H LULU ΚΑΙ Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΠΑΡΑΚΜΗ

Ο Georg Wilhelm Pabst (1885–1967) είναι από τους μεγάλους κλασικούς γερμανούς δημιουργούς. Δεν έχω δει πολλά φιλμ του, έχω διαβάσει ωστόσο ότι είναι αμφιλεγόμενος και από αρκετούς θεωρείται άνισος. Το ότι έχει κάνει όμως αριστουργήματα δεν αμφισβητείται από κανένα.
Μια από τις καλύτερες και γνωστότερες ταινίες του είναι η θρυλική "Lulu" (ή το Κουτί της Πανδώρας" είναι η συνέχεια του τίτλου) του 1929. Πρόκειται για μια σχεδόν τρίωρη βουβή ταινία. Κάποιος κριτικός που προλόγιζε την προβολή είπε ότι "πρόκειται ίσως για μια από τις περισσότερο κοντά στον σύγχρονο θεατή βουβές ταινίες", με την έννοια ότι βλέπεται άνετα και σήμρα, παρά τις δεκαετίες που τη βαραίνουν. Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με την παρατήρηση αυτή.
Η ταινία παρακολουθεί την ιστορία της πανέμορφης Λούλου από την ακμή της (κάτι σαν πόρνη πολυτελείας και ερωμένη πανίσχυρου εκδότη) στη Γερμανία ως την απόλυτη παρακμή και δυστυχία στο Λονδίνο. Στο μεταξύ θα περάσει από πολλές περιπέτειες και έρωτες.
Σπάνια – μέχρι σήμερα ακόμα – ταινία έχει απεικονίσει τόσο δυνατά την παρακμή. Δεν εννοώ μόνο την προσωπική παρακμή της ηρωίδας, αλλά και την παρακμιακή κοινωνία, στους υψηλούς κυρίως κύκλους, που απεικονίζεται ακόμα και στις περιόδους της ακμής της Λούλου. Η διαστροφή, το σκάνδαλο, η υποκρισία, η απάτη, το ψέμα είναι πανταχού παρόντα. Ο χαρακτήρας της ηρωίδας δεν είναι ακριβώς αυτός της «μοιραίας γυναίκας», που καταστρώνει ύπουλα σχέδια και πλεκτάνες για δικούς της σκοπούς. Βρίσκεται πιο κοντά σε ένα άπληστο, κακομαθημένο παιδί που τα θέλει όλα, έχει να κάνει περισσότερο με το καπρίτσιο και τον εγωισμό παρά με την σκοτεινιά και την κακία της ψυχής.
Η τόλμη των όσων συμβαίνουν πάντως επιβεβαιώνει για μια ακόμα φορά ότι ο παλιός, ο πολύ παλιός, κινηματογράφος δεν υπήρξε τόσο συντηρητικός όσο νομίζουμε, τουλάχιστον σε αρκετές περιπτώσεις. Είναι κάτι για το οποίο έχω γράψει κι άλλες φορές και πάντοτε μπορεί να μας εκπλήξει. Το σαφώς λεσβιακό ενδιαφέρον (αν και ποτέ δεν λέγεται ξεκάθαρα) της φίλης της για τη Λούλου, οι υπόνοιες αιμομιξίας που αφήνονται, το ερωτικό πάθος που κυριαρχεί, είναι μερικά μόνο από τα τολμηρά στοιχεία του φιλμ.
Άφησα βέβαια τελευταία, αλλά σε καμία περίπτωση λιγότερο σημαντική, την καταλυτική παρουσία της Λουίζ Μπρουκς, που δεσπόζει στην οθόνη από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό με την ομορφιά και το παίξιμό της. Η υπέροχη αυτή γυναίκα με την αυτοκαταστροφική προσωπική ζωή αποτελεί το απόλυτα καλτ στοιχείο του φιλμ – και ένα σταθερό φετίχ εδώ και δεκαετίες. Θαυμάστηκε πάρα πολύ από πάρα πολλούς και μεγάλους, είναι το πρότυπο της Βαλεντίνας, του διάσημου κόμικς του Crepax, και, τελικά, είναι νομίζω από τις γυναίκες του βωβού που θα μπορούσαν άνετα να σταθούν σήμερα σαν σύγχρονο – και μοντέρνο – πρότυπο ομορφιάς και παρουσίας γενικότερα. Μπορώ πω κι άλλα γι’ αυτή, δίχως την οποία η ταινία δεν θα ήταν αυτό που είναι και παραμένει, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας.
Όπως καταλάβατε βρίσκω το φιλμ αυτό του Παμπστ από τα καλύτερα βωβά του κινηματογράφου. Αν πέσει στα χέρια σας, μη φοβηθείτε τις δεκαετίες και τη μεγάλη του διάρκεια. Δείτε το!