"ΜΑΥΡΑ ΓΥΑΛΙΑ"... ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

 

Κάπου είχα ξαναγράψει ότι ποτέ δεν υπήρξα φανατικός του Dario Argento. ΟΚ κάποιες ταινίες των 70ς, άντε και λίγο 80ς (με σημαντικότερη τη "Suspiria"), αλλά μέχριw εκεί. Στη συνέχεια ακολουθεί μια αδιάκοπη παρακμή, της οποίας οι καλύτερες στιγμές είναι ταινίες που απλώς βλέπονται... Τα "Μαύρα Γυαλιά" (Occhiali Neri) του 2022 αποτελούν την επιστροφή του στο είδος από το οποίο ξεκίνησε στις αρχές των 70ς, δηλαδή στα giallo. Πλην όμως δεν τη θεωρώ καθόλου ικανοποιητική επιστροφή...

Μία εντυπωσιακή σε εμφάνιση πόρνη γίνεται στόχος ενός σίριαλ κίλερ. Καταφέρνει να γλυτώσει, αλλά μένει τυφλή. Έχοντας "χρεωθεί" άθελά της ένα παιδί από την Κίνα προσπαθεί απεγνωσμένα να διαφύγει όταν ο δολοφόνος επανεμφανίζεται...

Μέτριο σενάριο, πολλές απιθανότητες, μέτριες ηθοποιίες, κακοί διάλογοι... όλα συντρέχουν για να συμβάλλουν στη γενική μετριότητα του φιλμ. Το περίεργο είναι ότι, κατά τη γνώμη μου, όλα αυτά υπήρχαν ανέκαθεν στο έργο του 82χρονου πλέον σκηνοθέτη. Απλώς σε κάποιες ταινίες του ήταν λιγότερο εμφανή ή καλύπτονταν από την εντυπωσιακή εικόνα. Το συγκεκριμένο δεν συγκαταλέγεται σ' αυτά. Υπάρχουν μάλιστα στιγμές που προκαλεί ακούσιο γέλιο (όπως αυτή με το τέρμα του λεωφορείου σε άγνωστο μέρος στου διαόλου τη μάνα μέσα στα μαύρα μεσάνυχτα, όπου η τυφλή πρωταγωνίστρια κατεβαίνει και... τι έχει μπροστά της; Έναν πάγκο που πουλά μαύρα γυαλιά νυχτιάτικα. Αυτό ακριβώς που ήθελε!) Και άλλα τέτοια.

Πάντως ταινίες σαν αυτή επιβεβαιώνουν τη μάλλον αρνητική εικόνα που έχω γενικά για το έργο του ιταλού καλτ (αναμφισβήτητα) δημιουργού. Α, για να παρηγορηθείτε (ίσως) η αγαπημένη σε πολλούς κόρη του Asia Argento κρατά τον δεύτερο ρόλο.

῾᾽ΤΟ ΠΟΥΛΙ ΜΕ ΤΑ ΚΡΥΣΤΑΛΙΝΑ ΦΤΕΡΑ῾῾ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΑΡΤΖΕΝΤΟ

 

Το 1970 ο cult λίγο αργότερα Dario Argento γύριζε την πρώτη του ταινία: ῾῾Το Πουλί με τα Κρυστάλινα Φτερά῾῾. Πρόκειται για ένα τυπικό giallo, το γνωστό ιταλικό είδος με φόνους και αναζήτηση δολοφόνου, που κάποιες φορές φλερτάρει με το φανταστικό. Ωστόσο η πρώτη αυτή ταινία του Αρτζέντο δεν μπορώ να πω ότι με ικανοποίησε. Δηλαδή, για να είμαι πιο σαφής, μάλλον γέλιο μου προκάλεσε παρά την όποια αγωνία.

Ένας αμερικανος που ζει προσωρινά στη Ρώμη με την κοπέλα του γίνεται άθελά του μάρτυρας μιας απόπειρας φόνου γυναίκας σε μία γκαλερί. Αρχίζει να ερευνά μόνος του το θέμα και βοηθά και έναν αστυνομικό επιθεωρητή (αυτός το ερευνά επίσημα), μια που, παράλληλα, υπάρχει ένα κύμα δολοφονιών στην πόλη, προφανώς από κάποιον σίριαλ κίλερ. Σύντομα ο αμερικανός και η κοπέλα του θα μπουν στο στόχαστρο του άγνωστου δολοφόνου.

Τι να πω; Η ταινία, αν και πρώτη του, φέρει πολλά από τα μεταγενέστερα χαρακτηριστικά του σκηνοθέτη (καλά και κακά). Υπάρχουν ήδη από εδώ μερικές εντυπωσιακές εικόνες (σήμα κατατεθέν του Αρτζέντο) και, όπως πάντα, μερικές ωραίες γυναίκες θα σφαχτούν ή θα κινδυνέψουν να... Συγχρόνως όμως υπάρχουν και οι γελοίες ηθποιίες και κυρίως το σενάριο που μπάζει από παντού: Απίθανες καταστάσεις, αστείες ψυχαναλυτικής φύσης εξηγήσεις, γενικώς ῾῾ατσούμπαλη῾῾δομή, ανατροπές που δεν με έπεισαν και - κερασάκι στην τούρτα - μια εντελώς ουρανοκατέβατη εξήγηση ενός παράξενου θορύβου που ακούγεται σε μια ηχογράφηση και αποτελεί κλειδί για τη λύση του μυστηρίου, η οποία έρχεται όλως τυχαίως, ουσιαστικά από σύμπτωση... 

Τι να πω... Ποτέ δεν υπήρξα μεγάλος φαν του Αρτζέντο, πάντοτε με ενοχλούσε αυτή η στο πόδι σεναριακή δουλειά ακόμα και στη μικρή περίοδο που έκανε τις γνωστές ταινίες του (μέσα 70 - μέσα 80, διότι μετά η παρακμή ήταν κάθετη). Ωστόσο και αυτή εδώ η πρώτη του ταινία για μένα είναι απογοητευτική.

ΟΤΑΝ Ο ΑΡΤΖΕΝΤΟ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΟΝ ΔΡΑΚΟΥΛΑ

Είναι πραγματικά απίστευτο το πώς είναι δυνατόν να παρακμάσουν τόσο πολύ κάποιοι σκηνοθέτες (και καλλιτέχνες γενικότερα, γιατί συμβαίνει σε όλες τις τέχνες). Το τελευταίο λυπηρό παράδειγμα είναι ο Dario Argento, ο οποίος έχει να κάνει ταινία που να βλέπεται κάπου από τη δεκαετία του 80. Προσωπικά βέβαια δεν τον θεώρησα ποτέ μεγάλο δημιουργό, ωστόσο η οργιαστική οπτική του φαντασία και το εντυπωσιακό αποτέλεσμα ήταν (κάποτε) αναμφισβήτητα. Όταν όμως το 2012 επιχειρεί να κάνει τον κλασικό "Δράκουλα"... αυτό που προκύπτει κυριολεκτικά δεν βλέπεται.
Δεν ξέρω από πού να αρχίσω. Ο "Dracula" αυτός (ο οποίος μάλιστα γυρίστηκε σε παντελώς άνευ λόγου 3D) στερείται κάθε πρωτοτυπίας και γενικότερα, νομίζω, κάθε λόγου ύπαρξης. Σπάνια έχω δει ταινία με τόση έλλειψη ρυθμού. Έβλεπα μια (υποτίθεται) ταινία τρόμου από κάποιον το πάλαι ποτέ βιρτουόζο του είδους και έπιανα διαρκώς τον εαυτό μου να βαριέται. Πιστεύω ότι οποιοσδήποτε πιτσιρικάς χολιγουντιανός σκηνοθέτης που κάνει στις μέρες μας ένα φτηνό και κακό b-movie διαθέτει σίγουρα καλύτερη αίσθηση του ρυθμού. Το σενάριο (πάντοτε η αχίλειος πτέρνα του Αρτζέντο) καταφέρνει ακόμα και σ' αυτή την τόσο γνωστή και δοκιμασμένη ιστορία να είναι "ατσούμπαλο", κακογραμμένο, με σκηνές δίχως αιτία και με αφύσικες συμπεριφορές από τους ήρωες. Η εικόνα έχει χάσει αυτό που - κατά τη γνώμη μου πάντοτε - έδινε την όποια ιδιαιτερότητα στο σινεμά του. Μένουν μόνο κάποιοι επίτηδες "ψεύτικοι" νυχτερινοί φωτισμοί να θυμίζουν παλιές, καλές εποχές, αλλά είναι κάτι παραπάνω απο προφανές ότι δεν αρκούν για να σώσουν οτιδήποτε. Οι ηθοποιίες... εδώ είναι το στοιχείο χάρη στο οποίο το φιλμ μετατρέπεται σε ακούσια κωμωδία. Πραγματικά μόνο να γελάσει μπορεί κανείς (και σ' αυτό το επίπεδο το διασκέδασα δεόντως) με τόσο κακό, ψεύτικο, υπερβολικό παίξιμο. Στο τοπ του κακού παιξίματος βρίσκεται η ντίβα Άσια Αρτζέντο (η γνωστή σέξι κόρη του σκηνοθέτη) και (όλα τα λεφτά πραγματικά) ένας κοντούλης παπάς (νομίζω ότι δεν υπάρχει στο βιβλίο), του οποίου κάθε εμφάνιση προκαλεί ασυγκράτητα γέλια. Ακόμα και τα εφέ είναι κακά σε σχέση με τα αντίστοιχα που βλέπουμε (και έχουμε βαρεθεί) στην εποχή μας. Και δεν μιλώ μόνο γι' αυτά των χολιγουντιανών blogbuster, αλλά γενικότερα. Το αποκορύφωμα μάλιστα φτάνει στη σκηνή όπου ο αιμοδιψής κόμης επιτίθεται σε κάποιον μεταμορφωμένος σε γιγάντιο... αλογάκι της Παναγίας, άνευ κανενός λόγου.
Περιττό να πω ότι ούτε η επιλογή του γερμανού Thomas Kretschmann στον βασικό ρόλο με έπεισε. Την όλη παρακμή μάλιστα ακολουθεί και ο επίσης πάμπολλα χρόνια παρακμασμένος και κάποτε cult ηθοποιός Ρούντγκερ Χάουερ στο ρόλο του Βαν Χέλσινγκ (παίζει πια μόνο όχι ακριβώς σε b αλλά μάλλον σε z movies). Τέλος το όλο κιτς και τη γελοιότητα του πράγματος συμπληρώνουν οι λίγες σκηνές σεξ και γυμνού, οι οποίες είναι τόσο κακά και άγαρμπα τοποθετημένες στο φιλμικό σώμα, ώστε βγάζει μάτι ότι μπήκαν ακριβώς για να βάλουμε και λίγο σεξ και γυμνό, δίχως πραγματικά να χρειάζεται.
Θα επαναλάβω ότι δεν μπορώ να πιστέψω πώς είναι δυνατόν κάποιοι δημιουργοί να παρακμάζουν τόσο (και να έχουν το θράσος να ξανακάνουν ένα τόσο πολύ δοκιμασμένο θέμα, με τόσα καλά δείγματα). Δείτε το αυστηρά και μόνο αν έχετε από πριν αποφασίσει να το ρίξετε στο χαβαλέ και έχετε προμηθευτεί μπύρες ή ό,τι άλλο χρειάζεστε για κάτι τέτοιο. Για μένα πάντως είναι ο χειρότερος Δράκουλας που έχω δει.

"ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ" ΜΕ ΕΝΤΟΜΑ ΚΑΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΥΣ

Το 1985 ο Dario Argento γυρίζει τα "Φαινόμενα", μια ταινία τρόμου που συνδυάζει το μεταφυσικό στοιχείο με έναν σίριαλ κίλερ. Εδώ ο Argento "παντρεύει" τα δύο αυτά διαφορετικά είδη τρόμου: Το κλασσικό σπλάτερ με σειρά ειδεχθών δολοφονιών και το υπερφυσικό στοιχείο.
Μια νεαρή αμερικανίδα, κόρη διάσημου ηθοποιού, πηγαίνει έγκλειστη σε ελβετικό σχολείο θηλέων, όπου όμως δρα ένας κατά συρροήν δολοφόνος με θύματα - τι άλλο; - κοπέλες. Ωστόσο και η ηρωίδα διαθέτει υπερφυσικές δυνάμεις και συγκεκριμένα την ικανότητα να επικοινωνεί, να "ελέγχει" και να διαγείρει κατά βούλησιν τα έντομα. Υπάρχει φυσικά στο τέλος και η αποκάλυψη του δολοφόνου, καθώς και μερικές άλλες αποκαλύψεις.
Η ιστορία με την αμερικανίδα σε ένα σχολείο θηλέων θυμίζει φυσικά πολύ την αντίστοιχη στο Suspiria. Σε σχέση με άλλες του ταινίες η ηθοποιία είναι, νομίζω, βελτιωμένη, καθώς οι καλοί πρωταγωνιστές είναι η Τζένιφερ Κόνελι (σε μικρή και τρυφερή ηλικία) και ο Ντόναλντ Πλέζανς στο ρόλο ενός ανάπηρου εντομολόγου. Ωστόσο το σενάριο είναι, όπως πάντα, αρκετά πρόχειρο, σήμα κατατεθέν αυτό του Argento, (γιατί η πρώτη κοπελίτσα - θύμα φορούσε λεπτό κοντομάνικο πουκαμισάκι μέσα στον ψόφο, κάτω από τις χιονισμένες Άλπεις;) με κάμποσες αψυχολόγητες ενέργειες διαφόρων χαρακτήρων. Από την άλλη έχει πλάκα το ότι μεταφέρει την ζοφερή ατμόσφαιρα τρόμου στην "κυριλέ" και ειδυλιακή Ελβετία, κάτω από τις Άλπεις. Πάντως σαν θρίλερ τρόμου παρακολουθείται με ενδιαφέρον, δίχως αυτό να σημαίνει ότι το θεωρώ και αριστούργημα του είδους. Διαθέτει και μερικές εντυπωσιακές και ατμοσφαιρικές σκηνές σπλάτερ και όχι μόνο, με έμφαση σε έντομα και σκουλήκια, οπότε νομίζω ότι θα ικανοποιήσει τους φίλους του είδους (αποκλειστικά σ' αυτούς απευθύνεται άλλωστε). Με όλα τα τυπικά μείον του σινεμά του ιταλού δημιουργού βεβαίως.

ΦΟΝΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΠΟΥΛΙΑ

H SUSPIRIA ΚΑΙ Ο ΕΦΙΑΛΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ARGENTO

Η Suspiria (1977) θεωρείται από τις καλύτερες ταινίες του ιταλού μετρ της φρίκης Dario Argento. Και επειδή μιλάμε για μετρ της φρίκης, καλό είναι να μη μπουν στον κόπο να διαβάσουν τα παρακάτω όσοι απεχθάνονται το ειδος (και είναι πάρα πολλοί, πράγμα αναμενόμενο).
Ο Argento είναι κατά τη γνώμη μου ένας κακός σκηνοθέτης. Καμιά απολύτως ταινία του δεν θα μπορούσα να χαρακτηρίσω ικανοποιητική. Η Suspiria φέρει κι αυτή όλα τα χαρακτηριστικά μελανά του σημεία: Κάκιστες ηθοποιίες, απίστευτα πρόχειρο σενάριο (σε βαθμό κακουργήματος), ανεκδιήγητες ατάκες που φτάνουν (δίχως τη θέληση των δημιουργών τους) στη γελοιότητα, εντελώς αψυχολόγητες αντιδράσεις των ηρώων στα όσα εφιαλτικά συμβαίνουν καί άλλα τέτοια. Τι είναι λοιόν αυτό που κανει τη Suspiria (και μερικά άλλα φιλμ του δημιουργού της) απόλυτα καλτ;
Είναι, νομίζω, η ιδιαίτερη εικόνα του Αρτζέντο. Εδώ χειρίζεται το όλο πράγμα εντελώς εξπρεσιονιστικά. Φωτίζει το art nouveau σκηνικό του (το χοροδιδασκαλείο όπου διαδραματίζονται τα φοβερά γεγονότα είναι χτισμένο και διακοσμημένο μ' αυτό τον ρυθμό) με συνεχείς μονοχρωμίες (με αγαπημένο βέβαια το κόκκινο). Έτσι πολλές από τις σκηνές είναι κατακόκκινες, καταπράσινες, μπλε κλπ., δίνοντας έτσι μια πολύ ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Είναι και οι αλλόκοτες γωνίες λήψης, τα ασυνήθιστα πλάνα, που μπορεί να κινηματογραφούν ας πούμε μόνο ένα σημείο στο βάθος δίχως να φαίνονται τα πρόσωπα που μιλάνε, είναι η ευρηματικότητα στους τρόπους των φόνων, καθώς και η χαρακτηριστική μουσική των Goblins που ντύνει τις τρομακτικές εικόνες, οπότε έχουμε μπροστά μας ένα μάθημα ατμόσφαιρας.
Και είναι καλό αυτό, θα μου πείτε, όταν όλα τα υπόλοιπα είναι από αστεία έως κακά; Όχι ακριβώς. Το είπαμε από την αρχή. Δεν θεωρώ καμιά του ταινία απόλυτα καλή. Πρόκειται όμως για ένα είδος παράξενης ιδιομορφίας, μια πολύ ξεχωριστή, προσωπική ματιά, κι αυτό τοποθετεί σε περίοπτη θέση στο πάνθεον των ταινιών τρόμου τη Suspiria (πρώτο μέρος μιας τριλογίας από την οποία γύρισε μόνο το 2ο μέρος, το Inferno, ενώ πολύ πρόσφατα επιχείρησε να γυρίσει με σχεδόν 30 χρόνια καθυστέρηση και το 3ο με κακά, όπως διαβάζω, αποτελέσματα).