"OKJA": ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ...

Ο Bong Joon Ho είναι βεβαίως ο περίφημος κορεάτης με ταινίες του όπως "Ο Επισκέπτης", "Παράσιττα", "Snowpiercer" και τόσες άλλες. Το 2017 ωστόσο, αμέσως πριν γυρίσει τα "Παράσιτα", κάνει μια περίεργη για τη φιλμογραφία του ταινία: Το "Okja", ένα στα όρια του παιδικού (παρά την ενίοτε σκληρότητά του) φιλμ, και μάλιστα με δυνατό δυτικό καστ: Τίλντα Σουίντον, Τζέικ Γκίλενχαλ, Πολ Ντάνο. 

Μια γιγάντια, πλην όμως οικογενειακή, εταιρία, συλλαμβάνει ένα μακρόπνοο σχέδιο: Θα παράγει στα βιοεργαστήριά της γιγάντια ζώα, θα τα δώσει να ανατραφούν σε φυσικό περιβάλλον σε φτωχές οικογενειακές φάρμες ανά τον κόσμο και σε 10 χρόνια περίπου (τόσο κάνουν να μεγαλώσουν αυτά), θα τα πάρει πίσω και θα τα παρουσιάσει στην ανθρωπότητα, η οποία θα ενθουσιαστεί σίγουρα από το νοστιμότατο κρέας τους. Ένα από τα παράξενα αυτά ζώα, που θυμίζουν γιγάντια γουρούνια, μεγαλώνει σε ειδυλλιακό φυσικό περιβάλλον σε μια απομονωμένη στο βουνό φάρμα και ζει ευτυχισμένο με ένα δεκάχρονο κοριτσάκι (το οποίο βεβαίως έχει περάσει όλη τη ζωή μαζί του). Όταν όμως συμπληρώνονται τα 10 χρόνια η εταιρία θα πάρει βίαια σχεδόν το ζώο, όπως ορίζει το συμβόλαιο με τον παππού της μικρής. Το κοριτσάκι, με τη βοήθεια μιας εξτρεμιστικής οργάνωσης για τα δικαιώματα των ζώων, θα φτάσει μέχρι την πρωτεύουσα απαιτώντας την επιστροφή του αγαπημένου του πλάσματος.

Βρήκα το φιλμ μάλλον αφελές (είναι πρώτη φορά που βρίσκω μέτρια ταινία του κορεάτη δημιουργού, τον οποίο εκτιμώ πολύ). Εντελώς στρατευμένο υπέρ της προστασίας των ζώων, μάλλον δεν αποφασίζει αν θα είναι κωμωδία, βαθιά συγκινητικό φιλμ, ένα είδος παραμυθιού  ή μια σκληρότατη καταγγελία. Νομίζω πάντως ότι, καθώς το κωμικό στοιχείο βρίσκεται περισσότερο στα όρια του γκροτέσκο με Σουίντον και Γκίλενχαλ να συμπεριφέρονται ως καρικατούρες, ενώ το σενάριο είναι απ' αυτά που λες ότι "δεν γίνονται", όλα αυτά τα στοιχεία δεν δένουν. Δεν πειράζει πάντως. Ο Bong Joon Ho μας αποζημίωσε πλήρως με το επόμενο φιλμ του, τα "Παράσιτα", οπότε μπορώ να θεωρήσω το συγκεκριμένο ως απλώς άτυχη στιγμή. 

ΥΓ: Όλα τα παραπάνω είναι βεβαίως προσωπικές γνώμες. Ξέρω κάποιους που συμπάθησαν την ταινία (στο IMDB μάλιστα η βαθμολογί είναι 7,2!)

"ΠΑΡΑΣΙΤΑ": ΤΟ ΓΕΛΟΙΟ ΚΑΙ Η ΦΡΙΚΗ ΜΑΖΙ

Θεωρώ τον κορεάτη Bong Joon Ho όχι μόνο τον αγαπημένο μου σκηνοθέτη από τη μακρινή αυτή χώρα, αλλά και έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους. Τα "Παράσιτα" του 2019 επιβεβαιώνουν τη γνώμη μου αυτή.
Μια οικογένεια πάμφτωχων κορεατών, που ζουν σε υπόγειο, βλέπουν την τύχη τους να αλλάζει όταν ο γιος προσλαμβάνεται ως δάσκαλος αγγλικών σε βίλα πλούσιας οικογένειας. Σιγά - σιγά και τα υπόλοιπα μέλη της φτωχής οικογένειας θα αρχίσουν ύπουλα να παρεισφρέουν ως υπάλληλοι των πλουσίων. Αυτό όμως είναι μόνο η αρχή. Οι ανατροπές είναι τέτοιες που οτιδήποτε πω θα είναι απαράδεκτο spoiler.
Τι να πρωτοπω για ένα φιλμ που μου άρεσε τόσο; Ότι μπερδεύει και παίζει με πολλά είδη; Ξεκινά από μαύρη κωμωδία και περνά στο δράμα, στην πολιτική αλληγορία, στο αιματοβαμμένο θρίλερ... Κι όλα αυτά δίχως να κάνει πουθενά "κοιλιά" (κατά τη γνώμη μου πάντοτε). Κι όσο γι' αυτά που θέλει να πει... Η πολιτική χροιά είναι σαφής: Το χάσμα πλούσιων και φτωχών διευρύνεται διαρκώς και, φοβάμαι, είναι πλέον αγεφύρωτο. Οι δεύτεροι, όσο σκληρά κι αν συμπεριφέρονται, μοιάζουν να δικαιολογημένα να προσπαθούν να "φάνε" τους επάνω με κάθε μέσο. Ωστόσο δεν είναι όλα τόσο απλά. Δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για φιλμ με "καλούς" και "κακούς", πολύ περισσότερο για "καλούς φτωχούς" και "κακούς πλούσιους". Βλέπετε, οι παρίες, προκειμένου να επιβιώσουν, δεν διστάζουν να εξοντώσουν με κάθε τρόπο ομοίους τους, δηλαδή εξ ίσου φτωχοδιάβολους. Το είδαμε και στο "Joker": Αν ξεσπάσει κάτι μεγάλο και βίαιο στο μέλλον, που μπορεί να καταλήξει σε ανατροπη μιας σάπιας κοινωνίας, δεν θα είναι οργανωμένο, δεν θα έχει καν ιδεολογία: Θα είναι κάτι ανεξέλεγκτο, τυφλό, βίαιο, όπου όλοι θα είναι εναντίον όλων κι ο καθένας για τον εαυτό του. Κι αυτό είναι το χειρότερο απ' όλα. Και δεν θα φταίνε όσοι θα εξεγερθούν...
Από την άλλη η ταινία δεν διστάζει να δείξει τους πλούσιους αρκετές φορές σχετικά συμπαθητικούς, να μας κάνει να τους λυπηθούμε για όσα, εν αγνοία τους, παθαίνουν. Είπαμε: Τα πράγματα είναι τόσο ανεξέλεγκτα και πολύπλοκα, που ακόμα και ο "έχων" μπορεί να είναι αθώος ή τουλάχιστον να αδυνατεί να συνειδητοποιήσει την κατάσταση.
Εξαιρετικό φιλμ, πολυεπίπεδο και - προειδοποιώ - απροσδόκητα και απροειδοποίητα βίαιο, παίρνει επάξια εξέχουσα θέση στα (πολύ) καλά του 2019.

"ΜΑΝΑ" ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΒΑΘΙΑ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΙΑ

Για τον εξαιρετικό κορεάτη σκηνοθέτη Joon-ho Bong έχω γράψει κι άλλες φορές. Η ταινία του "Mother" (Madeo) του 2009 επιβεβαίωσε τη γνώμη μου γι' αυτόν. Πρόκειται για ένα από τα πιο δυνατά πράγματα που έχω δει τελευταία.
Η μεσήλικη ηρωίδα είναι μια μόνη μητέρα με έναν μονάκριβο γιο τον οποίο υπεραγαπά. Ωστόσο ο τελευταίος δεν διακρίνεται για την εξυπνάδα του. Για την ακρίβεια βρίσκεται ένα μόλις βήμα πριν από αυτό που θα αποκαλούσαμε νοητική καθυστέρηση. Η μητέρα ζει πουλώντας θεραπευτικά ή / και "μαγικά" βότανα και κάποιες φορές εξασκεί παράνομες ιατρικές πρακτικές. Όταν ο γιος συλλαμβάνεται κατηγορούμενος για τον αποτρόπαιο φόνο μιας νεαρής κοπέλας, η μητέρα, σίγουρη για την αθωότητά του, θα κινήσει γη και ουρανό για να τον ελευθερώσει. Ο ίδιος άλλωστε δεν είναι σε θέση να υπερασπιστεί και πολύ τον εαυτό του.
Δεν ξέρω τι να πρωτοθαυμάσω στο φιλμ (το οποίο, για να προλάβω και όσους δεν αντέχουν τους χαμηλούς ρυθμούς, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μάλλον αργό και το οποίο σε "πιάνει" από την αρχή με την ποιητική και τρελή ταυτόχρονα αρχική σκηνή): Την εξαιρετική ηθοποία της Hye-ja Kim στον βασικό ρόλο; Την πνιγηρή ατμόσφαιρα της κορεάτικης επαρχίας, που τόσο καλά μπορεί να δίνει ο Joon-ho Bong; Το δυνατό σενάριο με τις διαρκείς ανατροπές, που κρατάνε σε εγρήγορση τον θεατή; Το ανατρεπτικό τέλος, που σε συγκλονίζει με την αποκάλυψή του και τον τρόπο "αντιμετώπισής" της;
Οι χαρακτήρες είναι αμφίσημοι, διφορούμενοι, θετικοί και αρνητικοί συγχρόνως. Η ηρωίδα κινείται ανάμεσα στη βαθύτατη αγάπη και την αυτοθυσία από τη μία και την παράνοια από την άλλη και δεν διστάζει ούτε στιγμή να φτάσει στα άκρα για να προστατεύσει το γιο της. Και είναι τόσο έξυπνα δομημένες οι καταστάσεις, ώστε στο τέλος είναι αδύνατο να την κατατάξεις κάπου, να αξιολογήσεις τις πράξεις της. Πολλές μάνες άλλωστε θα προτιμούσαν να διαπράξουν κακό για να προστατέψουν το παιδί τους.
Στο φιλμ βλέπουμε πολλά από τα χαρακτηριστικά του Joon-ho Bong που είδαμε και στο "Μνήμες Εγκλήματος": Την απεικόνιση της μουντής και πνιγηρής επαρχίας, για την οποία μιλήσαμε, τους αμφίσημους χαρακτήρες με τα δυσδιάκριτα όρια καλού - κακού, τις ανθρώπινες εμμονές, το υποδόρειο χιούμορ παρά το ότι πρόκειται για δράματα με αστυνομική πλοκή... Και πάνω απ' όλα - ξεχωρίζω εγώ - τον βαθύτατο σκεπτικισμό του για την ανθρώπινη δικαιοσύνη και τη δυνατότητά της να ανακαλύπτει την αλήθεια.
Προσωπικά μου άρεσε πολύ. Αν δεν φοβάστε τους σχετικά αργούς ρυθμούς (όχι, μην ανησυχείτε, σε καμία περίπτωση δεν είναι Αγγελόπουλος) ψάξτε το.

"ΜΝΗΜΕΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ" Ή ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Θεωρώ τον κορεάτη Joon-ho Bong πολύ σημαντικό δημιουργό. Είχα δει το "Host" και στη συνέχεια το "Snowpiercer", την πρώτη του διεθνή παραγωγή, οπότε γύρισα και σε παλιότερες δουλειές του. Οι "Μνήμες Εγκλήματος" (Salinui Chueok) του 2003 μου έκαναν εξαιρετική εντύπωση.
Πρόκειται για ένα πρωτότυπο αστυνομικό δράμα, από αυτά που ξέρουν καλά να φτιάχνουν οι κορεάτες. Εδώ όμως βρισκόμαστε πολύ μακριά από τα αμερικάνικα στάνταρ του είδους. Σε μια μικρή πόλη της κορεάτικης επαρχίας της δεκαετίας του 80, όταν στη χώρα υπήρχε δικτατορία, αρχίζουν να δολοφονούνται γυναίκες. Σύντομα αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για σίριαλ κίλερ με άγνωστα κίνητρα και ψυχοσύνθεση. Αρχικά την υπόθεση αναλαμβάνουν οι δύο όχι και τόσο έξυπνοι ντετέκτιβ της περιοχής. Ο ένας λιγάκι "ούφο", κολλημένος με αμερικάνικες αστυνομικές σειρές, κι ο άλλος βίαιος ακόμα κι όταν δεν υπάρχει λόγος - δεν σκέπτεται και πολύ άλλωστε και αυτά τα δύο πάνε πάντα μαζί.Καθώς αποτυγχάνουν διαρκώς και συλλαμβάνουν λάθος υπόπτους - από τους οποίους, σημειωτέον, αποσπούν με βία ομολογίες - ένας πιο οργανωμένος ντετέκτιβ από την πρωτεύουσα έρχεται να συνεργαστεί μαζί τους.
Η ταινία παρακολουθεί τόσο τις σχέσεις των αστυνομικών μεταξύ τους, όσο και την έρευνα, η οποία, ακόμα και με τη συνδρομή του "πρωτευουσιάνου" δεν μοιάζει να οδηγεί πουθενά. Παράλληλα καταγράφει τη ασφυκτική επαρχιακή κοινωνία και αφήνει υπαινικτικά να δειχτούν οι επιπτώσεις της δικτατορίας και η αστυνομική βία. Ωστοσο σημαντικότερο στοιχείο, νομίζω, είναι μια ιδέα που φαίνεται να επανέρχεται και σε άλλα φιλμ του σκηνοθέτη: Το ότι η δικαιοσύνη δεν είναι καθόλου δίκαια ούτε αποτελεσματική. Η δικαιοσύνη μπορεί κάλλιστα να σφάλλει ή, πολύ απλά, να μην καταφέρνει να κάνει τη δουλειά της, να αποτυγχάνει. Ποιος είπε ότι ο ανθρώπινος αυτός θεσμός μπορεί να αντιμετωπίσει με σιγουριά το κακό εκεί έξω;
Το πρώτο μέρος, κάπως πιο ανάλαφρο, διαθέτει και αρκετό χιούμορ. Σ' όλη τη διάρκειά της πάντως οι συνεχείς ανατροπές όσον αφορά τους υπόπτους κρατάνε αμείωτη την αγωνία του θεατή. Αν πάντως θέλετε μια σύγκριση με κάτι αμερικάνικο, θα σας έλεγα ότι η ταινία θυμίζει σαν γενική προβληματική το Zodiac του Φίντσερ. Ή μάλλον το Zodiac θυμίζει τις "Μνήμες...", αφού η αμερικάνικη ταινία είναι του 2007.
Συνιστώ ανεπιφύλακτα το φιλμ, καθώς και κάθε άλλο του σκηνοθέτη. Έχω δει συνολικά 4 και μου άρεσαν πολύ όλες. Ψάξτε τον. Το συγκεκριμένο φιλμ μάλιστα για μια διαφορετική ματιά στο αστυνομικό είδος.

Η ΑΛΛΗΓΟΡΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ SNOWPIERCER

Θα πω από την αρχή ότι είχα αρκετό καιρό να ευχαριστηθώ πραγματικά ταινία επιστημονικής φαντασίας όσο το Snowpiercer (2013) του εξαιρετικού κορεάτη Joon-ho Bong, που στο παρελθόν μας είχε χαρίσει, μεταξύ άλλων, και το πρωτότυπο "Host" (Ο Επισκέπτης). Πάντως η ταινία δεν είναι κορεάτικη, αλλά διεθνής παραγωγή.
Βασισμένο σε γαλλικό κόμικς του 1982 (του οποίου την ύπαρξη δυστυχώς αγνοούσα), το φιλμ μας μεταφέρει σε ένα ζοφερό μέλλον όπου η γη έχει επανέλθει από ανθρώπινο λάθος στην εποχή των παγετώνων και ουσιαστικά η ανθρωπότητα έχει καταστραφεί, Οι μόνοι επιζήσαντες βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε ένα αενάως κινούμενο γύρω από τον πλανήτη τρένο. Ούτε εκεί όμως θα καταφέρουν να φτιάξουν έναν ιδανικό κόσμο. Κάθε άλλο: Στα πίσω βαγόνια είναι στιβαγμένοι οι "επιβάτες τρίτης θέσης", που ζουν σε συνθήκες βάναυσης καταπίεσης και εξαθλίωσης, ενώ όσο προχωράμε προς την πρώτη θέση οι συνθήκες βελτιώνονται, για να φτάσουμε στη χλιδή των λίγων προνομιούχων. Στο πρώτο βαγόνι, οδηγός και απόλυτος αρχηγός, κατοικεί ο ιδιοφυής κατασκευαστής του τρένου και επινοητής της όλης κατάστασης: Τόσο της επιβίωσης της πολυπληθούς ομάδας όσο και της ανισότητας που την διέπει. Η άγρια εξέγερση στα πίσω βαγόνια δεν θα αργήσει να ξεσπάσει και θα είναι αιματηρή...
Η αλληγορία της όλης ιστορίας είναι σαφής. Το τρένο είναι φυσικά μεταφορά μιας βαθύτατα διχασμένης ταξικά, αλλά και γεωγραφικά, κοινωνίας που αλληλοσπαράσεται μέχρις τελικής καταστροφής. Σχόλιο προφανώς για την ανθρώπινη αυτοκαταστροφικότητα, αλλά και πολύ πρωτότυπη ιδέα, η ταινία διαθέτει, μεταξύ άλλων, εξαιρετικό σασπένς και κάμποσες ανατροπές. Μια άλλη έξυπνη ιδέα είναι το ότι η κάμερα ακολουθεί την αιματοβαμένη πορεία των επαναστατών (οι οποίοι, σημειωτέον, δεν έχουν φύγει ποτέ από την άθλια πίσω θέση) από βαγόνι σε βαγόνι, οπότε ο θεατής μαθαίνει μαζί μ' αυτούς  τι ακριβώς υπάρχει στο τρένο και το πώς αυτό είναι δομημένο, ενώ οι σύντομες εικόνες του νεκρού, παγωμένου έξω κόσμο κόβουν μερικές φορές την ανάσα.
Ο συνδυασμός πρωτοτυπίας, σασπένς και (διάφανου έστω) συμβολισμού, το εξαιρετικό γύρισμα και η όλη κλειστοφοβική ατμόσφαιρα που δημιουργείται από την πρώτη κιόλας στιγμή κάνουν κατά τη γνώμη μου το φιλμ να ξεχωρίζει από τον σωρό ανούσιων και χιλιοειδωμένων περιπετειών φαντασίας (επιστημονικής ή μη) που μας κατακλύζουν τα τελευταία χρόνια. Η δε (αγνώριστη) Τίλντα Σουίντον και οι Εντ Χάρις και Τζον Χαρτ ξεχωρίζουν στους ρόλους τους. Όπως είπα και στην αρχή, το απόλαυσα.
ΥΓ: Ψάξτε και παλιότερες ταινίες του Joon-ho Bong, Είναι πολύ ενδιαφέρουσες.

ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΟΣ "ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ"

Γιατί το ασιατικό σινεμά βρίσκεται σε γενικές γραμμές αρκετά μπροστά από το αμερικάνικο; Μία από τις απαντήσεις θα μπορούσε να δοθεί αν δει κανείς τον "Επισκέπτη" (The Host) του κορεάτη Joon-ho Bong που, εκτός από το μεταλλαγμένο τέρας που διαθέτει, είναι και η ίδια μια "μεταλλαγμένη" ταινία τρόμου. Να το πω αλλιώς: Βλέποντας μια χολυγουντιανή ταινία, όσο καλή και να είναι, ξέρεις λίγο - πολύ τι θα δεις, γνωρίζεις τη "γλώσσα" της, τον τρόπο γραφής. Αντίθετα, στις ασιατικές λειτουργεί (ακόμα) το στοιχείο της έκπληξης. Φεύγεις με την αίσθηση ότι αυτό που είδες (καλό ή κακό, δεν έχει σημασία) δεν μοιάζει με τίποτα απ' όσα έχεις δει.
Ο "Επισκέπτης" είναι μια ταινία τρόμου. Πρωταγωνιστεί ένα απίστευτο τέρας, που βγαίνει από τα μολυσμένα νερά του ποταμού Χαν, που διασχίζει τη Σεούλ, και σκορπά τον τρόμο και τον θάνατο. Δεν μοιάζει με Γκοτζίλα, είναι μάλλον μια γιγάντια σαύρα με εφιαλτικό κεφάλι, που παρά την φριχτή της εμφάνιση, έχει με τρόπο απροσδιόριστο, και κάτι ελαφρά γελοίο. Κάπως έτσι είναι και όλο το φιλμ. Ταινία τρόμου, ναι, καθαρή και με σκηνές φριχτές (και εντυπωσιακά εφφέ), αλλά έλα ντε που έχει και χιούμορ, και πολιτική σάτιρα, και σαφή αντιαμερικανισμό (η έντονη παρουσία αμερικανικών βάσεων και αμερικανικού στρατού στη χώρα δεν κάνει ευτυχισμένους τους περισσότερους κορεάτες). Και, σα να μην έφταναν αυτά, στο τέλος μας αφήνει με μια γερή δόση αληθινής συγκίνησης και τρυφερότητας! Κι όσον αφορά πάλι το θέμα του ποιοί από τους ήρωες επιβιώνουν και ποιοί πεθαίνουν, ε, εκεί καμιά mainstream δυτική ταινία δεν θα τολμούσε να κάνει τις ίδιες επιλογές με τον Joon-ho Bong.
Το στοιχείο της καυστικής κριτικής της χώρας είναι έντονο (οι αρχές, η αστυνομία, τα νοσοκομεία της Κορέας μοιάζουν να είναι σχετικά μπάχαλο, θυμίζουν ελληνικά αντίστοιχα), για τον έντονο αντιαμερικανισμό είπαμε (δεν διστάζει να πει ότι οι αμερικάνοι είναι υπεύθυνοι για όλα και να παρουσιάσει τη χώρα σαν προτεκτοράτο των αμερικάνων, που έχουν τον κύριο λόγο σε όλα), οπότε η πολιτική χροιά υπάρχει και με το παραπάνω. Το χιούμορ πάλι δεν είναι διάχυτο παντού. Είναι σαν η ταινία να αλλάζει κάθε λίγο είδη, να πηδά από το ένα είδος στο άλλο. Εκεί που τρομάζεις, έρχεται μια αστεία σκηνή, εκεί που πας να γελάσεις τα πράγματα γίνονται πραγματικά συγκινητικά και μετά βουτάς πάλι στον τρόμο. Είναι μια από τις πιο sui generis ταινίες τόμου που έχω δει (γιατί, τελικά, αυτό το είδος υπερτερεί).
Αν λοιπόν δεν είστε αλλεργικοί σ΄αυτό το είδος, δείτε την ως μια απόλυτα διαφορετική πρόταση.