιών: Ντάνιελ Κρεγκ, Τζέμι Λι Κέρτις, Κρίστοφερ Πλάμερ, Μάικ Σάνον κ.ά.
Βρισκόμαστε στον κλασικό κόσμο της Άγκαθα Κρίστι (δίχως να βασίζεται βέβαια σε δικό της βιβλίο): Μια ομάδα ανθρώπων (εδώ οι όλες οι γενιές των μελών μια πλούσιας οικογένειας) κλεισμένοι σε έναν πύργο... και ένα πτώμα. Όλοι είναι εξ ίσου ύποπτοι, αλλά όλα δείχνουν ότι ο νεκρός 85χρονος πάτερ φαμίλιας... αυτοκτόνησε. Τι έχει συμβεί πραγματικά;
Φυσικά όσο προχωρά το φιλμ οι ανατροπές διαδέχονται η μία την άλλη. Το ενδιαφέρον είναι ότι με φλας μπακ γνωρίζουμε τι έχει συμβεί από τα μισά περίπου της ταινίας, ωστόσο οι ανατροπές συνεχίζονται. Πώς γίνεται αυτό; Θα το δείτε. Ο Κρεγκ έχει πλάκα στο ρόλο του ιδιόρρυθμου (ως Πουαρό) ντετέκτιβ και  όλοι σχεδόν οι υπόλοιποι είναι απολαυστικοί ως κακοί ή/και μαλάκες. Το χιούμορ βρίσκεται παντού και, γενικά, βλέπεται εξαιρετικά ευχάριστα. Επί πλέον ο Johnson υπονομεύει διαρκώς και καθόλου δεν χαρίζεται σε μια σειρά από τύπους: Από πλούσιους μεγαλοαστούς (που μόνο "καλοί" δεν είναι και, φυσικά, κάθε άλλο παρά αθώοι ή, στην καλύτερη περίπτωση, απλώς κηφήνες), μέχρι νεαρούς ακροδεξιούς ή ακροαριστερούς (αμφότεροι βασισμένοι απόλυτα στα λεφτά της οικογένειας). Ρατσιστές, δήθεν διανοούμενοι, απατεώνες, ψεύτες... να μερικά χαρακτηριστικά των μεσήλικων ηρώων.
Έτσι η απολαυστική θέαση συνδυάζεται με έντονη κοινωνική κριτική σε ένα, νομίζω, από τα πιο ευχάριστα αστυνομικά φιλμ των τελευταίων χρόνων.

ΕΝΑΣ "LOOPER" ΣΤΗΝ ΠΑΓΙΔΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Οι ταινίες με θέμα τα ταξίδια στο χρόνο (στο παρελθόν ακριβέστερα, γιατί κάπου εκεί η ανθρώπινη λογική παραλύει), προσφέρουν συχνά πολλή τροφή για σκέψη και κατά καιρούς έχουν δώσει καλές ταινίες (και καλύτερα διηγήματα ή μυθιστορήματα).
Μια τέτοια αξιόλογη περίπτωση - κατά τη γνώμη μου - αποτελεί το "Looper" του Rian Johnson (2012). Η ιδεα είναι ευρηματική: Κακοποιοί του μέλλοντς στέλνουν τα θύματά τους στο παρελθόν, όπου, όταν φτάνουν στον κατάλληλο τόπο και χρόνο, ένας εκτελεστής από την παρελθούσα αυτή εποχή περιμένει και κάνει τη βρώμικη δουλειά. Έτσι τα ίχνη του θύματος εξαφανίζονται παντελώς από το μέλλον. Ώσπου οι loopers, οι εκτελεστές δηλαδή, καλούνται κάποια στιγμή να εκτελέσουν τον μελλοντικό, γερασμένο εαυτό τους...
Έχω επανειλημμένα εκφράσει το παράπονο ότι οι περισσότερες σύγχρονες ταινίες επιστημονικής φαντασίας επικεντρώνονται στο action και τα εφέ, παραμερίζοντας όλους τους ουσιαστικούς παράγοντες που κάνουν καλή μια ταινία. Χαίρομαι γιατί εδώ βρισκόμαστε επιτέλους μπροστά σε μια εξαίρεση. Υπάρχει βέβαια και το στοιχείο της δράσης, είναι όμως πιο μετρημένο από άλλα πρόσφατα φιλμ του είδους και, κυρίως, βρίσκεται σε σωστές δόσεις και υπάρχει πρώτιστα για να υπηρετεί το σενάριο. Οπότε συνολικά είμαι ευχαριστημένος απ' ό,τι είδα.
Η ταινία μπορεί να αφήσει αρκετά σεναριακά ερωτηματικά. Ή μάλλον να προσφέρει ευκαιρίες για πολλές συζητήσεις (και διαφωνίες). Πολλοί θα επιμείνουν ότι υπάρχει σεναριακό κενό, άλλοι ότι υποστηρίζει την ταυτόχρονη ύπαρξη εναλλακτικών εκδοχών της πραγματικότητας. Δεν θα σας πω άλλα γι' αυτό, γιατί όσο λιγότερα ξέρετε για το στόρι τόσο καλύτερα. Ωστόσο υπάρχει και αρκετή ψυχολογική εμβάθυνση του ήρωα, ο οποίος δεν είναι ξεκάθαρα "καλός" ή "κακός", αλλά ένα κράμα των δύο ή, αν προτιμάτε, ακόμα κι όταν είναι αδίστακτος και σκοτώνει αθώους, το κάνει για κάποιο λόγο που αρκετοί θα δικαιολογήσουν. Όσο για τον πρεσβύτερο εαυτό, αυτός αποτελεί ταυτόχρονα και μια πατρική φιγούρα για το κάθαρμα που υπήρξε κάποτε. Ο απόλυτα παρακμασμένος κόσμος, στα όρια της κατάρρευσης, που αμυδρά σκιαγραφείται σαν φόντο, προσθέτει κι αυτός μια πινελιά στην ιστορία.
Γενικά νομίζω ότι ο θεατής μπορεί να βρει και πολλά άλλα ενδιαφέροντα σημεία για να επικεντρώσει την προσοχή του. Οι επιρροές από αντίστοιχα παλιότερα φιλμ είναι σαφείς: Ο πρώτος "Εξολοθρευτής" του Κάμερον και οι "12 Πίθηκοι" του Γκίλιαμ βρίσκονται ανάμεσα στις βασικότερες. Αλλά και οι αναφορές σ' αυτές, το κλείσιμο του ματιού στον θεατή. Δεν νομίζω ότι είναι τυχαίο ούτε το ότι η μητέρα που μεγαλώνει ένα γιο που στο μέλλον θα εξελιχτεί σε... (ας μην πω άλλα) ονομάζεται Σάρα, όπως η μητέρα του μελλοντικού ηγέτη στον Κάμερον ούτε η επιλογή του Μπρους Γουίλις σε ένα ρόλο που θυμίζει αυτόν στους Πίθηκους.
Γενικά, χωρίς να τη θεωρώ και την σημαντικότερη ταινία του είδους, πρέπει να πω ότι την απόλαυσα. Μακάρι κι άλλα φιλμ ενός είδους που ταλαιπωρείται αφάνταστα τα πολλά τελευταία χρόνια να είχαν μια τόσο έξυπνη και "ιντριγγαδόρικη" προσέγγιση, ξεφεύγοντας επιτέλους από τα διαρκή κυνηγητά και τα πιστολίδια (με ή χωρίς ακτίνες).

ΚΟΛΛΕΓΙΑΚΟ ΝΟΥΑΡ

Το Brick του πρωτοεμφανιζόμενου Rian Johnson (που παίζεται με τον τίτλο "Έγκλημα στο Κολλέγιο") διαθέτει μια αναμφισβήτητη πρωτοτυπία: Ο σκηνοθέτης μετέφερε ένα κανονικότατο νουάρ, σκοτεινό, με δολοφονίες, ίντριγγες, μοιραίες γυναίκες, ναρκωτικά, κλασσικό μοναχικό ντετέκτιβ, έξυπνες ατάκες κλπ. στη σύγχρονη εποχή, και μάλιστα μέσα σ' ένα αμερικάνικο κολλέγιο. Οι ήρωες είναι όλοι μαθητές (άντε μερικοί να αγγίζουν τα 25). Κλείνει το μάτι μάλιστα στο θεατή - συνεχίζοντας τις νουάρ αναφορές - με επι μέρους "λεπτομέρειες" του είδους, όπως π.χ. το ότι ο ήρωας "ντετέκτιβ" - μαθητής φορά ακριβώς τα ίδια ρούχα σ' όλη την ταινία. Μόνο που αντί τις παραδοσιακής καπαρντίνας, εδώ έχουμε ένα αιώνιο τζάκετ και τζιν.
Από εκεί και πέρα, η ιστορία είναι αρκετά μπερδεμένη - ίσως μάλιστα να αφήσει σε αρκετούς κάποια κενά -, οι ανατροπές πολλές, οι εκπλήξεις αρκετές. Το παρακολούθησα με ενδιαφέρον, το θεωρώ όμως μάλλον υπερεκτιμημένο (βραβείο Σάντανς κλπ.) - παρά το αναμφισβήτητο ταλέντο του νέου σκηνοθέτη. Το συνιστώ πάντως σαν μια φρέσκια και πρωτότυπη πρόταση.
Και μια παρατήρηση: Από όλη αυτή τη σκοτεινή και μπερδεμένη ιστορία, λείπει εντελώς, μα εντελώς, ο κοινωνικός περίγυρος. Είναι σαν να είναι το κολλέγιο απομονωμένο από τον κόσμο, κατοικημένο μόνο από τους μαθητές του, οι οποίοι κάνουν ό,τι θέλουν (συνωμοτούν, κυνηγιούνται, παίζουν ξύλο και ό,τι άλλο) χωρίς ποτέ κανείς να τους παίρνει χαμπάρι ή να τους ενοχλεί. Είναι κάτι παραπάνω από σαφής η σχεδόν παντελής απουσία καθηγητών (μια σύντομη εμφάνιση μόνο), γονιών, αστυνομικών, άλλων κάτοικων της πόλης (αλήθεια, υπάρχει πόλη εκεί κοντά;) κλπ. Δεν το θεωρώ υποχρεωτικά μειονέκτημα. Μάλλον πρόκειται για ηθελημένη σύμβαση του σκηνοθέτη, που συνειδητά απογύμνωσε την ίντριγγά του από κάθε "εξωτερική παρέμβαση", πετυχαίνοντας (;) έτσι ένα ελάχιστα ρεαλιστικό αποτέλεσμα. Αν αποδεχτείς αυτή τη σύμβαση πάντως, λειτουργεί μια χαρά.