GLASS : ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΜΙΑΣ ΤΡΙΛΟΓΙΑΣ

Το 2000 ήταν ο "Άφθαρτος". Το 2017 ήρθε ο "Διχασμένος". Ήταν δύο από τις καλές ταινίες του M. Night Shyamalan (η δεύτερη μετά από πολλά χρόνια μετριοτήτων). Το 2019 επιστρέφει με το "Glass" στη μυθολογία των δύο (άσχετων μεταξύ τους) ταινιών και κάνει κάτι πρωτότυπο: Ενώνει τους κόσμους τους, φτιάχνοντας έτσι το οριστικό τέλος αμφοτέρων.
Ο "Άφθαρτος" του πρώτου φιλμ (άτρωτος ουσιαστικά) επανεμφανίζεται μετά τόσα χρόνια ως ένα είδος υπερήρωα, που πολεμά εθελοντικά το έγκλημα. Κάποια στιγμή θα συλληφθεί και θα κλειστεί στο άσυλο όπου βρίσκεται ο πολλαπλών προσωπικοτήτων "διχασμένος" του φιλμ του 2017, αλλά και ο "Mr. Glass", ο ιδιοφυής αντίπαλος του Άφθαρτου. Οι ιστορίες τους θα μπλεχτούν, ο "καλός" και ο "κακός" θα συγκρουστούν, κάποιος απ' όλους θα κινεί τα νήματα για να χρησιμοποιήσει τους άλλους, ενώ στο τέλος, όπως στα περισσότερα φιλμ του Shyamalan, θα υπάρχει ανατροπή.
Ο σκηνοθέτης σχεδόν πάντα ξεκινά από ευφάνταστες ιδέες (όπως αυτή να ενώσει τα σύμπαντα δύο άσχετων μεταξύ τους ταινιών του). Το πρόβλημα είναι ότι σπάνια τα καταφέρνει απόλυτα μέχρι τέλους. Εδώ είναι πολύ ενδιαφέρων και ο προβληματισμός πάνω στο θέμα των υπερηρώων (που είχε ξεκινήσει από τον "Άφθαρτο") και το ότι φτιάχνει ένα φιλμ που θέλει να είναι "σκεπτόμενα" υπερηρωικό και διαρκώς κλείνει το μάτι στα άπειρα κλισέ του είδους, χρησιμοποιώντας τα, αλλά και σχολιάζοντάς τα ταυτόχρονα, δηλώνοντας διαρκώς ότι εν γνώσει του τα χρησιμοποιεί. Το πρόβλημα είναι ότι το σενάριο είναι πρόχειρο και μπάζει από διάφορες μεριές, το πρώτο μέρος κυλά μάλλον δύσκολα και, εντέλει, ακόμα και την τελική έκπληξη κάπου την έχουμε ξαναδεί, ενώ η τελική τελική λύση είναι ελάχιστα πειστική.
Συνολικά το παρακολούθησα με (σχετικό) ενδιαφέρον και βρήκα κάποια καλά σημεία, αλλά δεν μπορώ να πω ότι μου άρεσε συνολικά ως ταινία.

"MESSIAH OF EVIL": ΕΝΑ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ GIALLO

Το ζεύγος σε ζωή και οθόνη Willard Huyck και Gloria Katz είναι κυρίως σεναριογράφοι ("American Graffitti" και ο 2ος Ιντιάνα Τζόουνς μεταξύ άλλων). Το 1973 γυρίζουν την πρώτη τους ταινία (η Katz δεν αναγράφεται, ωστόσο όλοι τη θεωρούν συν σκηνοθέτη), το "Messiah of Evil". Πρόκειται, φυσικά, για low budget ταινία τρόμου.
Μια νέα γυναίκα φτάνει σε ένα απομονωμένο παραθαλάσσιο χωριό αναζητώντας τον ζωγράφο πατέρα της που έχει αποσυρθεί εκεί και τελευταία δεν δίνει σημεία ζωής. Από την πρώτη στιγμή περίεργα πράγματα συμβαίνουν, ανησυχητικές εμφανίσεις, φόνοι... Όταν φτάνει ένα παράξενο τρίο, όλοι μαζί θα βρεθούν μπλεγμένοι σε έναν εφιάλτη.
Το φιλμ είναι αμερικάνικο όπως είπαμε, ωστόσο η ματιά του είναι καθαρά αυτή ενός ευρωπαϊκού b movie του είδους, περισσότερο θα λέγαμε ενός ιταλικού giallo. Διαθέτει όλες τις αρετές του είδους (ατμόσφαιρα, υποβλητικά, μη ρεαλιστικά χρώματα, κάποιες ευφάνταστες σκηνές, ένα συγκεχυμένο κλίμα που θυμίζει εφιάλτη) και όλα τα αρνητικά του (σενάριο γραμμένο στο πόδι, που αφήνει τα μισά απ' όσα συμβαίνουν ανεξήγητα, γελοίες ηθοποιίες κλπ.). Ο Μπάβα και ο Αρτζέντο είναι εδώ. Διαθέτει επίσης μερικές καλές - αξέχαστες για μερικούς - σκηνές, όπως ο θάνατος ενός ζωγράφου με χυμένα χρώματα που παραπέμπουν σε μεγάλους αφηρημένους ζωγράφους κ.ά. και μια ζομποειδή-αλλά-όχι-ακριβώς ιστορία.
Δεν έχω να πω πολλά. Το φιλμ είναι κατ' ευθείαν προορισμένο για cult και για μεταμεσονύχτιες προβολές. Προσωπικά - το έχω ξαναπεί - δεν είμαι πολύ φίλος του συγκεκριμένου υποείδους (αν και είμαι φίλος των ταινιών τρόμου γενικά). Απλώς διασκεδάζω σχετικά μ' αυτό. Αν όμως εσείς είστε φίλοι, και λαμβάνοντας υπ' όψιν όσα έγραψα παραπάνω, το συνιστώ. Θα το απολαύσετε.

"Η ΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ" ΚΑΙ Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΚΑΚΟΥ

Ο γερμανός Robert Schwentke, αφού έκανε και στο Χόλιγουντ την (μέτρια νομίζω) βόλτα του με "Τριλογίες Απόκλισης" και "Σχέδια Πτήσης", επιστρέφει στη χώρα του και. αλλάζοντας πορεία, γυρίζει το 2017 την εντυπωσιακή "Στολή του Λοχαγού" (Der Hauptman), ένα σκοτεινό και γκροτέσκο πολεμικο δράμα με προεκτάσεις.
Στον παγωμένο χειμώνα του τέλους του πολέμου, όταν οι ναζί έχουν ουσιαστικά χάσει, ο γερμανικός στρατός παρουσιάζει όλο και περισσότερα σημεία διάλυσης. Οι πάμπολλοι λιποτάκτες εκτελούνται άμεσα από τους πρώην συμπολεμιστές τους. Τα πάντα καταρρέουν. Σ' αυτό το παρακμιακό κλίμα, ένας νεαρός γερμανός στρατιώτης που έχει λιποτακτήσει, βρίσκει τυχαία την ατσαλάκωτη στολή ενός λοχαγού της Βέρμαχτ. Αρχικά τη φορά για να ζεσταθεί. Σύντομα ομως υποχρεώνεται να υποδυθεί το ρόλο αυτόν, ρόλος που του γίνεται πλέον δεύτερη φύση και, μαζί με τη γοητεία της εξουσίας που απορρέει απ' αυτόν, "κληρονομεί" και την απόλυτη κτηνωδία που η (ναζιστική) εξουσία συνεπάγεται.
Εντυπωσιακή μαυρόασπρη φωτογραφία, εξαιρετική (παρακμιακή) ατμόσφαιρα, αλληγορική ματιά και αρκετές προεκτάσεις, συνθέτουν μια πολύ δυνατή ταινία. Ο σκηνοθέτης, μέσα από την ιστορία αυτή, ασκεί βαθύτερη κριτική στο θέμα της εξουσίας, της γοητείας της, όπως είπαμε, της "μέθης" που προκαλεί, της εξάρτησης σχεδον απ' αυτήν. Και, φυσικά, μιλά για την κατάχρησή της και τη χρήσιμοποίησή της για καθαρά προσωπικούς λόγους και ηδονές. Μάλιστα, για να δείξει τον "τυφλό" χαρακτήρα της, επιλέγει μια περίπτωση όπου αυτή αποκτιέται με έναν απόλυτα τυχαίο τρόπο, δίχως το παραμικρό προσόν (πέραν της μιμητικής ικανότητας) ή την παραμικρή προσπάθεια για την κατάληψή της. Σα να μας λέει απλά "η εξουσία διαφθείρει από τη φύση της". Τοποθετώντας όλα αυτά στα πλαίσια του χειρότερου και βαρβαρότερου καθεστώτος που γνώρισε ο μοντέρνος "πολιτισμένος" κόσμος, απλώς υπογραμμίζει ακόμα περισσότερο και κάνει πιο έντονες τις παραπάνω παρατηρήσεις. Φυσικά όλα ξεκινούν από την ανάγκη επιβίωσης. Όσα ακολουθούν όμως πάνε το πράγμα μακρύτερα.
Το άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι  όσο προχωρά το φιλμ, το στοιχείο του γκροτέσκο μπαίνει όλα και περισσότερο και, σε ορισμένα σημεία και παρά τη διαρκώς ζοφερή ατμόσφαιρα, αγγίζει τα όρια του κατάμαυρου χιούμορ. Η σουρεαλιστική τελευταία σκηνή είναι σαφής για τις προθέσεις του και για τη διάθεση να "προειδοποιήσει" ότι απ' όλα αυτά κινδυνεύουμε και σήμερα (ή, αν προτιμάτε, τ κακό είναι διαχρονικό).
Ακόμα κι αν δεν αρέσει ή θεωρηθεί από κάποιους "τραβηγμένο", το φιλμ είναι σίγουρα ενδιαφέρον.

Ο ΑΜΦΙΣΗΜΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ "ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΜΕ ΤΗ ΦΩΤΙΑ"

"Το Παιχνίδι με τη Φωτιά" (Beoning ή Burning στα αγγλικά) του 2018 είναι ένα φιλμ του κορεάτη Chang-dong Lee που συζητήθηκε αρκετά. Βασίζεται σε διήγημα του Μουρακάμι και, πρέπει να πω, είναι όντως ταιριαστό με τον κόσμο του συγγραφέα αυτού, ενός συγγραφέα που το βασικό μοτίβο του είναι η αμφιβολία.
Ένας νεαρός που θέλει να γίνει συγγραφέας και ο οποίος έχει "δύσκολες" σχέσεις με τον πατέρα του, ερωτεύεται μια κοπέλα. Μετά την πρώτη ερωτική συνεύρεση εκείνη φεύγει για προγραμματισμένο ταξίδι στην Αφρική. Όταν επιστρέφει όμως δεν είναι μόνη. Συνοδεύεται από έναν γοητευτικό και, όπως όλα δείχνουν, πολύ πλούσιου τύπου. Το παράξενο αυτό τρίο συναντιέται συχνά, άλλοτε στην πρωτεύουσα κι άλλοτε στο παραμεθόριο χωριό του νέου, ώσπου η κοπέλα εξαφανίζεται ξαφνικά. Από εκεί και πέρα τα πάντα είναι θολά και αμφίβολα.
Η ταινία είναι σχετικά αργή, μεγάλη σε διάρκεια και ίσως κουράσει αρκετούς. Και, το τονίζω από τώρα αυτό, δεν ξεκαθαρίζει τίποτα. Τα πάντα καλύπτονται από ένα πέπλο αμφιβολίας. Τα πάντα μπορεί να έχουν συμβεί ή να μην έχουν συμβεί. Ο γάτος είναι αυτός της κοπέλας ή όχι; Το πηγάδι υπήρχε ή δεν; Το θερμοκήπιο όντως κάηκε ή όχι; Η κοπέλα πέθανε ή απλώς εξαφανίστηκε; Τι ακριβώς κάνει και είναι ο πλούσιος τύπος; Όλα είναι ασαφή, έχουν διττή σημασία, "υπάρχουν και δεν υπάρχουν" όπως θα μπορούσε να διατυπωθεί. Αυτό ακριβώς το ρευστό και ασαφές των πραγμάτων, το ότι ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για την αλήθεια, νομίζω ότι θέλει να σχολιάσει το φιλμ.
Παράλληλα αναφέρεται και στη διχασμένη Κορέα (βόρεια και νότια) και σε άλλα διχαστικά στοιχεία, όπως τις ταξικές διαφορές, με την εύγλωττη αντίθεση στην καθημερινότητα των δύο ανδρικών χαρακτήρων. Ενδιαφέρον φιλμ, πολύ "κλειστό" ωστόσο. Δεν μετάνιωσα καθόλου που το είδα, μου έδωσε "τροφή για σκέψη", δεν συμμερίζομαι όμως τις ενθουσιώδεις κριτικές.

"MULHOLLAND FALLS" Ή Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΠΑΝΤΟΥ

Ο Lee Tamahori είναι νεοζηλανδός και έχει κάνει μερικές συμπαθητικές ταινίες (όχι όλες του πάντως). Μια απ' αυτές, κατά τη γνώμη μου, είναι η 2ή του, το "Mulholland Falls" ("Εντολή εν Λευκώ" στην Ελλάδα) του 1996, που διαθέτει και πολύ δυνατό καστ: Νικ Νόλτε, Τσαζ Παλμιντιέρι, Μέλανι Γκρίφιθ, Τζένιφερ Κόνελι, Τζον Μάλκοβιτς, Μάικλ Μάντσεν, Μπρους Ντερν κ.ά.
Στη δεκαετία του 40 ένα ειδικό σώμα, που αποτελείται από 4 σκληροτράχηλους (και ογκώδεις, λέξη ελαφρώς ηπιότερη του "κτηνώδεις") μπάτσους έχει ειδικές εντολές να "καθαρίζει" το έγκλημα χρησιμοποιώντας ακόμα και...χμμμ... όχι πολύ νόμιμες μεθόδους. Κάποια στιγμή θα ασχοληθούν με τη δολοφονία μιας νεαρής, σέξι κοπέλας. Δολοφονία με πολλές προεκτάσεις και πολλά συγκαλυμμένα μυστικά, αφού το θύμα είχε σχέσεις με πολλούς πανίσχυρους άντρες... αλλά και με τον επικεφαλής της ομάδας (ο οποίος, σημειωτέον, είναι και παντρεμένος).
Σκληρό και βίαιο αστυνομικό φιλμ, με στοιχεία νουάρ, παρουσιάζει, όπως και άλλα του είδους, μια κοινωνία (ή, τουλάχιστον, μια αμερικάνικη κοινωνία) απόλυτα διεφθαρμένη σε όλα τα επίπεδα (έγκλημα, διαπλοκή, στρατιωτικά μυστικά και επιχειρήσεις υπεράνω όλων, παρανομία κάθε είδους) και, φυσικά, διεφθαρμένη αστυνομία. Είναι αυτό που λέμε "απ' όπου και να το πιάσει βρωμάει". Και, βέβαια, η γενική διαφθορά μπλέκεται αξεδιάλυτα με τα προσωπικά πάθη ή/και συμφέροντα (το σεξ, η εξουσία κλπ.). Και κάτι άλλο, που συνάδει με τα προηγούμενα: Όλοι οι ήρωες είναι "κακοί" ή, τέλος πάντων, κάπου έχουν λερωμένη τη φωλιά τους.
Καλό κατά τη γνώμη μου φιλμ του είδους, το οποίο, ναι μεν δεν προσθέτει κάτι σε αρκετά παρόμοια (από την εποχή των νουάρ ήδη), αλλά νομίζω ότι βλέπεται με ενδιαφέρον.

"THE DOUBLE" ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ

Το 2011 ο κυρίως σεναριογράφος Michael Brandt γυρίζει τη μοναδική μεγάλου μήκους ταινία του, το "The Double", με τον Ρίτσαρντ Γκιρ και τον Μάρτιν Σιν, ένα κατασκοπικό / δράσης φιλμ δίχως πολλές φιλοδοξίες.
Όταν ένας παλιός δολοφόνος των "κακών" ρώσων, που όλοι θεωρούσαν νεκρό, ενεργοποιείται και πάλι δολοφονώντας έναν γερουσιαστή, η CIA καλεί έναν πράκτορα που έχει αποσυρθεί και τον βάζει να συνεργαστεί με έναν νεαρό του FBI για να πιάσουν τον δολοφόνο.
Δράση και μυστήριο, διπλοί πράκτορες, φόνοι και άλλα τέτοια εναλλάσσονται προσπαθώντας να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή και δείχνοντάς μας ότι ο πόλεμος των κατασκόπων Αμερικής - Ρωσίας συνεχίζεται ακάθεκτος και μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Το βασικό ατού της ταινίας είναι υποτίθεται οι διαρκείς ανατροπές, όπου δεν ξέρεις ποιος δουλεύει για ποιον (ποιος είναι "διπλός" πράκτορας, όπως λέει και ο τίτλος), πότε η δράση αφορά την υπηρεσία ή υπαγορεύεται από λόγους προσωπικής εκδίκησης... και οι εκπλήξεις διαδέχονται η μία την άλλη. Τίποτα παραπάνω.
Ίσως σας κρατήσει ένα σχετικά ενδιαφέρον δίωρο. Δεν νομίζω ότι έχει οποιοδήποτε άλλο σκοπό ή βάθος. Οι αμερικάνοι πάντως εξακολουθούν να είναι οι καλοί (ίσως με κάποιες αμφιβολίες). Αυτό δεν αλλάζει και πολύ ριζικά.

ΕΝΑ "ΠΡΑΣΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ" ΕΝΑΝΤΙΟ ΣΕ ΚΑΘΕ ΜΙΣΣΑΛΟΔΟΞΙΑ

Οι θετικές εκπλήξεις είναι διπλές. Από τη μία, πώς είναι δυνατόν ένα φιλμ που διαθέει όλα τα χαρακτηριστικά της "αμερικανιάς" να είναι τόσο ευχάριστο. Από την άλλη, πώς γίνεται να το έχει σκηνοθετήσει ο Peter Farrelly, ο ένας εκ των αδελφών Φαρέλι των χοντρών κωμωδιών ("Ηλίθιος και Πανηλίθιος", "Κάτι Τρέχει με τη Μαίρη" κλπ.). Κι όμως στο "Πράσινο Βιβλίο" του 2018 συμβαίνουν και τα δύο.
Το φιλμ βασίζεται σε αληθινή ιστορία. Το 1962 ο μαύρος πιανίστας της τζαζ (και εξαιρετικός κλασικός ερμηνευτής) αποφασίζει να κάνει περιοδεία στις κάτι περισσότερο από ρατσιστικές νότιες πολιτείες των ΗΠΑ. Προσλαμβάνει για σωφέρ (και σωματοφύλακα, όπως από την αρχή γίνεται φανερό) έναν "κτηνώδη" και ρατσιστή μέχρι τότε ιταλικής καταγωγής μπράβο, ο οποίος ωστόσο, παρα τη βιαιότητά του, έχει καλές πλευρές (τιμιότητα, ειλικρίνεια κλπ.) Το αταίριαστο ζευγάρι θα βρίσκεται μαζί επί 2 μήνες, κατά τους οποίους πολλά θα συμβούν, πολλά θα αλλάξουν και πολλά θα αποκαλυφτούν.
Δεν είναι μόνο οι εξαιρετκές ηθοποιίες του αγνώριστου Βίγκο Μόρτενσεν και του Μαρσάλα Αλί. Είναι η γοητεία του road movie, οι σωστές πολιτικοκοινωνικές θέσεις της αποδοχής της κάθε διαφοράς (τετριμμένο προφανώς, αλλά όπως και να το κάνουμε ευπρόσδεκτο), η διαρκής εναλλαγή δράματος και χιούμορ, το σφιχτό σενάριο, που μου κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον. Και επίσης εκτίμησα την διαρκή εναλλαγή της "εξουσίας", το ποιος δηλαδή από τους δύο έχει κάθε στιγμή το "πάνω χέρι". Κάθε ένας από το δίδυμο εναλλάσσεται στους ρόλους αφεντικού - υφισταμένου,  σωτήρα - θύματος, ανάλογα με τη συγκυρία του ταξιδιού. Και βέβαια η κατάδειξη (για μια ακόμα φορά) του ωμού ρατσισμού στην πιο απροκάλυπτη και απεχθή μορφή του παραμένει συγκλονιστική.
Το περίεργο είναι η ταινία είναι γεμάτη κλισέ. Μερικές φορές μάλιστα είσαι σίγουρος ποιο απ' αυτά θα εμφανιστεί στην επόμενη σκηνή. Κι όμως, βρήκα το φιλμ γοητευτικό και το παρακολούθησα πραγματικά ευχάριστα. Αμερικανιά λοιπόν. Αλλά από τις πλέον καλοφτιαγμένες, σωστά στοχευμένες και, τελικά, feel good τέτοιες. Οπότε, με όλα αυτά υπ' όψιν, το συνιστώ.

ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΤΗΝ "ΑΓΡΙΑ ΑΧΛΑΔΙΑ"

Ο Nuri Bilge Ceylan, ο γνωστότερος ίσως σύγχρονος τούρκος σκηνοθέτης, εξερευνά με τις ταινίες του το παρόν της τεράστιας χώρας του και, πάνω απ' όλα, τις πολλές αντιφάσεις της. Έτσι και στην "Άγρια Αχλαδιά" του 2018 βάζει τον ήρωά του, έναν νεαρό που μόλις πήρε πτυχίο από το πανεπιστήμιο, να γυρίζει (απρόθυμα) στο χωριό του και, στις διάφορες μετακινήσεις του στα πέριξ, να συναντά διαφορετικούς ανθρώπους, που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές καταστάσεις. Συγχρόνως, επίδοξος συγγραφέας ο ίδιος, πασχίζει να εκδώσει το βιβλίο, ενώ μάλλον απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τον πατέρα του, ο οποίος, είναι μεν ένας ονειροπόλος δάσκαλος, έχει όμως καταρεύσει ηθικά και οικονομικά εξ αιτίας του πάθους του για τον τζόγο.
Λιγότερο ποιητικός από τα προηγούμενα φιλμ του και πιο "διαλογικός", εξ ίσου φιλοσοφικός όμως, ο Ceylan δείχνει εδώ να ενδιαφέρεται περισσότερο για την επαρχιακή Τουρκία, τα αδιέξοδα των ηρώων του και τη σχέση (με διαφορετικές τροπές στην πορεία) πατέρα - γιου. Έτσι τα προβλήματα που θίγει είναι και τοπικά και πανανθρώπινα. Ο πρωταγωνιστής έχει στην 3ωρη διάρκεια της ταινίας διαδοχικές συναντήσεις με διαφορετικούς ανθρώπους ή παρέες που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές πλευρές της ζωής: Μια κοπέλα (τον έρωτα), δύο ιμάμηδες (τη θρησκεία), έναν συγγραφέα (την τέχνη), έναν επιχειρηματία (τα οικονομικά), έναν δήμαρχο (την πολιτική) κλπ. Ο ίδιος, μέσα απ' όλα αυτά, προσπαθεί να βρει την αλήθεια και συγχρόνως να μείνει ανεξάρτητος, ανυπότακτος στη σκέψη του. Και βέβαια, το είπαμε, μέσα απ' όλα αυτά η Τουρκία προβάλλει μσε όλες τις, συχνά αντικρουόμενες, όψεις της: Οπισθοδρομικές ή προοδευτικές, του χωριού ή της πόλης.
Σε όσους αρέσουν τέτοιου είδους φιλμ, ο Ceylan, αν και με λιγότερο όμορφες εικόνες σε σχέση με παλιότερα φιλμ, έχει πάντα ενδιαφέρον. Οι υπόλοιποι μάλλον θα κουραστούν. Γενικά πάντως νομίζω - αν και προσωπικά με ενδιέφερε - ότι δεν φτάνει στο ύψος προηγούμενων δημιουργιών του.

ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ Ο "ΡΑΜΠΟ" (Ο ΠΡΩΤΟΣ) ΚΛΑΙΕΙ

Ο Ράμπο έγινε συνώνυμο της μάτσο αγριάδας και της ανεξέλεγκτης δράσης ανεγκέφαλων, φουσκωτών κομάντος. Ωστόσο η πρώτη ταινία του Ted Kotcheff "Ράμπο: Το πρώτο Αίμα" του 1982 είναι μια καλή (και, θα το πιστέψετε;) αρκετά αντιπολεμική (και αντιαμερικάνικη θα έλεγε κανείς) ταινία. 

Ένας σούπερ κομάντο, βετεράνος του Βιετνάμ, φτάνει κάπου στην αμερικάνικη επαρχία για να βρει τον μοναδικό επιζώντα από την ομάδα του στη ζούγκλα. Εκείνος έχει πεθάνει, αλλά το θέμα δεν είναι αυτό: Οι ντόπιοι (κάτοικοι, αρχές, σερίφης) του φέρονται άθλια και με καχυποψία. Η βία σύντομα θα ξεσπάσει ανεξέλεγκτη. 

Ο Σταλόνε είναι βεβαίως απόλυτα ταιριαστός ως ακοινώνητος, ζωώδης κομάντο, μια αληθινή μηχανή θανάτου. Ωστόσο η κριτική του φιλμ (πέραν της βίαιης και συνεχούς δράσης, η οποία, βεβαίως, κρατά τον θεατή) είναι πολυεπίπεδη. Από τη μία είναι ο ίδιος ο Ράμπο, ένα αληθινό κτήνος. Ποιος τον μετέτρεψε όμως σ' αυτό που είναι; Η αμείλικτη στρατιωτική εκπαίδευση βεβαίως, η οποία πολύ συνειδητά επιθυμεί να μετατρέψει τους ανθρώπους σε δολοφονικά όπλα. Από την άλλη είναι οι "φιλήσυχοι επαρχιώτες αμερικάνοι", οι οποίοι βλέπουν (και η εξουσία τους το ίδιο) κάθε διαφορετικό (έναν μισότρελο, αμίλητο, βρωμερό βετεράνο εν προκειμένω) ως εν δυνάμει απειλή για την πολύτιμη "ησυχία, τάξη και ασφάλειά" τους και, κινούμενοι από έναν εντελώς διαφορετικό ρατσισμό από τον κλασικό που γνωρίζουμε, το μόνο που επιθυμούν είναι να τον διώξουν αμέσως ως μολυσματικό παρείσακτο, δίχως εκείνος να έχει κάνει τίποτα απολύτως. Από όλες τις πλευρές σκατά με λίγα λόγια. 

Έτσι λοιπόν ο κτηνώδης "Ράμπο" θα καταλήξει σε ένα - ναι, πιστέψτε το - από συγκινητικό έως συγκλονιστικό φινάλε, με τον (περίπου) σούπερ ήρωα να καταρρέει απόλυτα και να κλαίει σαν παιδί που ξαφνικά εξαφανίστηκαν οι γονείς του και το άφησαν ολομόναχο στο σκοτάδι. Αυτά που λέει στο τέλος είναι συνταρακτικά. Επειδή ο Ράμπο έγινε στη συνείδησή μας αυτό που έγινε (το είπαμε στην αρχή), πιθανόν και εξαιτίας της πολύ πετυχημένης εμπορικά δεύτερης ταινίας, δεν σημαίνει ότι η πρώτη είναι κακή. Ίσα - ίσα. Κριτικάρει άγρια πολλά (αμερικάνικα) πράγματα.

ΜΟΝΑΧΙΚΟΣ "ΕΝΟΧΟΣ"

Ο Gustav Moller είναι νορβηγός και πρωτοεμφανιζόμενος. Και φτιάχνει το 2018 τον "Ένοχο", μια ταινία από το πουθενά που σε αφήνει έκπληκτο και μόνο από το concept: Ολόκληρη διαδραματίζεται σε ένα δωμάτιο και υπάρχει μόνο ένας άνθρωπος που μιλά στο τηλέφωνο (ο νορβηγός ηθοποιός Jacob Centergren) και οι συνάδελφοί του κάπου στο βάθος. Τίποτα, μα τίποτα άλλο. Και, πιστέψτε με, δεν πρόκειται να πλήξετε.
Ο ήρωας είναι μπάτσς και εκτελεί νυχτερινή βάρδια (μέχρι τις 11 τη νύχτα) ως τηλεφωνητής στο αντίστοιχο νορβηγικό 100 (αργότερα θα μάθουμε γιατί βρίσκεται σ' αυτή τη θέση). Ξέρουμε ότι κάτι περιμένει με αγωνία το πρωί της επόμενης μέρας (και αυτό θα το μάθουμε σιγά - σιγά). Τότε, ανάμεσα σε αδιάφορες έως αστείες κλήσεις, λαμβάνει μία από μία γυναίκα που έχει απαχθεί και αυτή τη στιγμή βρίσκεται βιαίως στο εν κινήσει αυτοκίνητο του άντρα της, ο οποίος δεν έχει αντιληφτεί ότι η όμηρός του μιλά με την αστυνομία. Από τη στιγμή αυτή, και μετά το τέλος της βάρδιας του, ο ήρωας πασχίζει μόνος του να ξεμπλέξει την κατάσταση και να σώσει τη γυναίκα. Ωστόσο οι ανατροπές θα είναι καταλυτικές.
Εξαιρετική ηθοποιία, σφιχτό σενάριο, εντελώς μαύρο, αλλά και με εντυπωσιακές ανατροπές, διαρκής ένταση και σασπένς, κάνουν αυτό το one man show να παρακολουθείται απνευστί. Και συγχρόνως, υπάρχουν και οι ψυχολογικές ανατροπές: Ο μπάτσος που πασχίζει μ' όλη του τη ψυχή να λύσει μια όλο και πιο πολύπλοκη κατάσταση, δεν είναι τόσο αλτρουιστής όσο φαίνεται αρχικά (μήπως το κάνει για να λυτρωθεί ο ίδιος από τους δάιμονές του;), η βία δεν προέρχεται μόνο από την κατάσταση των άλλων, αλλά και από την ίδια την αστυνομία, ενώ η βαθμιαία αποκάλυψη ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται, θα εγείρουν όλο και περισσότερες αμφιβολίες μέσα του. Έτσι, ενώ στην αρχή είναι αλύγιστος και σίγουρος για το τι θα κάνει τόσο στην "τηλεφωνική" κατάσταση που αντιμετωπίζει οσο και στην προσωπική του περίπτωση, όσο προχωρά η ώρα όλα μοιάζουν να καταρρέουν και ο ίδιος νοιώθει ότι δεν γνωρίζει πια τι να πράξει - ή αν είναι σωστά όσα είχε αποφασίσει πριν. Νομίζω ότι σημαντικό ενδιαφέρον προκαλεί ακριβώς το εύρημα της "παράλληλης" πορείας της υπόθεσης της απαγωγής και της προσωπικής υπόθεσης του αστυνομικού.
Μη φοβηθείτε το "ένας άνθωρπος στο τηλέφωνο" και τίποτα άλλο. Πιστεύω ότι το δύσκολο αυτό στοίχημα έχει κερδηθεί και το ενδιαφέρον σας δεν θα μειωθεί καθόλου.

ΜΥΣΤΙΚΑ ΠΟΥ "ΤΑ ΞΕΡΟΥΝ ΟΛΟΙ"

Έχω πει κι άλλη φορά ότι θεωρώ τον Ashgar Farhadi έναν από τους σημαντικότερους εν ζωή δημιουργούς. Το 2018, διεθνής πλέον και καθιερωμένος, γυρίζει το "Το Ξέρουν Όλοι" στην Ισπανία αυτή τη φορά, με τους Χαβιέ Μπαρδέμ, Πενέλοπε Κρουζ και Ρικάρντο Νταρίν στους βασικούς ρόλους.
Η ηρωίδα, παντρεμένη πλέον και με δύο παιδιά, ζει από χρόνια στην Αργεντινή. Επιστρέφει όμως στο ισπανικό χωριό της με τα παιδιά για τον γάμο της αδελφής της. Κατά τη διάρκεια του γλεντιού ωστόσο το ρεύμα κόβεται ξαφνικά και η έφηβη κόρη της εξαφανίζεται. Σύντομα θα μάθει ότι έχει πέσει θύμα απαγωγής, ο άντρας της φτάνει επειγόντως από την Αργεντινή και μια αγχωτική ιστορία ξεκινά.
Ο Farhadi νομίζω ότι εδώ δεν είναι τόσο καλός όσο στα προηγούμενα φιλμ του. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η ταινία είναι κακή. Αντίθετα, την παρακολούθησα με αμείωτο ενδιαφέρον, και σ' αυτό συντελεί και το λίγο - αστυνομικό - λίγο - ψυχολογικό - θρίλερ στοιχείο. Ωστόσο το δράμα δεν επικεντρώνεται στο "ποιος το έκανε". Η ουσία του βρίσκεται στην πληθώρα μυστικών, υπόγειων σχέσεων, ταξικών διαφορών, συναισθηματικών μπλεξιμάτων και άλλων που, με αφορμή το γεγονός της απαγωγής, αρχίζουν να αποκαλύπτονται με ραγδαίο ρυθμό. Ένα κουβάρι αόρατων σχέσεων που αποδεικνύει ότι η επιφανειακά ειδυλλιακή εικόνα της κοινωνίας του χωριού κάθε άλλο παρά τέτοια είναι. Πιστεύω ότι η αποκάλυψη ενός βυθού που βράζει κάτω από μια στιλπνή επιφάνεια είναι η ουσία του φιλμ.
Σε κάποια σημεία η ταινία πλησιάζει επικίνδυνα το μελό. Οι πολύπλοκες σχέσεις όμως, η εμβάθυνση στους χαρακτήρες και το σφιχτό σενάριο (ο Farhadi πάντοτε υπήρξε εξαιρετικός σεναριογράφος) διορθώνουν τα πράγματα. Οπότε συνολικά η ταινία με κέρδισε.

"ΚΡΥΦΗ ΟΜΟΡΦΙΑ" ΜΕ ΤΟΣΟ ΣΙΡΟΠΙ ΚΑΙ "ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ" ΠΟΥ ΛΙΓΩΝΕΣΑΙ

Προφανώς δεν είναι και τόσο σημαντικός δημιουργός ο David Frankel. Μάλλον τον αντιπάθησα όμως όταν είδα την "Κρυφή Ομορφιά" (Collateral Beauty) του 2016. Ξέρω πολύ καλά ότι πολλοί θα διαφωνήσετε κι ότι το φιλμ άγγιξε και συγκίνησε πολλούς. Ωστόσο εμένα με λίγωσε (για να το πω πολύ ευγενικά).
Ο Γουίλ Σμιθ είναι ένας πατέρας που έχει χάσει τη μικρή κόρη του και έχει καταρρεύσει. Χωρίζει με τη γυναίκα του, δεν μιλά σε κανέναν, μένει ολομόναχος και τερματίζει οποιαδήποτε ανάμιξη με την πετυχημένη δουλειά του. Και, επιπλέον, ταχυδρομεί γράμματα διαμαρτυρίας στο Χρόνο, τον Θάνατο και την Αγάπη! Οι συνεργάτες του, και συνιδιοκτήτες της επιχείρησης, προσπαθούν μάταια να τον συνεφέρουν (και από φιλία, αλλά και για λόγους συμφέροντος, αφού δίχως αυτόν που κατέχει τις περισσότερες μετοχές, τίποτα δεν μπορεί να κινηθεί). Προσλαμβάνουν λοιπόν 3 ηθοποιούς που θα ενσαρκώσουν το Χρόνο, το Θανατο και την Αγάπη (!), μήπως και καταφέρουν να τον πείσουν.
Υποτίθεται ότι η ταινία μιλά για τη διαχείριση του πένθους, την αποδοχή της απώλειας και τη συνέχεια της ζωής, ό,τι κακό κι αν μας συμβεί. Υποτίθεται ότι διαθέτει και φιλοσοφικό βάθος. Ωστόσο προσωπικά μου φάνηκε γεμάτη αμπελοφιλοσοφίες, διαρκείς παραχωρήσεις στο μελό και εξ ίσου διαρκείς προσπάθειες να συγκινήσουν τον θεατή. Προσθέστε και το μεταφυσικό στοιχείο (ενός είδους που προσωπικά δεν αντέχω) και θα έχετε τους λόγους που, τελικά, μάλλον ανόητο θεωρώ το φιλμ. Όσο για τη διπλή ανατροπή του τέλους... τι να σας πω... Ούτε κι αυτή (κυρίως η τελική) με συγκίνησε. Το αντίθετο.
Ξαναλέω ότι πολλούς η ταινία θα τους συγκινήσει βαθιά και θα τη θεωρήσουν πρωτότυπη (και όντως η ιστορία είναι πρωτότυπη). Αλλά...
Δεν μπορώ όμως να μη σημειώσω το απίστευτο πραγματικά καστ, από τα πιο πλούσια των τελευταίων ετών: Γουίλ Σμιθ, Έντουαρντ Νόρτον, Κίρα Νάιτλι, Έλεν Μίρεν, Κέιτ Γουίνσλετ, Μάικ Πένια... Τι να πει κανείς!

"GASLIGHT": ΜΙΑ ΣΑΤΑΝΙΚΗ ΠΛΕΚΤΑΝΗ

Το "Gaslight" (στην Ελλάδα ήταν γνωστό ως "Εφιάλτης") είναι μια ατμοσφαιρική, ασπρόμαυρη ταινία που γύρισε ο μεγάλος George Cukor (1899-1983) το 1944, με την Ινγκριντ Μπέργκμαν, τον Τζόσεφ Κότεν και τον Σαρλ Μπουαγιέ στους βασικούς ρόλους.
Μια φοβισμένη, όμορφη γυναίκα, της οποίας η θεία (διάσημη τραγουδίστρια, η οποία την είχε μεγαλώσει σαν κόρη της) είχε δολοφονηθεί προ δεκαετίας, επιστρέφει παντρεμένη πλέον και ερωτευμένη με το σύζυγό της στο Λονδίνο, για να κατοικήσει στο σπίτι όπου είχε ζήσει τα παιδικά της χρόνια (και όπου είχε γίνει ο φόνος). Από την αρχή όμως πολλά παραξενα συμβαίνουν κι εκείνη είναι σίγουρη ότι σιγά - σιγά τρελαίνεται.
Κλασικό ψυχολογικό θρίλερ, όπου η αγωνία του θεατή επικεντρώνεται όχι στο μυστήριο του τι συμβαίνει - αυτό είναι εύκολο να το μαντέψει κανείς από το πρώτο ήδη μέρος της ταινίας - αλλά στην εξέλιξη των γεγονότων. Εξαιρετική ατμόσφαιρα, πολύ καλές ηθοποιίες, απόλυτη ταύτιση του θεατή με το θύμα και μίσος για τον σκληρότατο θύτη, και όλα αυτά δίχως βίαιες σκηνές ή αληθινό τρόμο. Το εκπληκτικό είναι ότι το άγχος και τα αισθήματα του θεατή προκαλούνται από καταστάσεις που αφορούν καθημερινά θέματα (μια καρφίτσα που χάνεται, ένα ρολόι που επίσης χάνεται σε μια πολύ δυνατή σκηνή, μία λάμπα που σβήνει κλπ.). Ένα απλό γεγονός, μια ματιά ή μια λέξη αρκούν. Ας αναφέρουμε και την εξαιρετικά σαρδόνια σκηνή του τέλους, με μια εκδίκηση που γίνεται... όχι με πράξεις, αλλά με λόγια και είναι, παρ' όλα αυτά, η πιο απολαυστική εκδίκηση που υπάρχει.
Λεπτό, περίτεχνο φιλμ, που παίζει με εκφράσεις και καταστάσεις και αποδεικνύει πόσο ικανός υπήρξε ο Κιούκορ στη διαχείριση του ψυχολογικού βάθους των ηρώων του.

ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΒΑΡΕΤΗΣ ΔΥΣΤΟΠΙΑΣ ΤΟΥ "POSTMAN"

Το 1997 ο Kevin Costner γυρίζει τη δεύτερη ταινία του μετά το επιτυχημένο "Χορεύοντας με τους Λύκους", το "The Postman", ένα μετακαταστροφικό τρίωρο έπος με - κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον - καταστροφικά αποτελέσματα.
Μετά την καταστροφή οι ΗΠΑ έχουν επιστρέψει στη βαρβαρότητα και σε βαριά φτώχεια. Κράτος δεν υπάρχει, μόνο μικρές σκόρπιες κοινότητες, που βρίσκονται στο έλεος ενός στρατού φανατικών και θρησκόληπτων τύπων με έντονα φασιστκές τάσεις (μαζί δεν πάνε αυτά;) Ο ήρωας είναι ένας περιπλανώμενος ηθοποιός - και ελαφρά απατεώνας, που απαγγέλει Σέξπιρ για ένα πιάτο φαϊ. Όταν τυχαία θα επωμιστεί το ρόλο του ταχυδρόμου (τα ταχυδρομεία φυσικά είναι νεκρά) θα γίνει άθελά του ήρωας και ηγέτης μιας ολοένα και εξαπλούμενης εξέγερσης.
Φιλόδοξο και μεγαλεπήβολο σχέδιο, το οποίο όμως μπάζει από παντού. Απίστευτα βαρετή ροή (η τεράστια διάρκεια κάνει τα πράγματα πολύ χειρότερα), έλλειψη σκηνοθετικού νεύρου, ηρωισμός και αυτοθυσία ως εκεί που δεν παίρνει, αφέλεια και, πάνω απ' όλα, ανυπόφορος φιλοαμερικανισμός ("πιστεύω στις ΗΠΑ" θα αναφωνήσει στο τέλος ο πρωταγωνιστής, όταν, επιτέλους, θα αποφασίσει να γίνει όντως ήρωας), κάνουν το φιλμ από τα πλέον βαρετά που εχω δει τελευταία. Δικαίως απέτυχε παταγωδώς παντού (δεν είμαι σίγουρος αν βρήκε καν διανομή στις ΗΠΑ, τις οποίες τόσο εκθειάζει). Ίσως να διαθέτει κάποιες καλές προθέσεις, αλλά αυτό ποτέ δεν έφτανε για να γίνει ένα καλό φιλμ. Μάλλον καλά κάνει ο Costner που δεν έχει δοκιμάσει να σκηνοθετήσει ξανά από το 2003... 
ΥΓ: Και ένα cult στοιχείο για τους φίλους του: Σε μικρό ρόλο εμφανίζεται ο Tom Petty.

Best of 2017-2018

Καλή χρονιά!
Όπως ίσως παρατηρήσατε, τον Σεπτέμβρη του 2017 δεν ανέβασα τα καλύτερά μου για το 2016-2017. Αφού, εδώ και πολλά χρόνια, παίζονται καινούρια φιλμ για ολόκληρη τη χρονιά, αποφάσισα κι εγώ να εκσυγχρονιστώ και να παρουσιάζω στην αρχή κάθε χρονιάς αυτά που μου άρεσαν το χρόνο που πέρασε. Κανονικά λοιπόν έπρεπε να παρουσιάσω τις ταινίες του 2018. Ωστόσο, επειδή δεν είχα φτιάξει τη σχετική λίστα τον Σεπτέμβρη, θα περιλάβω εδώ και τις ταινίες Σεπτ.-Δεκεμβρίου του 2017. Έτσι, για πρώτη και τελευταία φορά, "διαγωνίζονται" περισσότερα φιλμ από τις προηγούμενες χρονιές. Του χρόνου (αν είμαστε καλά) θα παρουσιάσω μόνο τις ταινίες του 2019.
Οι κανόνες είναι γνωστοί: Α. Διαλέγω μόνο ανάμεσα στις νέες ταινίες που είδα την περίοδο αυτή. Δεν λαμβάνουν μέρος οι παλιές, οι επαναλήψεις που τυχόν ξαναβγήκαν στα σινεμά (π.χ. "Darling"). B. Η σειρά των ταινιών, τόσο της πρώτης δεκάδας όσο και των "επιλαχόντων" ΔΕΝ είναι αηιολογική, αλλά αλφαβητική κατά σκηνοθέτη. Αυτές είναι που μου άρεσαν περισσότερο. Μου είναι αδύνατο να αποφασίσω ποια ήταν η 7η και ποια η 8η, ας πούμε.
Πάμε λοιπόν:

1. Roma. Alfonso Cuaron
2. Η Μορφή του Νερού. Guillermo del Toro
3. Ψυχή και Σώμα. Ildigo Enyedi
4. Dogman. Matteo Garrone
5. Η  Άλλη Όψη της Ελπίδας. Aki Kaurismaki
6. Κλέφτες Καταστημάτων. Hirokazu Koreeda
7. Παρείσφρυση. Spike Lee
8. Οι Τρεις Πινακίδες έξω από το  Έμπινγκ... Martin McDonagh
9. Ψυχρός Πόλεμος. Pawel Pawlikowski
10.Blade Runner 2049.  Denis Villeneuve

Και οι 10 επόμενες που ξεχώρισα, κάποιες από τις οποίες κάλλιστα θα μπορούσαν να βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα, αλλά τι να κάνουμε... Έτσι κι αλλιώς συμβατικές είναι αυτές οι λίστες. 

1. Ξυπόλητοι στο Παρίσι.  Dominique Abel, Fiona Gordon

2. Florida Project. Sean Baker
3. Disaster Artist. James Franco
4. Ladybird. Greta Gerwig
5. Call me by your Name. Luca Guadagnino
6. A Quiet Place. John Kasinski
7. Ο Θάνατος του Ιερού Ελαφιού. Γιώργος Λάνθιμος
8. The Post. Steven Spielberg
9. Sweet Country. Thornton Warwick
10.Χωρίς Αγάπη.  Andrey Zvyagintsev

Και του χρόνου!