Σάββατο, Αυγούστου 31, 2013

Ο ΡΟΜΠΕΡΤ ΡΕΝΤΦΟΡΝΤ ΚΑΙ Η... ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ο Robert Redford υπήρξε πάντοτε ένας πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης, ηθοποιός κυρίως, αλλά και με σκηνοθεσίες στο ενεργητικό του. Ανήκει σ' αυτό που θα αποκαλούσαμε "αριστερά" του Χόλιγουντ (όσο αριστεροί μπορούν να είναι βέβαια κάποιοι αμερικανοί σταρ). Είναι επίσης ένας νοσταλγός των 60'ς και των αγώνων που έγιναν τότε στις ΗΠΑ.
Το 2012 γυρίζει το "The Company you Keep" ("Ο Κανόνας της Σιωπής") και ασχολείται επίσης με ένα πολιτικό θέμα. Θα πω από την αρχή ότι η σκηνοθεσία είναι κλασική ("ακαδημαϊκή" θα την χαρακτήριζαν πολλοί), οπότε η στρωτή αφήγηση, δίχως κινηματογραφικές εκπλήξεις, είναι δεδομένη. Έτσι θα επικεντρώσω το κείμενο στο στόρι, στο θέμα του φιλμ.
Ο Ρέντφορντ επιστρέφει στα χρόνια των 60'ς - αρχών 70΄ς, εποχή που η πολιτικοποίηση στις ΗΠΑ υπήρξε εντονότατη, εξ αιτίας βεβαίως του πολέμου του Βιετνάμ. Το 1969 μάλιστα ιδρύθηκε και η μοναδική ίσως αμερικάνικη τρομοκρατική οργάνωση, οι Weather Underground, οι οποίοι πραγματοποίησαν βομβιστικές επιθέσεις σε τράπεζες και κυβερνητικά κτίρια. Μέλη της, τα οποία πραγματοποίησαν μια αιματηρή ληστεία τράπεζας τότε, παραμένουν ασύλληπτα δεκαετίες μετά. Πάνω από 30 χρόνια αργότερα μία από αυτά τα μέλη αποφασίζει να παραδοθεί στις αρχές. Από εκεί ξεκινά ένα ντόμινο αποκαλύψεων που θα συμπαρασύρει και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας της ληστείας που εξακολουθούν να κρύβονται. Ένα απ' αυτά, που με άλλο όνομα έχει γίνει επιφανής δικηγόρος, τρέπεται σε φυγή όταν αποκαλύπτεται η ταυτότητά του προσπαθώντας να αποδείξει... τι άραγε;
Η ταινία με κράτησε τόσο με το ήπιο σασπένς που διαθέτει όσο και με το ενδιαφέρον θέμα. Πολλοί μπορούν να διαφωνήσουν με την κατάληξη, αλλά και με την κλασική "αμερικανιά" που κυριαρχεί: "η οικογένεια πάνω απ' ολα". Το σέβομαι, το καταλαβαίνω απόλυτα και διατηρώ κι εγώ προσωπικά επιφυλάξεις. Ωστόσο συνολικά έχω θετική άποψη για το φιλμ, κυρίως για το πλήθος θεμάτων που εγείρει και την αποκάλυψη μιας μάλλον άγνωστης πτυχής της αμερικάνικης ιστορίας:
Πρώτα - πρώτα έχουμε το θέμα της δικαιοσύνης: Μετά 30τόσα χρόνια, όταν οι άνθρωποι έχουν αλλάξει ριζικά και βρίσκονται σε μια τελείως διαφορετική φάση της ζωής και της ιδεολογίας τους, έχει νόημα η καταδίωξή τους από τις αρχές; Φυσικά οι αμερικάνοι έχουν αλλεργία ακόμα και με την παραμικρή υποψία τρομοκρατίας, οπότε κάθε δίωξη είναι γι' αυτούς δικαιολογημένη. Ωστόσο δεν είναι τυχαίο ότι στο φιλμ το FBI αποτελεί την αρνητική δύναμη και ο θεατής ταυτίζεται απόλυτα - και συνειδητά από τη μεριά του Ρέντφορντ - με τους διωκόμενους, Ακόμα και με το μόνο μέλος που παραμένει πιστό στην ιδεολογία της επανάστασης, που παρουσιάζεται αν όχι ακριβώς θετικά, τουλάχιστον κάθε άλλο παρά απόλυτα αρνητικά. Από την άλλη τίθεται το κλασικό θέμα της βίας και της τρομοκρατίας: Η κατάφωρη αδικία (ο πόλεμος του Βιετνάμ στο συγκεκριμένο παράδειγμα) δικαιολογεί βίαιες ενέργειες ή όχι; Αν και ο δημιουργός τείνει σαφώς υπέρ των "ειρηνικών λύσεων" δεν παύει να βλέπει με συμπάθεια όσους υποστήριξαν ακραίες λύσεις στην εποχή τους. Άλλο θέμα είναι το νόημα της επανάστασης σήμερα. Μπορεί κανείς να εξακολουθεί να αγωνίζεται στις μέρες μας με τους όρους των  60ς ή αυτό είναι ουτοπικό και ανεδαφικό; Το μέλος που αγωνίζεται ακόμα πάντως αφήνεται να υποστηρίξει τη θέση του λέγοντας ότι ο κόσμος σήμερα έχει χειροτερέψει πολιτικά σε σχέση με τον τότε, και θέτει και το σχεδόν ανύπαρκτο τότε οικολογικό ζήτημα.
Για όλα αυτά - και για άλλα - θεωρώ την ταινία πολύ ενδιαφέρουσα σαν προβληματική. Άσχετα αν διαφωνούμε με κάποιες ευκολίες, αλλά και με κάποιες από τις ιδεολογικές θέσεις της. Στο κάτω - κάτω ελάχιστοι είναι αυτοί που τολμούν να θέσουν έστω τέτοια θέματα στην απόλυτα συντηρητική δεκαετία της κρίσης.
Και μια ματιά στο καστ: Ρόμπερτ Ρέντφορντ, Σούζαν Σάραντον, Τζούλι Κρίστι, Νικ Νόλντε, Στάνλε"ι Τούτσι, για να ανφέρουμε μερικούς μόνο. Πανδαισία παλιών κυρίως σταρ δηλαδή.

Ετικέτες ,

Σάββατο, Αυγούστου 24, 2013

ΤΟ "TRUST" ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΙΟΡΥΘΜΙΕΣ ΤΟΥ HARTLEY


Θυμάστε τον Hal Hartley; Είναι ένας ανεξάρτητος αμερικανός σκηνοθέτης, που δημιούργησε ένα προσωπικό στιλ στη δεκαετία του 90 κυρίως. Στη συνέχεια παρήκμασε όσο λίγοι άλλοι και σήμερα γυρίζει σπάνια ταινίες, οι ποίες περνούν μάλλον απαρατήρητες. Στην καλή εποχή του ωστόσο μας έδωσε απολαυστικά (κατά τη γνώμη του τουλάχιστον) δείγματα δουλειάς.

Το 1990 γυρίζει τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, το  «Trust”, όπου συναντάμε όλα τα γνώριμα χαρακτηριστικά του ύφους του.  Η ιστορία αναφέρεται σε δύο αληθινούς outsiders (loosers θα τους χαρακτηρίζαμε επίσης), τη συνάντηση και τον έρωτά τους. Σας ακούγεται πολύ σοβαρό; Καθόλου. Είναι το ιδιαίτερο στιλ του Χάρτλει  που «μεταλλάσει» ένα από τη φύση του «βαρύ» θέμα σε μια ιδιόρρυθμη, συχνά διασκεδαστική εμπειρία. Ίσως κάποιους να ξενίσει, αν όμως δεν αποζητάτε μια απόλυτα mainstream κατάσταση, νομίζω ότι θα το ευχαριστηθείτε.

Εκείνος είναι ένας αντικοινωνικός, οργισμένος με τα πάντα τύπος, που ζει με τον καταπιεστικό (στα όρια του psycho) πατέρα του, είναι  διανοούμενος, ιδιοφυία στα ηλεκτρονικά,  αλλάζει δουλειές σαν πουκάμισα, αφού δεν ανέχεται τις καταστάσεις που δημιουργούνται εκεί και, καλού – κακού, κουβαλά μόνιμα μαζί του μια… χειροβομβίδα. Εκείνη είναι μια αφελής κοπέλα με μηδενικά ενδιαφέροντα, που παρατά το σχολείο, διώχνεται από το σπίτι της  και, επί πλέον, μένει έγκυος από έναν ανεγκέφαλο αθλητή γκόμενο. Οι δύο αυτοί παντελώς ανόμοιοι άνθρωποι θα συναντηθούν, θα ερωτευτούν και θα φτιάξουν μια πολύ ιδιότυπη σχέση που θα τους αλλάξει.

        Το στιλ του Χάρτλει συνδυάζει  τρυφερότητα, ρομαντισμό ακόμα,  παράδοξο χιούμορ, απίθανες καταστάσεις και ατάκες, κοφτό μοντάζ  και μια έντονη αποστασιοποίηση, ένα είδος απόστασης του δημιουργού από τα τεκταινόμενα. Αυτό φαίνεται κυρίως στις ηθοποιίες. Όλοι μιλούν (επίτηδες φυσικά) κάπως μηχανικά, με σύντομες ατάκες, σαν στημένοι. Δεν νομίζω ότι μπορώ να το κάνω  περισσότερο κατανοητό αν δεν το δείτε οι ίδιοι. Το παράξενο αυτό στιλ πάντως συχνά γίνεται, νομίζω,  πηγή διασκέδασης για τον θεατή. Όλες αυτές οι ιδιαιτερότητες πάντως, που θυμίζουν άλλες αντίστοιχες των καλών αμερικάνικων ανεξάρτητων ταινιών,  δεν κρύβουν την τρυφερότητα που προαναφέραμε, την αγάπη του δημιουργού για τους παράξενους ήρωές του, την αισιόδοξη άποψη ότι όλα μπορούν να ταιριάσουν μεταξύ τους, ότι για όλους υπάρχει κάπου μια «αδελφή ψυχή». Προς θεού, όχι με οποιονδήποτε διδακτικό τρόπο – μην πάει καθόλου το μυαλό σας εκεί – αλλά με τρόπο  πρωτότυπο, παιχνιδιάρικο,  απολαυστικό. Αν είστε λάτρης ου ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά, θεωρώ την περίπτωση Χάρτλει της δεκαετίας ου 90 απόλυτα «must”, ενώ το «Trust” μια από τις πιο αντιπροσωπευτικές δουλειές του.

Ετικέτες ,

Παρασκευή, Αυγούστου 16, 2013

Η ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΚΗ "ΜΑΣΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ"


Ο Jean Νegulesco (1900-1993), ρουμανικής καταγωγής, υπήρξε ένας από εκείνους τους παλιούς χολιγουντιανούς δημιουργούς με τις πολλές ταινίες στο ενεργητικό τους – μάλλον άγνωστες οι περισσότερες σήμερα – που, ωστόσο, σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να θεωρηθούν κακοί. Απλώς ξεχασμένοι. Άλλωστε αρκετές από αυτές είχαν πάρει πολύ καλές κριτικές. Το 1944 πάντως αναλαμβάνει να μεταφέρει στην οθόνη το καλό βιβλίο του Eric Ambler «Η Μάσκα του Δημήτριου» και τα καταφέρνει νομίζω μια χαρά.

Το βιβλίο – και η ταινία – ακολουθούν τα βήματα ενός συγγραφέα στην αναζήτηση του διαβόητου κακοποιού Δημήτριου Μακρόπουλου, ενός έλληνα της Σμύρνης. Ο συγγραφέας βλέπει το πτώμα του εγκληματία στην Κωνσταντινούπολη, ακούει γι’ αυτόν και την μακρόχρονη εγκληματική του δράση, γοητεύεται με μάλλον νοσηρό τρόπο από την τρομακτική αυτή προσωπικότητα και αποφασίζει να σχηματίσει το πολύπλοκο παζλ των εγκλημάτων του, που ξεκινούν από τη Σμύρνη πριν την καταστροφή του 1922 και, περνώντας από την Αθήνα, το Βελιγράδι, τη Βιέννη και αλλού, καταλήγουν στο Παρίσι και σε απροσδόκητες αποκαλύψεις.

Πάνω σ’ αυτό το πρωτότυπο, νομίζω, μοτίβο, πλέκεται ένα γαϊτανάκι από συνωμοσίες, προδοσίες, κατασκοπεία, απάτες και σατανικά σχέδια, αρκετά από τα οποία έχουν σχέση με τη μπερδεμένη πολιτική κατάσταση της Ευρώπης και των Βαλκανίων στο μεσοπόλεμο. Από το φιλμ έχουν αφαιρεθεί κάποιες από τις ιστορικές και πολιτικές αναφορές που υπάρχουν στο βιβλίο, αφήνοντας το καθαρό μυστήριο και το σασπένς να κυριαρχήσουν. Ο πρωταγωνιστής, ο πάντοτε χαρακτηριστικός Πίτερ Λόρε, γράφει όπως πάντα στην οθόνη, ενώ η ασπρόμαυρη φωτογραφία, με τα κοντράστα μαύρου – άσπρου και τις μακριές σκιές, είναι σαφώς επηρεασμένη από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό, προσδίδοντας έτσι στην ταινία μια υποβλητική ατμόσφαιρα. Όσο για τον Δημήτριο, αποτελεί ένα είδος ενσάρκωσης του αρχετυπικού Κακού, μια φιγούρα αδίστακτη, δίχως τύψεις για τα όσα πράττει και προκαλεί, που εμπνέει έναν ανεξέλεγκτο, σχεδόν στα όρια του μεταφυσικού, φόβο στους γύρω του, ακόμα και στις ερωμένες του.

Καλό, ατμοσφαιρικό και, όπως είπα και πριν, πρωτότυπο φιλμ, στα όρια του νουάρ, και μάλλον άγνωστο νομίζω σήμερα, το οποίο διαθέτει και το ενδιαφέρον (για εμάς) στοιχείο του ότι μεγάλο μέρος του διαδραματίζεται στην ταραγμένη περιοχή μας, τα Βαλκάνια. Πάντως, για να μην σας καλλιεργήσω τέτοιου είδους προσδοκίες, είναι γυρισμένο σε αμερικάνικα στούντιο και όχι στις ποικίλες πόλεις όπου διαδραματίζεται η κοσμοπολίτικη δράση του. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο άλλωστε, αφού το 1944 η Ευρώπη αιματοκυλιόταν από τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο…

Ετικέτες ,

Πέμπτη, Αυγούστου 01, 2013

ΚΑΛΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ (ΟΣΟΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΑΚΟΜΑ)

Αύγουστος. Πιστό στις παραδόσεις το blοg πάει για μπάνια. Ίσως υπάρξουν και μερικές αναρτήσεις από εκεί, ίσως όχι. Θα τα ξαναπούμε το Σεπτέμβρη.
Εύχομαι, στις δύσκολες μέρες που περνάμε, να κάνουν διακοπές όσο περισσότεροι γίνεται.

eXTReMe Tracker