ΣΤΗΝ ΠΝΙΓΗΡΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ "ΣΥΓΚΑΛΥΨΗΣ"

Γνωρίσαμε τον βέλγο Michael Roskam με τη "Μοσχαροκεφαλή" του 2011. Η ταινία έκανε εντύπωση και ο Roskam, όπως τόσοι άλλοι, προσκλήθηκε στοπ Χόλιγουντ και έκανε εκεί το πρώτο του αμερικάνικο φιλμ, το ενδιαφέρον "Η Συγκάλυψη" (The Drop)  το 2014.
Ο ήρωας είναι ένας λιγομίλητος, κλειστός και φιλήσυχος μπάρμαν, που δουλεύει στο μπαρ του ξαδέλφου του, το οποίο ωστόσο ελέγχεται από την τσετσένικη μαφία. Το μπαρ χρησιμοποιείται επίσης για διάφορες βρώμικες δουλειές. Όταν όμως γίνει μία ληστεία, η μαφία θα απαιτήσει όσα έχασε και η πολυπόθητη ησυχία του μπάρμαν πάει περίπατο.
Το φιλμ μας μεταφέρει σε έναν σκοτεινό, βρώμικο, αδίστακτο κόσμο, όπου όλοι (σχεδόν) είναι εναντίον όλων, πάνω απ' όλα βρίσκεται το συμφέρον, η κάθε λογής ανθρωπιά είναι "άγνωστη λέξη" και όπου συνήθως τα πράγματα δεν είναι αυτά που δείχνουν. Ο πολύ καλός και πάλι Τομ Χάρντι είναι πειστικός ως μοναχικός, ήσυχος, εσωστρεφης και χαμηλών τόνων χαρακτήρας, δίχως ενδιαφέροντα εκτός από τη δουλειά και το σπίτι, ένας άνθρωπος που θέλει να περνά απαρατήρητος και να μην προκαλεί κανέναν. Ωστόσο, όταν τα πράγματα "σφίγγουν", καλείται - ως άλλος, αλλά πιο κλειστός, Ντάστιν Χόφμαν στα "Αδέσποτα Σκυλιά" - να δράσει, έστω και με τον χαρακτηριστικό "βραδυφλεφγή" τρόπο του. Είναι σα να μας λέει η ταινία ότι όταν όλα γύρω σου είναι σκατά, δεν μπορείς να μείνεις αλώβητος, ανέπαφος, δίχως ανάμειξη, όσο κι αν το επιθυμείς. Αν και, τελικά, κι αυτός ακόμα κάτι κρύβει...
Βρήκα την ταινία σκοτεινή, πλην όμως στιβαρή και στέρεα και τη παρακολούθησα με ενδιαφέρον, δίχως βέβαια να τη θεωρώ και αριστούργημα. Νομίζω όμως ότι όντως αξίζει τον κόπο. Και, επιπλέον, αποτελεί την τελευταία εμφάνιση στην οθόνη του μακαρίτη Τζέιμς Γκαντολφίνι.

ΣΚΛΗΡΗ ΚΑΙ ΟΡΓΙΣΜΕΝΗ "ΜΟΣΧΑΡΟΚΕΦΑΛΗ"

Η "Μοσχαροκεφαλή" (Rundskop) του 2011 είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του βέλγου Michael R. Roskam. Και είναι σκληρή και - σαν ιστορία, δίχως να δείχνει κάποιες αιματηρές σκηνές - βαθύτατα βίαιη.
Καταπιάνεται με ένα ασυνήθιστο θέμα: Την "μαφία ορμονών" που, αδίστακτη όπως και κάθε άλλη μαφία, δρα στην Ευρώπη. Τουτέστιν ένα οργανωμένο, διαπλεκόμενο κύκλωμα που εμπορεύεται παράνομες ουσίες που βοηθούν στην ταχύτατη πάχυνση των ζώων στις φάρμες του Βελγίου, της Ολλανδίας και άλλων "υπεράνω πάσης υποψίας" χωρών. Το κέρδος είναι μεγάλο και σίγουρο, πολλοί φάρμερ αγοράζουν ή εμπλέκονται με οποιονδήποτε τρόπο, και, φυσικά, το κρέας και τα άλλα προϊόντα το καταναλώνουμε εμείς.
Αυτό είναι το βρώμικο περιβάλλον, το φόντο. Η ταινία ωστόσο εστιάζει σε μια προσωπική ιστορία με πολλούς εμπλεκόμενους. Ο ήρωας του φιλμ, που το παρατσούκλι του είναι "Μοσχαροκεφαλή", είναι ένας κτηνώδης φάρμερ μόνιμα οργισμένος, τίγκα στην τεστοστερόνη και τις κάθε λογής ουσίες στις οποίες είναι εθισμένος, πολλές από τις οποίες σχετίζονται με αυτές που καταναλώνουν και οι κοινοί "σφίχτες" που ζουν ανάμεσά μας. Τα πάντα πηγάζουν από μια φριχτή πραγματικά παιδική ιστορία, η οποία καταδυναστεύει και αλλάζει τη ζωή των σημερινών τριαντάρηδων που αποτελούν τα βασικά πρόσωπα.
Η σκηνοθεσία είναι απλή και αποτελεσματική, η φωτογραφία μουντή και δίχως φτιασίδια, οι χώροι κοινότοποι. Όλα συμβάλλουν σε ένα απόλυτα ρεαλιστικό κλίμα. Η βία ξεχειλίζει από παντού. Στην καθημερινή συμπεριφορά των ηρώων, στα επικίνδυνα, παράνομα παιχνίδια, συμφωνίες και κάθε λογής ντίλινγκ μαφιόζων, φάρμερς και αστυνομίας, στις διαπροσωπικές σχέσεις, παντού. Πολλοί από τους ήρωες είναι μόνιμα σχεδόν οργισμένοι. Όπως είπα και στην αρχή δεν υπάρχουν αιματοβαμμένες σκηνές, η βία δεν δείχνεται κυριολεκτικά, αλλά μοιάζει να κυριαρχεί σχεδόν σε κάθε καρέ. Γι' αυτό και το φιλμ κάπου γίνεται ενοχλητικό, βλέπεται δύσκολα, καθώς ελάχιστες χαραμάδες φωτός αφήνονται να διαφανούν, και παρά το ότι η ιστορία έχει ενδιαφέρον και υπάρχει αγωνία για την κατάληξη.
Στιβαρή ταινία, δυνατή, σίγουρα αξιόλογο ντεμπούτο, αλλά, σας το είπα, την είδα δύσκολα. Αυτό το ξεχείλισμα τεστοστερόνης και επιθετικής συμπεριφοράς, η διαρκής ένταση, καθώς και η προσωπική κόλαση του ήρωα, την κάνουν σε ορισμένα σημεία σχεδόν αφόρητη. Πάντως το δέσιμο προσωπικής ιστορίας και "σάπιου" περιβάλλοντος γίνεται απόλυτα φυσικά και πειστικά, ενώ υπάρχουν και νύξεις για το διχασμό και την εκατέροθεν αντιπάθεια που επικρατεί στο Βέλγιο ανάμεσα στους Φλαμανδούς και τους γαλλόφωνους.
Θα επιμείνω πάντως στο σημείο αυτό: Στο ότι, πατώντας και στα δύο επίπεδα, το προσωπικό και το κοινωνικό, καταφέρνει να μας παγώσει το αίμα απεικονίζοντας τη βρωμιά που επικρατεί ακόμα και σε τομείς που δεν φανταζόμαστε και μάλιστα στις πιο ευνομούμενες και "πολιτισμένες" χώρες, στην καρδιά της ευρωπαϊκής ένωσης συγκεκριμένα. Ίσως γι' αυτό ακριβώς παρακολούθησα δύσκολα την ταινία. Επειδή η κόλαση βρίσκεται και εσωτερικά και στο ευρύτερο περιβάλλον. Παντού.