ΚΑΛΩΣΗΡΘΑΤΕ ΣΤΟ "SCHOOL OF ROCK"

 

Ο Richard Linklater είναι ένας σκηνοθέτης ικανός για όλα. Ποιος θα περίμενε ότο ο δημιουργός της γνωστής τριλογίας "Before Sunrise"... κλπ. ή του "Boyhood" θα μπορούσε να κάνει μια ξεκαρδιστική και πέρα για πέρα ῾῾ανεβαστική῾῾ κωμωδία όπως το ῾῾School of Rock῾῾ του 2003. Με ένα απίστευτο Τζακ Μπλακ βεβαίως, ίσως στον καλύτερο ρόλο της καριέρας του.

Ο ήρωας είναι ένας αθεράπευτος ροκάς. Παίζει χαρντ ροκ (στα όρια του χέβι μέταλ) με τη μπάντα του, είναι πραγματικά παθιασμένος με το ροκ, ζει (ή προσπαθεί να ζήσει) με απόλυτα ροκ τρόπο ζωής, αλλά τίποτα δεν του πάει καλά. Μετά από συνεχείς αποτυχίες το συγκρότημα τον απολύει προσλαμβάνοντας άλλον τραγουδιστή κι εκείνος δεν έχει να πληρώσει ούτε το νοίκι. Και τότε του έρχεται μια φαεινή (απελπισμένη μάλλον) ιδέα: Βουτώντας τα χαρτιά και τα πτυχεία του δάσκαλου συγκατοίκου του... προσλαμβάνεται για μερικούς μήνες σε ιδιωτικό σχολείο ως προσωρινός αντικαταστάτης δασκάλου που κάτι έκτακτο του έτυχε. Μην έχοντας ιδέα όμως από εκπαίδευση... τι άλλο να διδάξει πέρα απ᾽αυτό που ξέρει καλύτερα; Πατώντας στη μέχρι τότε μουσική εκπαίδευση της τάξης του αρχίζει να διδάσκει ροκ (κρυφά φυσικά) και δημιουργεί μια παιδική ροκ μπάντα. Η συνέχεια είναι απολαυστική.

Πρώτα απ᾽όλα η ταινία είναι διασκεδαστική όσο δεν παίρνει. Εγώ τουλάχιστον πέρασα θαυμάσια. Εκτός αυτού είναι ένα αληθινό μάθημα για το πώς δημιουργείται το καθαρό ροκ. Αποτελεί, για την ακρίβεια, έναν ύμνο στο ροκ. Το οποίο βεβαίως αντιπαραθέτει στη στείρα, αρτηριοσκληρωτρική εκπαίδευση... ή μάλλον στον δίχως χαρά και δημιουργικότητα τρόπο διδασκαλίας. Η εκπαίδευση χρειάζεται και το παιχνίδι, είναι σα να μας λέει το φιλμ. Σε παιδιά απευθυνόμαστε! Παράλληλα ο ροκ τρόπος ζωής παρουσιάζεται ως αντικομφορμιστικός, απελευθερωτικός, ανατρεπτικός, δημιουργικός. Τα υπόλοιπα είναι γκρίζα και όλοι ζουν καταπιεσμένοι θάβοντας τα καλύτερα κομμάτια του εαυτού τους βαθιά μέσα τους. Και, βεβαίως, θα το επαναλάβω, το όλο πράγμα έχει πολύ πλάκα.

Εννοείται ότι απολύτως τίποτα απ᾽όλα αυτά δεν θα ήταν δυνατό να συμβεί στην πραγματικότητα. Η ῾῾σκευωρία῾῾θα κατέρρεε την πρώτη κιόλας μέρα - άντε τη δεύτερη. Το φιλμ όμως λειτουργεί σαν ένα σύγχρονο ροκ παραμύθι και διόλου δεν ενδιαφέρεται για την όποια αληθοφάνεια. Για όλα αυτά, και για τον Μπλακ που τα δίνει όλα, πετάξτε όσο περισσότερη γκριζάδα μπορείτε από πάνω σας και διασκεδάστε το.

"ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ" ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΘΟΝΗ

Ο Richard Linklater αρέσκεται να παίζει με τον χρόνο, τόσο τον πραγματικό όσο και τον κινηματογραφικό. Στην τριλογία του όλα συνέβαιναν σε real time. Στο "Μεγαλώνοντας" (Boyhood) του 2014 αντίθετα καλύπτονται 12 ολόκληρα χρόνια. Και λοιπόν; θα μου πείτε. Άλλα φιλμ μπορεί να καλύπτουν δεκαετίες. Ναι, αλλά ο Linklater κινηματογράφησε όντως την ταινία του σε 12 χρόνια (!), παρακολουθώντας την πορεία του ήρωά του από τα 6 έως τα 18 του χρόνια! Τον βρίσκουμε αρχικά παιδί, όταν ετοιμάζεται να πάει σχολείο και τον αφήνουμε όταν πλέον πάει στο κολλέγιο. Στο μεταξύ έχουμε δει το πιτσιρίκι να μεγαλώνει όντως μπροστά στα μάτια μας, φτιάχνοντας έτσι την πιο "αληθινή" (με την έννοια αυτή) ταινία ενηλικίωσης που έγινε ποτέ.
Όπως είναι αναμενόμενο με ένα τόσο πρωτότυπο και δύσκολο concept, το φιλμ μπλέκει το ντοκιμαντερίστικο στοιχείο με το fiction. Και, φυσικά, το γλυκό και ευχάριστο με το δράμα. Όλα αυτά όμως δίχως ιδιάιτερες εξάρσεις, με ηθελημένα μάλλον χαμηλότονο ύφος, συχνά με χιούμορ. Το παιδί μεγαλώνει αρχικά με τη χωρισμένη μητέρα και τη μεγαλύτερη αδελφή του. Ο πατέρας του, "ανεύθυνος", έξω καρδιά, εξωστρεφής και μάλλον χαβαλετζής, περνά μαζί του τα προκαθορισμένα από το νόμο σαββατοκύριακα, τα οποία λειτουργούν ανακουφιστικά για τον μικρό, καθώς τον απομακρύνουν ευχάριστα από την καθημερινή ρουτίνα. Όταν η μητέρα του θα παντρευτεί έναν καθηγητή με αυστηρούς τρόπους και αλκοολικό, τα πράγματα θα σφίξουν. Η ζωή όμως κυλά πάντοτε και η φάση αυτή θα περάσει επίσης, δίνοντας τη θέση της σε μια καινούρια... μέχρι την ενηλικίωση και την χειραφέτηση πλέον του πρωταγωνιστή (η σεξουαλική αφύπνηση θα έχει κι αυτή καταγραφεί στο μεταξύ).
Βρήκα ότι το φιλμ κυλά ευχάριστα, δίχως πάντως κορυφώσεις. Η γλυκόπικρη αυτή καταγραφή της ζωής μού άφησε μια ευχάριστη γεύση, δίχως όμως να μου προσφέρει κάτι ιδιαίτερο - εκτός βέβαια από την απόλαυση του μοναδικού αυτού κινηματογραφικού πειράματος. Τελικά γι' αυτό αξίζει νομίζω να το παρακολουθήσει κανείς. Αλλά και για τη ρεαλιστική απεικόνιση της "ζωής όπως είναι". Όχι, δεν έπληξα. Ούτε και ενθουσιάστηκα όμως.
Πάντως η ευαισθησία, η ευφυία, η τρυφερότητα και ενίοτε η πρωτοτυπία του δημιουργού αυτού είναι δεδομένες.

ΟΙ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΟΧΕΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΠΡΙΝ ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ

Μπορεί κάποιος να αντέξει ταινίες όπου οι ήρωες μιλάνε ακατάπαυστα, από το πρώτο ως το τελευταίο λεπτό, ενώ η δράση είναι ελάχιστη; Ναι, αν όσα λένε είναι ενδιαφέροντα. Ναι, άλλωστε, απαντάνε και οι ουκ ολίγοι φανατικοί φίλοι της περίφημης τριλογίας του Richard Linklater με ήρωες ένα ζευγάρι και την εξέλιξη της σχέσης του μέσα σε 18 χρόνια (κάθε μια από τις ταινίες απέχει 9 χρόνια από την προηγούμενη).
Έτσι το τρίτο μέρος "Before Midnight" του 2013, πάντα με την Ζιλιέτ Ντελπί και τον Ίθαν Χοκ, βρίσκει το ζευγάρι στα 40 του, παντρεμένο με παιδιά, να κάνει διακοπές στην Ελλάδα. Το φιλμ καταγράφει τα όσα καθημερινά (και βαθιά ταυτόχρονα) συμβαίνουν την τελευταία μέρα των διακοπών τους. Ένα τραπέζι με φίλους σε ένα υπέροχο σπίτι, μια βόλτα σε ένα παλιό κάστρο, μια νύχτα στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου, ένας δυνατός καβγάς... Και είπαμε ότι όλοι μιλάνε ακατάπαυστα.
Όπως και στα δύο προηγούμενα φιλμ, όλο το ενδιαφέρον εστιάζεται στους διαλόγους. Και αυτό το τρίτο φιλμ καταφέρνει να ενθουσιάσει πολλούς και να πάρει εξαιρετικές κριτικές. Τι συμβαίνει λοιπόν με αυτούς τους διαλόγους; Τι να πρωτοπώ: Ότι είναι εξαιρετικά φυσικοί; Σα να ακούς κουβέντες κυριολεκτικά βγαλμένες από την καθημερινή ζωή; Ότι καταφέρνουν με θαυμαστό τρόπο να καταγράψουν και αν αναλύσουν όλα τα συναισθήματα και τις λεπτές αποχρώσεις και φάσεις μιας σχέσης; Ότι ασχολούνται, μέσα στην καθημερινότητά τους και το φαινομενικά τετριμένο τους, με βαθιά θέματα; Ότι προβληματίζονται πάνω στο χρόνο κυρίως και τις αλλαγές που το πέρασμά του φέρνει όχι μόνο πάνω στους μεμονωμένους ανθρώπους, αλλά και στον έρωτα, στο ζευγάρι; Ότι καταγράφουν με τον πιο φυσικό και αβίαστο τρόπο τις ιδιοσυγκρασιακές διαφορές αντρικής και γυναικείας ψχολογίας; Και, συγχρόνως με όλα αυτά τα παγκόσμια, να καταγράφουν εξαιρετικά τις ιδιοσυγκρασίες των συγκεκριμένων ηρώων του φιλμ και τις απόψεις τους για τη ζωή και για ένα πλήθος θεμάτων, με αποτέλεσμα το όλο πράγμα να μη χάνει το ενδιαφέρον του, αφού, πέρα από "αντιπροσωπευτικοί", οι δύο πρωταγωνιστές έχουν και τη δική τους προσωπικότητα, τα δικά τους "κολλήματα", απόψεις, αρετές...
Πραγματικά δεν μπορώ ακριβώς να κατανοήσω πώς μπορεί να πλέκεται ένα τόσο πολύπλοκο και συγχρόνως αφοπλιστικά φυσικό και καθημερινό γαϊτανάκι μέσα από μια τόσο μινιμαλιστική πλοκή και δράση. Αυτό που κατά τη γνώμη μου επιτυγχάνεται εδώ είναι να θιγονται με καίριο τρόπο βαθύτατα θέματα μέσα από την πιο τετριμένη καθημερινότητα της ζωής ενός ζευγαριού που είναι χρόνια μαζί. Δίχως μάλιστα να λείπουν απ' όλα αυτά και κάποια πολιτικά σχόλια για τα όσα συμβαίνουν στη χώρα, αλλά και το χιούμορ. Αυτό και η όλη αντιμετώπιση είναι που μετετρέπουν ένα εκ πρώτης όψεως κουραστικό εγχείρημα σε κάτι ανάλαφρο και χαλαρό. Όντως πολύ δύσκολο να πετύχει κανείς έναν τέτοιο συνδυασμό.
Όλα αυτά συμβαίνουν με φόντο συχνά πανέμορφα - και οικεία για μας - ελληνικά τοπία της Πελοποννήσου, της Μάνης κυρίως. Τα θαυμάζουμε, δίχως να αποσπούν την προσοχή μας από όσα συμβαίνουν στις καρδιές των ηρώων. Αν δε φοβάστε λοιπόν τους ατέλειωτους, επί παντός επιστητού διαλόγους, μπορείτε να απολαύσετε την ωρίμανση πλέον του γνωστού ζευγαριού.

ΤΡΙΠΑΡΙΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ "SKANNER DARKLY"

Το "A Skanner Darkly" του πάντοτε ενδιαφέροντος και απρόβλεπτου Richard Linklater, βασίζεται στο ομώνυμο έργο του μεγάλου Philip Dick και μένει πιστό στο πνεύμα του, που για μια ακόμα φορά αφορά την διερεύνηση των ορίων (πάντοτε δυσδιάκριτων στον Dick) ανάμεσα στη φαντασία και την αλήθεια(;), το όνειρο και την πραγματικότητα. Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα πολύ εθιστικό ναρκωτικό του μέλλοντος, που καταργεί τα όρια όσων αναφεραμε παραπάνω - ίσως μάλιστα και να υλοποιεί τα όνειρα. Ένας ντετέκτιβ ψάχνει να βρει τις πηγές και τους μεγαλοπρομηθευτές του ναρκωτικού - στο οποίο και ο ίδιος είναι εθισμένος - καταλήγοντας να παρακολουθεί τον εαυτό του.
Η ταινία είναι γυρισμένη με την ίδια τεχνική που χρησιμοποίησε ο Linklater πριν μερικά χρόνια στο Waking life, ένα περίεργο δηλαδή "φιλτράρισμα" της εικόνας, που την μετατρέπει σε ένα είδος κινούμενου σχέδιου και της προσδίδει μια "ψυχεδελική" χροιά, η οποία, αν και για κάποιους γίνεται κουραστική, εδώ είναι ταιριαστή με το όλο κλίμα του έργου.
Σίγουρα δεν είναι αριστούργημα, βλέπεται όμως με ενδιαφέρον - και περιέργεια, αν δεν γνωρίζετε το εφφέ της μετατροπής σε κινούμενο σχέδιο. Όσο για το αρκετά ασαφές σενάριο... ε... στον κόσμο του Dick βρισκόμαστε...
ΥΓ: Για μένα όλα τα λεφτά - και το χιουμοριστικό μέρος μιας σκοτεινής κατά τα άλλα ταινίας - είναι οι απίστευτοι, παρανοϊκοί διάλογοι (και πράξεις) ανάμεσα στους μαστουρωμένους ήρωες, οι οποίοι αποτελούν μια από τις πιο παράξενες παρέες που καταγράφηκαν ποτέ σε φιλμ (Κιάνου Ριβς, Γούντι Χάρελσον, Ρόμπερτ Ντάουνι Jr. Ο τελευταίος ιδιαίτερα δίνει ένα παροξυσμικό ρεσιτάλ παράνοιας). Όσο για τον απρόβλεπτο, όπως είπα, Linklater, είμαι από τώρα περίεργος για το τι θα σκαρώσει στην επόμενη ταινία του...