ΤΑ ΣΚΟΥΛΑΡΙΚΙΑ ΤΗΣ ΜΑΝΤΑΜ ΝΤΕ..., Η ΜΟΙΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΨΕΜΑΤΑ

Το 1953 ο Max Ophüls (1902-1957) γυρίζει στη Γαλλία τη "Madame de..." (Η Άγνωστη Κυρία), μια από τις πιο γνωστές ταινίες του. Ασπρόμαυρη φωτογραφία, 19ος αιώνας, βαριά κοστούμια και εσωτερικά ντεκόρ, πολύτιμα κοσμήματα, άμαξες, ανάλαφρα φλερτ και μοιραίοι έρωτες, χοροί και μονομαχίες, συνθέτουν το οπτικό κλίμα του φιλμ. Στο βάθος όμως σιγοβράζουν ισχυρά πάθη, ικανά να μετατρέψουν την αρχική ανάλαφρη ατμόσφαιρα σε βαρύ δράμα, ποσφιλές είδος άλλωστε του δημιουργού.
Στο κέντρο της ιστορίας βρίσκεται ένα ζευγάρι πολύτιμα, διαμαντένια σκουλαρίκια, που αλλάζουν διαρκώς ιδιοκτήτη και, από ένα καπρίτσιο της μοίρας, καταλήγουν πάντοτε στην ηρωίδα, την μαντάμ του τίτλου. Ίσως το βασικό στοιχείο λοιπόν του φιλμ να είναι η μοίρα, από την οποία, ως γνωστόν, είναι αδύνατο να ξεφύγουμε. Ίσως πάλι να μιλά για τις απρόβλεπτες συνέπειες μιας απλής πράξης, της πώλησης των σκουλαρικιών σε έναν κοσμηματοπώλη και τα όσα ακολουθούν, θέλοντας να υπογραμμίσει το τυχαίο που διέπει τη ζωή μας και δείχνοντας ότι μια απλή πράξη - παρόρμηση της στιγμής - μπορεί να αλλάξει όλη μας τη ζωή. Κυρίως όμως μιλά για το ψέμα και τις ολέθριες συνέπειές του. Τα σχετικά αθώα και ανάλαφρα ψέματα της ηρωίδας γίνονται τελικά μπούμεραγκ για την ίδια και όχι μόνο. Με άξονα το τελευταίο, ο Οφύλς καταδεικνύει (πιθανόν και άθελά του) όλη την επιφανειακότητα, την υποκρισία και τη λουστραρισμένη επιφάνεια (κάτω από την οποία κρύβονται βρωμιές) μιας ολόκληρης υψηλής τάξης, εποχής και τρόπου ζωής.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το πώς κινεί την κάμερά του ο σκηνοθέτης. Η κίνηση είναι διαρκής, πολύπλοκη κι ωστόσο ανάλαφρη, συχνά ακολουθεί τους ήρωες και γενικά δίνει μια συνεχή ροή στο φιλμ. Μιλάμε για απόλυτη σκηνοθετική μαεστρία.
Από την άλλη, όλο αυτό το βαρύ στοιχείο, η ατμόσφαιρα εποχής, το ερωτικό δράμα, μπορεί να κουράσουν πάμπολλους σύγχρονους θεατές, εθισμένους σε άλλες ταχύτητες και άλλο σινεμά. Σίγουρα το εξωτερικό μέρος, όλος αυτός ο επιτηδευμένος και στημένος τρόπος ζωής της υψηλής κοινωνίας του τότε, βρίσκεται πολύ - πολύ μακριά από το σύγχρονο στιλ, μας ξενίζει σχεδόν τόσο, όσο αν παρακολουθούσαμε την καθημερινή ζωή εξωγήινων. Νομίζω όμως, παρ' όλα αυτά, ότι η ουσία βρίσκεται αλλού κι όχι στη βαρύγδουπη εξωτερική επιφάνεια των πραγμάτων. Είδα λοιπόν την ταινία με πολύ ενδιαφέρον, δεν είναι όμως, ξαναλέω, για σύγχρονους, εθισμένους σε βιντεοκλιπάδικη οπτική, θεατές.
ΥΓ: Βσικό ρόλο ερμηνεύει ο γνωστός σκηνοθέτης Βιτόριο ντε Σίκα, που, αν δεν το ξέρατε, ήταν και ηθοποιός, και μάλιστα γοητευτικός, με πολλές ερμηνείες στο ενεργητικό του.

ΔΡΑΜΑ ΚΑΙ ΕΚΤΥΦΛΩΤΙΚΟ ΜΠΑΡΟΚ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ LOLA MONTES

H Lola Montes γυρίστηκε το 1955 και είναι η τελευταία ταινία του Max Ophüls (1902-1957). Θεωρείται μάλλον η καλύτερή και, σίγουρα, η πιο γνωστή του. Είναι επίσης και η μοναδική του έγχρωμη. Και φαίνεται ότι, μαγεμένος απ' αυτό, πραγματικά ξεσαλώνει με τη χρήση των χρωμάτων.
Σίγουρα πρόκειται για μια εκθαμβωτική ταινία. Όχι μεταφορικά, αλλά με την κυριολεκτική έννοια της λέξης. Είναι ένα από τα πλέον μπαρόκ φιλμ που έχω δει ποτέ, τόσο μπαρόκ που σχεδόν ζαλίζει τον θεατή. Δεν είναι μόνο τα παλάτια, οι πύργοι και το όλο βαρύ σκηνικό, είναι και το πολύχρωμο τσίρκο που παίζει βασικό ρόλο στην ιστορία, που ολοκληρώνει την εικόνα.
Η όμορφη και ώριμη πλέον Λόλα Μοντέζ δουλεύει σε τσίρκο και ως κορύφωση του προγράμματός του παρουσιάζει ως υπέρτατο νούμερο την ίδια την πολυτάραχη ζωή της. Μια ζωή γεμάτη έρωτες με διάσημες προσωπικότητες του καιρού της, ακόμα και με τον βασιλιά της Βαυαρίας, έρωτας ο οποίος παρά λίγο να τινάξει στον αέρα τη χώρα και να ανατρέψει τη βασιλεία. Η Λόλα είναι η διασημότερη "εταίρα" της Ευρώπης, αρκετά κυνική η ίδια ώστε να μπορεί να μην πληγώνεται και τόσο από τους αλλεπάλληλους χωρισμούς, πολύ ελεύθερη για να τους προκαλεί όταν βλέπει τις σχέσεις της να βαλτώνουν και το αρχικό πάθος να φεύγει. Καθώς παρακολουθούμε τη ζωή της, από μικρό κορίτσι μέχρι τώρα, αντιλαμβανόμαστε ότι όταν οι μέρες του μεγαλείου παρέρχονται το μόνο που της απομένει είναι να δεχτεί την πρόταση του διευθυντή και να καταλήξει, κουρασμένη πια, στο τσίρκο, παίζοντας κάθε βράδυ κορώνα - γράμματα τη ζωή της και παρουσιάζοντας ως ατραξιόν την ίδια την πρότερη δόξα της.
Όλα αυτά δείχνονται μέσα από μια μη γραμμική αφήγηση, με συνεχή φλας μπακ (όχι με χρονική σειρά) και επιστροφές στο τώρα. Άλλοτε ως κλασσική εικονογράφηση του ένδοξου παρελθόντος, άλλοτε μέσα από τη δραματοποίησή του στα νούμερα του τσίρκου, άλλοτε μέσα από την αφήγηση του παρουσιαστή. Έτσι η ταινία δεν διαθέτει ακριβώς αυτό που αποκαλούμε δραματική κορύφωση, καθώς αποτελείται από ένα συνεχές ποτάμι γεγονότων από τη ζωή και τους έρωτες της ηρωίδας.
Μυθική ταινία, με διάφορες ιστορίες γύρω απ' αυτήν, θεωρείται από πολλούς ως μία από τις δέκα καλύτερες όλων των εποχών. Προσωπικά δεν συμφωνώ με μια τόσο υψηλή θέση, πλην όμως είναι κάτι που αξίζει να δει κανείς. Ιδιαίτερα για το πολύ δυνατό, απαισιόδοξο τέλος, που βυθίζει τον θεατή σε σκέψεις για το εφήμερο και τη ματαιότητα της ζωής.