ΟΙ ΠΑΡΑΧΑΡΑΚΤΕΣ: ΗΡΩΕΣ Ή ΔΕΙΛΟΙ;

"Οι Παραχαράκτες" είναι ένα ακόμα δράμα που διαδραματίζεται στο εφιαλτικό Ολοκαύτωμα, δηλαδή στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Γυρίστηκε από τον αυστριακό Stefan Ruzowitzky το 2007 και κατά τη γνώμη μου είναι από τα πιο ενδιαφέροντα.
Βασίζεται σε μια αληθινή ιστορία (δεν έχω την παραμικρή ιδέα για το αν υπήρχαν και οι συγκεκριμένοι χαρακτήρες, με τη συγκεκριμένη ιδιασυγκρασία ο καθένας, αλλά μιλάμε για το γενικό πλαίσιο): Οι ναζί, χρησιμοποιώντας εβραίους κρατούμενους χαράκτες, τυπογράφους, αλλά και - κυρίως - παραχαράκτες, πλαστογράφησαν εκατομμύρια αγγλικές λίρες και δολάρια με σκοπό να τα ρίξουν στην αγορά και να τινάξουν έτσι στον αέρα τις οικονομίες άγγλων και αμερικάνων. Τα κατάφεραν αρκετά με τη λίρα, άργησαν όμως μοιραία με το δολάριο.
Ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας είναι ένας υπερταλαντούχος και κυνικός εβραίος παραχαράκτης, που όταν συλλαμβάνεται κλείνεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης με διπλή ιδιότητα: Και ως ποινικός και ως εβραίος. Εκεί μπαίνει επικεφαλής επίλεκτης ομάδας με ειδικά προνόμια, που αποτελείται από άλλους που έχουν σχέση με την τυπογραφία για να φέρει σε πέρας την αποστολή που προαναφέραμε, και το πυκνό δράμα αρχίζει.
Νομίζω ότι το φιλμ πετυχαίνει αρκετά καλά και στα τρία επίπεδά του: Και στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων (ο μικρόκοσμος δηλαδή) - είναι άλλωστε εξαιρετικές και οι ηθοποιίες - και στο συγκεκριμένο τεράστιο δίλημμα που προκύπτει (σαμποτάρουμε την προσπάθεια και γινόμαστε ήρωες ή συνεργαζόμαστε και σωζόμαστε; Το κατ' εξοχήν στόρι όπου στηρίζεται το δράμα δηλαδή) και στην κατάδειξη της φρίκης των στρατοπέδων και την καταδίκη του ασύλληπτου εγκλήματος που συνέβει εκεί (στο ιστορικό επίπεδο και φόντο δηλαδή). Ο ήρωας ειδικότερα είναι - και παραμένει ως το τέλος - μια αμφιλεγόμενη, διφορούμενη προσωπικότητα, που κινείται ανάμεσα στον ηρωισμό και τον φιλοτομαρισμό, αν και ο βασικός του εκούσιος ρόλος είναι να σώζει επανειλημμένα ολόκληρη την ειδική ομάδα των κρατουμένων, παραβλέποντας ίσως την ίδια την έκβαση του πολέμου, που, ως ένα βαθμό, θα μπορούσε ακόμα και να κριθεί από την επιτυχία ή μη του εγχειρήματος. Τι ακριβώς είναι λοιπόν; Ένας ήρωας σε "τοπικό" επίπεδο, που αψηφά το ευρύτερο φόντο ή... Πριν προλάβετε να απαντήσετε, σκεφτείτε για το αν έχετε ξεκάθαρη θέση για τι τι ακριβώς θα κάνατε εσείς στη θέση του. Ταυτόχρονα η ταινία με έβαλε για τα καλά στο κλίμα της και με κράτησε δύο ώρες σε αγωνία, δίχως να με κάνει καθόλου να βαρεθώ, οπότε τη θεωρώ απόλυτα πετυχημένη. Μια ευχάριστη έκπληξη που ήρθε από έναν άγνωστο σε μένα δημιουργό.
Και μια τελευταία παρατήρηση: "Κι άλλη ταινία για το Ολοκαύτωμα"; θα πουν αρκετοί. Δεν κατάλαβα. Γιατί δεν αναρωτιούνται: "Κι άλλη ταινία με σούπερ ήρωες"; "Κι άλλο γουέστερν"; "Κι άλλη αισθηματική κομεντί"; "Κι άλλα αυτοκινητοκυνηγητά"; Και μπορώ με ευκολία να πω και μερικές ακόμα δεκάδες παραδείγματα. Γιατί αυτή η ειδική ενόχληση με την ενασχόληση με το Ολοκαύτωμα; Κατά τη γνώμη μου για το συγκλονιστικό αυτό θέμα θα εξακολουθήσουν πάντοτε να γυρίζονται ταινίες. Είναι απόλυτα αναμενόμενο, αφού, πολύ απλά υπήρξε το μεγαλύτερο εν ψυχρώ έγκλημα του 20ού αιώνα. Και αυτό που κάνει τα πράγματα ακόμα πιο σοκαριστικά, είναι ότι επιτελέστηκε (εν ψυχρώ πάντα, για να μην ξεχνιόμαστε) όχι από κάποιους τριτοκοσμκούς, όπου, λόγω συνολικής οικονομικής καθυστέρησης είναι αναμενόμενο η ωμή βία να χρησιμοποιείται συχνότερα από τους "πολιτισμένους", αλλά από ανθρώπους που θεωρούνται ότι βρίσκονταν στην υψηλότερη κορυφή του πολιτισμού, μορφωμένους, με υψηλό σχετικά βιοτικό επίπεδο και, κατά μέσον όρο, εκλεπτυσμένη κουλτούρα. Αν αυτό δεν είναι σοκαριστικό και ικανό να δημιουργήσει χιλιάδες ακόμα ιστορίες (σενάρια, βιβλία κλπ.), τότε τι είναι;