Ο "OPPENHEIMER" ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ

 Ο πάντα μεγαλεπήβολος Christopher Nolan γυρίζει το 2023 το τρίωρο βιογραφικό φιλμ "Oppenheimer", τη μεταφορά δηλαδή στην οθόνη της ζωής του γνωστού επιστήμονα, που θεωρείται ο πατέρας της ατομικής βόμβας. Στο βασικό ρόλο ο Κίλιαν Μέρφυ και γύρω του πλειάδα γνωστών ηθοποιών: Έμιλι Μπλαντ, Ματ Ντέιμον, Ρόμπερτ Ντάουνι τζ., Κένεθ Μπράνα, Ράμι Μάλεκ, Κέισι Άφλεκ, Γκάρι Όλντμαν, Φλόρενς Πιου κ.ά.

Παρακολουθούμε την πορεία του Οπενχάιμερ από φοιτητή έως τα μέσα των 50ς. Ουσιαστικά όμως το φιλμ εστιάζει σε τρεις σημαντικές φάσεις της ζωής του: Στην κατασκευή της ατομικής βόμβας (το περίφημο Σχέδιο Μανχάταν κάποθ στην έρημο της Νεβάδας) και, μεταπολεμικά πλέον, σε δύο "εξεταστικές επιτροπές" (διώξεις ουσιαστικά) του μεγάλου επιστήμονα: Τη μία την εποχή του μακαρθισμού (ο Οπενχάιμερ είχε αριστερό παρελθόν) και μετά σε εξεταστική επιτροπή όπου θα αποκαλυφτούν πολλά για τις σχέσεις του με έναν γερουσιαστή (δεν εννοώ σεξουαλικές σχέσεις). Παράλληλα παρακολουθούμε φάσεις της προσωπικής του ζωής.

ΟΚ. Το είπαμε. Η ταινία είναι μεγαλεπήβολη, καλογυρισμένη, με λαμπρό καστ. Είναι δομημένη με πισωγυρίσματα στο χρόνο, καθώς πηγαινοερχόμαστε από τη μία εποχή στην άλλη (η μία από τις 3 βασικές ιστορίες είναι ασπρόμαυρη). Ναι, μας δίνει την εσωτερική σύγκρουση του βασικού χαρακτήρα - αγάπη για την επιστήμη του και πάθος για τη δημιουργία της περίφημης βόμβας και μετά, όταν βλέπει τα αποτελέσματα, τύψεις, αμφιβολίες και προσπάθειες να περιορίσει τη συνέχεια του κακού (απόπειρες εξιλέωσης μάλλον). Επίσης στα θετικά τοποθετώ και την σαφέστατη κατάδειξη της αμερικάνικης αντικομμουνιστικής υστερίας στα 50ς κυρίως (και μέχρι σήμερα βέβαια), του ασφυκτικού κλίματος και τις διάφορες εξεταστικές επιτροπές - παρωδίες. 

Το φιλμ στο πρώτο μισό ομολογώ ότι με κούρασε. Στο δεύτερο μέρος - για μένα τουλάχιστον -τα πράγματα βελτιώθηκαν, καθώς μπαίνει το στοιχείο του (ψυχολογικού) σασπένς, όταν αποκαλύπτονται διάφορα μυστικά και σκιαγραφούνται καθαρότερα κάποιοι χαρακτήρες και το γιατί δρουν όπως δρουν. 

Το γενικό προσωπικό συμπέρασμα; Καλή ταινία, αλλά όχι "μεγάλη" ταινία. Μου άρεσε που την είδα, αλλά δεν τη θεωρώ κάτι σαν "τομή στην ιστορία του σινεμά" ή κάτι τέτοιο. Α, και κάτι ακόμα: Το έχω ξαναπεί και το επαναλαμβάνω: Δεν είμαι ιδιαίτερα φανατικός οπαδός του "τεράστιου" για πολλούς Nolan. Τον παρακολουθώ, αρκετές φορές μου αρέσει, αλλά μέχρις εκεί. Ούτε μέγιστος ούτε κάτι παρόμοιο. Τα διαρκώς μεγαλεπήβολα οράματά του μάλλον με κουράζουν, καθώς θεωρώ ότι συχνά βρίσκονται στα όρια της φλυαρίας.

ΤΟ "TENET", ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΞΑ ΚΑΙ Ο ΑΦΟΡΗΤΟΣ ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΣ

Στην αρχή ο Christopher Nolan ήταν εντυπωσιακός. Στη συνέχεια αποδείχτηκε πανέξυπνος, με πρωτότυπα σενάρια. Όσο ο καιρός περνά όμως, αποδεικνύεται όλο και πιο άνευ λόγου πλύπλοκος, όλο πιο βαρυφορτωμένος και, τελικά όλο και πιο κουραστικός.

Στο "Tenet" (2020) οι παραπάνω αρνητικές ιδιότητες, και μάλιστα στον απώτατο βαθμό τους, δίνουν ραντεβού. Ένας πράκτορας της CIA (μαύρος, για να είμαστε και στη μόδα), αναλαμβάνει μια περίεργη αποστολή, που ούτε και ο ίδιος καταλαβαίνει καλά, που σκοπός της είναι να σώσει την ανθρωπότητα από Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο. Όλα ξεκινούν από την αποκάλυψη ότι κάποιοι στο μέλλον μπορούν να χειριστούν αντίστροφα το χρόνο (να ταξιδέψουν προς τα πίσω ή να στείλουν πίσω, δηλαδή στο τώρα, κάποια αντικείμενα), ενώ ένας ρώσος μεγιστάνας είναι ο άνθρωπος κλειδί για τη σωτηρία ή μη του κόσμου. Από εκεί και πέρα τα πάντα ξεφεύγουν. Συνεχή πήγαιν᾽έλα στο χρόνο, πρόσωπα και πράγματα ποθ πηγαινοέρχονται, καλοί και κακοί που ταξιδεύουν μπροστά ή πίσω... και καταιγισμός δράσης προς το τέλος.

Θα είμαι ειλικρινής: Από τα μισά πάνω - κάτω του φιλμ το είχα χάσει και δεν καταλάβαινα τι γινόταν. Υπάρχει όμως κάτι πολύ χειρότερο: Είχε πάψει να με ενδιαφέρει να καταλάβω. Αρνιόμουν να βάλω το μυαλό μου να σκεφτεί τι ακριβώς συμβαίνει. Δεν είχα όρεξη, γιατί το όλο πράγμα είχε πάψει να μ᾽ενδιαφέρει. Φυσικά θα μπορούσα να ξαναδώ την ταινία. Μόνο με τη σκέψη όμως βαριέμαι αφόρητα. Είναι, βλέπετε, και δυόμιση ώρες. Θα μπορούσα να μελετήσω τις πολλές ἑξηγήσεις που κατακλύζουν το διαδίκτυο. Κι αυτό το βαριέμαι. Τελικά με ενοχλεί όλο αυτό το βαρυφόρτωμα, όλη αυτή η στριφνάδα, η συνεχής συσσώρευση γρίφων... Ο Νόλαν σ᾽όλη του την καριέρα δεν προσπαθεί να κάνει μια καλή ταινία, αλλά να καταπλήξει τον θεατή, να τον αφήσει με το στόμα ανοιχτό ή να τον βάλει να σκέφτεται για κάμποσες μέρες τι διάολο συνέβει. Έχει μπερδέψει το καλό σινεμά με την επίδειξη εξυπνάδας και την εγκεφαλική σπαζοκεφαλιά. Όλο αυτό το ῾῾μεγαλεπήβολο῾῾με έχει πλέον κουράσει πολύ. Και, για να αναφέρουμε και κάτι άλλο, ανεξάρτητα αν θα λύσει κανείς τα πολλαπλά αινίγματα του πάντοτε μπερδεμένου σεναρίου ή όχι, στην ουσία δεν μας λέει και πολλά πράγματα. Δεν μιλά (συνήθως) για πράγματα που μας αφορούν. Απλά μας καλεί να λύσουμε σπαζοκεφαλιές.

Φυσικά και παραμένει εντυπωσιακός σκηνοθέτης και κάθε του φιλμ παραμένει μια πρόκληση. Θα εξακολουθήσω να τον παρακολουθώ, αλλά αρνούμαι να μπω στο λούκι της πρόκλησης για την πρόκληση. Αν καταλάβω κατάλαβα. Αν όχι δεν πειράζει. Ίσως στην επόμενη ταινία του...

ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ ΤΗΣ "ΔΟΥΝΚΕΡΚΗΣ"

Το 2017 ο "πολύς" Christopher Nolan γυρίζει για πρώτη φορά ένα πολεμικό φιλμ, την "Δουνκέρκη". Φυσικά βασίζεται στα όσα συνέβησαν εκεί το 1940.
Καθώς οι ναζί προέλαυναν στην Ευρώπη (και στη Γαλλία φυσικά), οι βρετανοί στρατιώτες αποκλείονται στην παραλία της Δουνκέρκης, πόλης απέναντι στα παράλια της Αγγλίας. 400.000 (!) περίπου συνωστίζονται εκεί. Ο Τσόρτσιλ αποφασίζει ότι πρέπει να γυρίσουν πάση θυσία στην πατρίδα, η οποία όλοι περιμένουν ότι θα είναι ο επόμενος στόχος του Χίτλερ. Πώς όμως; Ελάχιστα πλοία μπορούν να διατεθούν για την επιχείρηση αυτή, κι αυτά δέχονται διαρκείς επιθέσεις από τον εχθρό. Τελικά η εκκένωση επετεύχθη με τη βοήθεια ηρωικών άγγλων πολιτών, που έσπευσαν απέναντι με οποιοδήποτε πλωτό μέσον διέθεταν (καϊκια, γιωτ κλπ.), βοηθώντας σημαντικά τα λίγα πολεμικά πλοία. Στην ταινία τρεις ιστορίες από τη Δουνκέρκη (συμβολικά, σε αντιστοιχία με τα τρία "όπλα", μία στον αέρα, μία στη στεριά και μία στη θάλασσα) δένουν μεταξύ τους για να μας δώσουν την εφιαλτική εικόνα της κατάστασης.
Ο Νόλαν χρησιμοποιεί διάφορες πρωτοτυπίες: Η ταινία δεν έχει πρωταγωνιστές. Οι ιστορίες μοιράζονται σε "σκόρπιους" ανθρώπους, στρατιώτες ή μη, τυχαία, υποτίθεται, δείγματα των χιλιάδων που έζησαν αυτή την κόλαση. Η ταινία δεν έχει γραμμική αφήγηση. Διαφορα γεγονότα λαμβάνουν χώρα "μπρος πίσω" στο χρόνο. Στην ταινία οι γερμανοί δεν φαίνονται πουθενά (ούτε κατ' όνομα). Αναφέρεται συχνά η λέξη "εχθρός", ο οποίος όμως στο φιλμ είναι αόρατος. Όλα αυτά τα τεχνάσματα λειτουργούν νομίζω επιτείνοντας την τρομαχτική ατμόσφαιρα. Η απειλή είναι απρόσωπη, μπορεί να έρθει από παντού. Οι άνθρωποι είναι συνηθισμένοι, δίχως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, μέρη απλώς ενός ανώνυμου πλήθους προς σφαγή, όπως αυτό που συνωστιζόταν στην παραλία περιμένοντας με αγωνία να φύγει για να σωθεί. Έτσι πολύ λίγος ηρωισμός υπάρχει. Όλοι είναι τρομαγμένοι, μερικοί πανικόβλητοι, κάποιοι καταφεύγουν σε καθόλου αλτρουιστικά κόλπα για να εξασφαλίσουν μια θέση στα πλοία έστω εις βάρος άλλων που θα παραμείνουν καθηλωμένοι στη θέση τους. Σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν τόσο άγριες στιγμές όπως το πρώτο περίπου τέταρτο του "Στρατιώτη Ράινα" (ίσως η πλέον αντιπολεμική πολεμική σκηνή που έχω δει), ωστόσο το όλο κλίμα φόβου και απειλής (και όχι ηρωισμού) βγαίνει άνετα. Και πάνω απ' όλα κυριαρχεί το κλειστοφοβικό συναίσθημα: Οι στρατιώτες είναι αποκλειμένοι, δίχως διέξοδο, στην παραλία, στο έλεος του εχθρού, στα πλοία στοιβάζονται σαν σαρδέλες και πνίγονται όταν αυτά βυθίζονται, τα αεροπλάνα είναι μικρά και ασφυκτικά... Ναι, η κλειστοφοβία κυριαρχεί. Προς το τέλος βέβαια, όταν το σασπένς ανεβαίνει, διάχυτες πράξεις ηρωισμού υπάρχουν, η γενική εντύπωση όμως που απομένει είναι αυτή της απέχθειας απέναντι στον παραλογισμό και την ηλιθιότητα που ονομάζεται πόλεμος.
Ο Νόλαν δεν είναι τόσο πολύπλοκος και μεγαλεπήβολός όσο άλλες φορές, το φιλμ είναι βέβαια εξαιρετικά γυρισμένο, το αντιπολεμικό στοιχείο, όπως είπαμε, βγαίνει μια χαρά, ωστόσο, ενώ γενικά μου άρεσε και, νομίζω, βρίσκει τους στόχους του, δεν το θεωρώ πολύ μεγάλη ταινία.

ΟΙ ΠΟΛΛΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ "INTERSTELLAR"

O Christopher Nolan είναι αναμφισβήτητα ένας ξεχωριστός σύγχρονος δημιουργός, έχοντας μάλιστα επιτύχει απόλυτη ελευθερία στα πλαίσια του Χόλιγουντ. Αν θα έπρεπε να τον χαρακτηρίσω με μία και μόνο λέξη, θα διάλεγα τη λέξη "μεγαλεπήβολος". Κι αυτό δεν είναι πάντοτε καλό. Ενώ το ενδιαφέρον κάθε δουλειάς του είναι εκ των προτέρων σίγουρο και κάθε του ταινία αποτελεί "must", ωστόσο σχεδόν πάντοτε του προσάπτω και ένα "too much".
Το "Interstellar" του 2014 δεν αποτελεί βέβαια εξαίρεση. Εντυπωσιακότατη ταινία επιστημονικής φαντασίας, μιλά για το (μυστικό) σχέδιο της ΝΑΣΑ να βρει μακρινούς κατοικήσιμους πλανήτες, καθώς η γη πεθαίνει από ξηρασία. Οι τολμηροί αστροναύτες θα ταξιδέψουν απίστευτα μακριά μέσω μιας σκουληκότρυπας, η οποία μπορεί να σε πηγαίνει εκεί όπου είναι αδύνατο να φτάσει κανείς, με όση ταχύτητα κι αν κινείται, για να στείλουν δεδομένα από μια σειρά πιθανών συμβατών με τον άνθρωπο πλανητών. Ωστοσο το ταξίδι αυτό συνοδεύεται και από μια σειρά από χρονικά παράδοξα...
Η σκηνοθεσία είναι άψογη, τα εφέ εντυπωσιακά, το διάστημα υποβλητικό και μυστηριώδες, η τεχνολογία κάτι παραπάνω από προχωρημένη. Η "Οδύσσεια του Διαστήματος", οι "Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου", η "Επαφή", αποτελούν μερικές από τις επιρροές. Ωστόσο το τρίωρο φιλμ παραμένει για μένα βαρυφορτωμένο. Σα να θέλει να τα πει όλα, σα να θέλει να χωρέσει μέσα τα πάντα. Κι αυτό προσωπικά κάπου με κούρασε. Αν μάλιστα προσθέσουμε το (μόνιμα στον Νόλαν) πολύπλοκο σενάριο, με σειρά από δύσκολα επιστημονικά δεδομένα που έχουν να κάνουν με τις πολλές διαστάσεις που μπορεί να υπάρχουν στο Σύμπαν και τα απιστευτα φαινόμενα που σχετίζονται με τον χρόνο, ο πράγμα γίνεται ακόμα πιο δύσκολο. Παράλληλα υπάρχει η μόνιμη στους αμερικάνους εμμονή με την οικογένεια - πάνω από οτιδήποτε άλλο η προστασία της - και, τελικά, όλο το γιγάντιο project καταλήγει με το μάλλον χιλιοειδωμένο "η αγάπη είναι το παν".
Αυτά με τη γκρίνια μου. Δεν σημαίνει όμως ότι δεν συνιστώ την ταινία. Η οποία, παρά το - θα το επαναλάβω - φόρτωμα και τη μεγαλομανία της, νομίζω ότι θα κρατήσει και θα εντυπωσιάσει τον θεατή. Παρά τις όποιες αντιρρήσεις.
ΥΓ: Θετική έκπληξη η αναπάντεχη εμφάνιση του Ματ Ντέιμον.

Ο ΜΠΑΤΜΑΝ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ ΒΟΥΤΗΓΜΕΝΟΣ ΣΤΑ ΚΛΙΣΕ

Ξέρω ότι πολλοί έχετε ήδη εκνευριστεί από τον τίτλο. Ξέρω ότι οι περισσότεροι λάτρεψαν και το τελευταίο μέρος της τριλογίας του πολύ καλού (ούτως ή άλλως) Christopher Nolan. Εμένα όμως το "Dark Knight Rises" του 2012, που κλείνει την τριλογία του Μπάτμαν, δεν μου άρεσε. Ή, έστω, μου άρεσε πολύ, μα πολύ λιγότερο από το εκπληκτικό δεύτερο μέρος, το "The Dark Knight".
Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι γι' αυτό: Ο πρώτος είναι ότι ο Νόλαν, παρά το ότι αναμφισβήτητα είναι από τους εντυπωσιακότερους σκηνοθέτες του καιρού μας, έχει συχνά την τάση να βαρυφορτώνει τις ταινίες του, τόσο που για μένα γίνονται ενίοτε κουραστικές (το "Inception" ήταν για μένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πολύ ενδιαφέρουσας, αλλά και ταυτόχρονα "too much" ταινίας). Ο δεύτερος λόγος είναι η αδικαιολόγητη συσσώρευση κλισέ, πράγμα που δεν δικαιολογώ ούτε στον συγκεκριμένο δημιουργό ούτε στο μύθο του Βatman, που μέχρι τώρα έχει ευτυχήσει να μεταφερθεί στην οθόνη με θαυμάσιους τρόπους.
 Πρέπει εδώ να πω ότι, όπως ίσως καταλάβατε από τα προαναφερθέντα, θεωρώ ότι οι ταινίες του Μπάτμαν (τόσο του Μπάρτον όσο και του Νόλαν) είναι μακράν ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει το πολυχρησιμοποιημένο σε βαθμό κακουργήματος υπερηρωικό είδος στον κινηματογράφο. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά θεωρώ τον προηγούμενο "Dark Knight" ένα από τα καλύτερα (αν όχι το καλύτερο) μπλογκμπάστερ που έχω δει. Μ' αυτά τα δεδομένα λοιπόν - και μ' αυτές τις απαιτήσεις - απογοητεύτηκα από την "Επιστροφή".
Η τρίωρη σχεδόν διάρκεια με κούρασε. Υπήρχε όμως βασικός λόγος γι' αυτό: Όσο περνούσε η ώρα, τόσο τα κλισέ κάθε είδους αυξάνονταν, έπνιγαν τη δράση: Ο μπάτλερ που θέλει να παντρέψει τον ήρωα, ο πυροκροτητής που, κλασικά, οδεύει αντίστροφα προς το εφιαλτικό μηδέν και όλοι τρέχουν σαν τρελοί να προλάβουν (αν ξαναδώ βόμβα ή ό,τι άλλο σε αντίστροφη μέτρηση, που απενεργοποιείται στο τελευταίο δευτερόλεπτο, θα ξεράσω), ο τέλειος συντονισμός της δράσης των πάντων, όπου όλα συμβαίνουν το δευτερόλεπτο ακριβώς που πρέπει να συμβούν, το γλυκανάλατο τέλος... Τι άλλο να πώ; Επειδή ακριβώς περίμενα πολλά, απογοητεύτηκα επίσης από την παντελή έλλειψη "ρεαλισμού". Ξέρω, "μιλάμε για ταινία του φανταστικού, σε ποιον ρεαλισμό αναφέρεσαι;" θα μου πείτε. Κι όμως, υπάρχει ρεαλισμός στα πλαίσια του φανταστικού. Μπορεί να βρισκόμαστε σε μελλοντικά, εξωγήινα ή ό,τι άλλο περιβάλλοντα, όταν όμως κάποιος τραυματίζεται βαριά, τραυματίζεται βαριά. Δεν μπορεί λίγο μετά να κάνει του κόσμου τις ταρζανιές (από τον ίδιο τον Μπάτμαν που στη μισή ταινία είναι τραυματισμένος - κουτσός στην αρχή, με σχεδόν σπασμένη μέση μετά - όμως θεραπεύεται σε χρόνο dt και μετά από κάμποση προπόνηση αναλαμβάνει φουλ δράση σα να μην τρέχει τίποτα, μέχρι τον ηλικιωμένο και μέχρι πρότινος τραυματία Γκάρι Όλντμαν που λίγο μετά πηδά σαν κατσίκι στα φορτηγά). Γι' αυτού του είδους την έλλειψη ρεαλισμού μιλώ, η οποία μπορεί να παραβλέπεται, να είναι ακόμα και ευπρόσδεκτη και χαβαλετζίδικη στον Green Hornet, όχι όμως και σε μια πολύ πιο σοβαρή σειρά όπως αυτή που εξετάζουμε. Αφείστε που με ολα αυτά τα ψυχικά και σωματικά βάσανα που τραβά, φοβάμαι ότι ο Μπάτμαν αναδεικνύεται πλέον σε Ξανθόπουλο των σούπερ - ηρώων... Α, και μια τελευταία κακή πινελιά: Η Cat Woman δεν είχε καμιά απολύτως σχέση με τη θαυμάσια Μισέλ Φάιφερ!
Κατά τα άλλα υπάρχει βέβαια ο ρυθμός που κρατά τον θεατή, η εντυπωσιακή σκηνοθεσία του Νόλαν, η ευπρόσδεκτη πλήρης ανατροπή προς το τέλος, ο πολύ κακός Μπέιν, το εντυπωσιακό καστ... Φυσικά δεν πρόκειται να πλήξει ουδείς. Απλώς, επαναλαμβάνω, περίμενα πολύ περισσότερα και σε κάποια άλλα επίπεδα.

ΣΤΟΥΣ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥΣ ΤΟΥ "INCEPTION"

Με το "Inception" του 2010 ο Christopher Nolan επιβεβαιώνει ότι είναι από τους πιο ενδιαφέροντες σύγχρονους σκηνοθέτες. Αυτή τη φορά βουτά στην καρδιά του κυβερνοπάνκ, όπως τουλάχιστον το επινόησε ο William Gibson, μόνο που τη θέση των υπολογιστών παίρνουν εδώ τα όνειρα. Από την άλλη η διφορούμενη / αμφισβητήσιμη φύση της πραγματικότητας, που πάνω σ' αυτή χτίζεται όλο το σενάριο, χρωστά πολλά στον Philip Dick. Όλα αυτά βέβαια ντύνονται με ένα εξαιρετικά εντυπωσιακό περιτύλιγμα, με ιλιγγιώδη εφφέ, δυνατές εικόνες και μπόλικα κυνηγητά και, γενικότερα, δράση.
Οι ριψοκίνδυνοι "Συλλέκτες" της ταινίας εισχωρούν στα όνειρα των στόχων τους - άρα και στο υποσυνείδητό τους - για να αποσπάσουν μυστικά και πολύτιμες πληροφορίες. Και εκεί αντιμετωπίζουν και πλήθος κινδύνων από τις άμυνες που δημιουργεί το υποσυνείδητο όταν νοιώθει ότι παραβιάζεται. Όλα αυτά συνυπάρχουν με μια αφήγηση που κυλά σε τρία επίπεδα, με διαφορετικές ταχύτητες στο καθένα, κάνοντας τα πράγματα αρκετά πολύπλοκα. Έτσι, ψυχανάλυση, προσωπικά τραύματα και φαντάσματα, αναμνήσεις και φαντασία και πολλά άλλα μπερδεύονται κάνοντας αρκετούς θεατές να χαθούν κάπως στη δαιδαλώδη και πολυεπίπεδη αφήγηση.
Γενικά, παρά το προφανώς εντυπωσικό οπτικό μέρος και το πλήθος ιδεών με μεγάλο ενδιαφέρον, βρήκα το φιλμ κάπως βαρυφορτωμένο και, ίσως, υπέρ το δέον πολύπλοκο. Γενικά είχα την αίσθηση πληθώρας ιδεών που δεν αναπτύσσονται όσο πρέπει, που κάθε μια τους θα μπορούσε ίσως να αποτελεί θέμα άλλης, αυτόνομης ταινίας. Την ίδια αίσθηση την είχα και στο προηγούμενο φιλμ του Nolan, το θαυμάσιο "Dark Knight". Κι αν θυμηθούμε και την προϊστορία του σε ταινίες όπως το "Memento" ή το "Prestige", έ, έχω την αίσθηση ότι ο Νόλαν δίχως πολυπλοκότητα δεν μπορεί. Ας προσέξει όμως να τιθασεύσει την οργιαστική του φαντασία, γιατί πάντοτε ελλοχεύει ο κίνδυνος του αχταρμά (που μέχρι στιγμής έχει αποφύγει, παρά τις συχνά ανολοκλήρωτες υποπλοκές).
Θα μπορούσα να γκρινιάξω λίγο και για τα πολλά κυνηγητά, πιστολίδια και κλωτσοπατινάδες, που θα μπορούσαν να είναι λιγότερες όταν έχουμε να κάνουμε με σοβαρά και άκρως ενδιαφέροντα θέματα όπως εδώ. Τι να κάνουμε όμως; Αφού αυτά είναι απαραίτητα στοιχεία της εμπορικής επιτυχίας; Και, βέβαια, το "Inception" τον στόχο αυτόν τον πέτυχε απόλυτα.
Ο Ντι Κάπριο, από την άλλη, παίζει ένα ρόλο που μοιάζει πολύ με τον αμέσως προηγούμενό του, στο "Shutter Island" του Σκορσέζε. Αμφότερους πάντως τους βρήκα πολύ καλούς.
Γενικά το βρήκα χορταστικό, πολύ ενδιαφέρον... και κάπως βαρυφορτωμένο. Μακάρι όμως να κάνουν τόσο μεγάλη επιτυχία τόσο ενδιαφέρουσες ταινίες.

Ο ΠΙΟ ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ BATMAN

Πιστεύω ότι "Ο Σκοτεινός Ιππότης" του Christopher Nolan είναι με διαφορά ο σκοτεινότερος και ίσως και ο καλύτερος Μπάτμαν από τους 6 μέχρι στιγμής (από τότε δηλαδή που ο ιδιοφυής Τιμ Μπάρτον ανέλαβε να ανανεώσει και να ενηλικιώσει τη μυθολογία του πιο ενδιαφέροντα, τελικά, υπερήρωα). Αν πάτε να δείτε ένα "ελαφρό", εφηβικό υπερθέαμα, ξεχάστε το. Τα πράγματα εδώ είναι πολύ σοβαρά. Τα πάντα γύρω από τον ήρωα τίθενται υπό αμφισβήτηση, ενώ η ίδια η κόμικς αισθητική πάει περίπατο.
Ναι, το φιλμ είναι ένα χορταστικό υπερθέαμα, και μάλιστα πολύ μεγάλης διάρκειας (145΄) και τηρεί όλες τις προδιαγραφές ενός χολιγουντιανού blogbuster. Επίσης διαθέτει πλήθος συνεχών ανατροπών (από τις απροσδόκητες συμμαχίες και τους ρόλους καλών - κακών που εναλλάσσονται, μέχρι το ποιοι θα πεθάνουν και ποιοι όχι). Ίσως μάλιστα οι ανατροπές αυτές να είναι πάρα πολλές για μια ταινία. Δεν πρόκειται λοιπόν να βαρεθείτε καθόλου.
Από εκεί και πέρα όμως, αρχίζουν οι αληθινές ανατροπές. Η όλη ιστορία του πολυεκατομμυριούχου που το βράδυ ντύνεται νυχτερίδα και πολεμά το έγκλημα τίθεται υπό αμφισβήτηση. Τι τύπος πρέπει να είναι κάποιος για να κάνει με τέτοια εμμονή κάτι τέτοιο; Μήπως, τελικά, είναι ο ίδιος τόσο psycho όσο και οι κακοί που κυνηγά; Και, τελικά, όλη αυτή η ολομέτωπη επίθεση στο κακό, μήπως συσπειρώνει τους εγκληματίες και συνολικά δημιουργεί περισότερο κακό απ' όσο εξαλείφει; Τα πτώματα, βλέπετε, γύρω από τον Μπάτμαν - ή μάλλον εξ αιτίας της δράσης του, έστω κι αν ο ίδιος δεν το θέλει - είναι σχεδόν ίσα με αυτά που αφήνει πίσω του ο ειδεχθής Τζόκερ. Υπάρχει ο προβληματισμός πάνω στις έννοιες της τάξης και του χάους και, κυρίως, ο έντονος προβληματισμός πάνω στις έννοιες καλού - κακού και πόσο αλληλένδετες είναι τελικά (η μία δεν θα υπήρχε δίχως την άλλη). Μπορεί να ζήσει ο Μπάτμαν χωρίς Τζόκερ κι ο Τζόκερ χωρίς Μπάτμαν;
Ο ίδιος ο ήρωας παρουσιάζεται τρωτός, σαφώς προβληματικός, με σκοτεινές πτυχές. Πολύ πιο σκοτεινός όμως είναι ο κόσμος γύρω του. Η διαφθορά έχει εισχωρήσει βαθύτατα, σε κάθε κοινωνικό στρώμα, τάξη ή θεσμό. Οι πολιτικοκοινωνικές αναφορές είναι σαφείς, ενώ το χιούμορ των ταινιών του Μπάρτον έχει εκλείψει σχεδόν ολοσχερώς. Και στο τέλος... ε... με όλα όσα σας είπα μην περιμένετε κανένα φοβερό χάπι-εντ...
Πλειάδα γνωστών και καλών ηθοποιών παρελαύνει από την ταινία, με τον Χιθ Λέτζερ - Τζόκερ να κλέβει την παράσταση. Εκεί που ο Τζόκερ του Νίκολσον ήταν ένα μείγμα τρελού χιούμορ και παράνοιας, εδώ είναι μόνο ένας ζοφερός παρανοϊκός. Και η κόμικς αισθητική του Μπάρτον έχει εξαφανιστεί για να αντικατασταθεί από ένα βρώμικο, ρεαλιστικό Γκόθαμ Σίτι, που θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε σύγχρονη μεγαλούπολη. Αυτά δεν σημαίνουν ότι απορρίπτω τους 2 Μπάτμαν του Μπάρτον. Κάθε άλλο. Μ' αρέσουν πολύ (ιδιαίτερα ο δεύτερος). Απλώς εδώ μιλάμε για εντελώς διαφορετική προσέγγιση.
Ένας φίλος παρατήρησε ότι η ταινία έχει τόσο πολλές πρωτότυπες και καλές ιδέες, που θα μπορούσαν να γίνουν πολλά φιλμ, το καθένα βασισμένο σε μια απ΄ αυτές. Όντως. Συνολικά πάντως, παρά το κάπως too much του όλου πράγματος, το απόλαυσα πραγματικά. Απλώς μην περιμένετε ανώδυνη διασκέδαση.

ΜΑΓΟΙ, PRESTIGE ΚΑΙ ΕΜΜΟΝΕΣ

Θα μπορούσε να είναι μια ταινία πάνω στις έμμονες ιδέες. Αυτή της εκδίκησης, για παράδειγμα, ή της παθιασμένης αγάπης για τη "μαγεία", τα τρυκ, τις ψευδαισθήσεις (ή, αν θέλετε, το πάθος για τη δουλειά σου, όποια κι αν είναι αυτή). Το Prestige του Christopher Nolan κατάφερε να με κρατήσει από την αρχή μέχρι το τέλος, παρά τις όποιες σεναριακές του απιθανότητες. Αν είσαι λάτρης του φανταστικού πάντως, αυτές δεν ενοχλούν και τόσο. Υπάρχει βέβαια και η υποβλητική σκηνοθεσία, το πρωτότυπο θέμα και η ατμόσφαιρα του παράδοξου που διαποτίζει ολόκληρη την ταινία. Η οποία, ας τονίσουμε εδώ, ξεκινά σαν ταινία εποχής με ιδιόρρυθμο θέμα, δηλαδή τον θανάσιμο, όπως εξελίσσεται, ανταγωνισμό δύο αντίζηλων "μάγων" (κάτι σαν Κόπερφιλντ της εποχής), για να μετατραπεί κάπου στο μέσον σε ταινία επιστημονικής φαντασίας, που θίγει θέματα κλονισμού και τηλεμεταφοράς και εμπλέκει ένα "μυθικό" ή μυθοποιημένο, αν προτιμάτε, υπαρκτό πρόσωπο, τον ιδιοφυή φυσικό και εφευρέτη Tesla. Το καστ είναι κι αυτό εντυπωσιακό: Κρίστιαν Μπέιλ, Χιου Τζάκμαν, Σκάρλετ Γιόχανσον, ο πάντοτε εξαιρετικός Μάικλ Κέιν και ο Ντέιβιντ Μπόουι αγνώριστος, σε έναν ρόλο - έκπληξη.
Τελικά ο Nolan, μετά την εντυπωσιακή του είσοδο στις προτιμήσεις μας με το Memento, συνεχίζει να κάνει παράξενες ταινίες - από τις οποίες δεν εξαιρώ και το καλό ριμέικ του (καλύτερου ίσως) νορβηγικού πρωτότυπου Insomnia. Θα εξακολουθήσω να τον παρακολουθώ με ενδιαφέρον.