Ο ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟΣ "ΑΦΡΟΣ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ"

Ο Μπορίς Βιάν, συγγραφέας, μουσικός και μερικά άλλα, γράφει τον "Αφρό των Ημερών" το 1947 και δημιουργεί ένα απόλυτα σουρεαλιστικό Παρίσι και έναν παράλληλο κόσμο γεμάτο εκπλήξεις, θαυμαστές ιδέες και απίστευτα συμβάντα, που κάπου μοιάζει με τον κόσμο που ξέρουμε και ταυτόχρονα βρίσκεται πολύ μακριά απ' αυτόν. Θυμάμαι πόσο είχα μεγευτεί όταν το είχα διαβάσει, πολλά χρόνια πριν. Μόλις τώρα έμαθα ότι το βιβλίο αυτό, που σε πρώτη ματιά φαίνεται αδύνατο να μεταφερθεί στο σινεμά, έχει ήδη γυριστεί δύο φορές! Το αγνοούσα, σύμφωνα όμως με αυτόν που το έγραψε (διότι εγώ προφανώς δεν έχω προσωπική άποψη) και οι δύο ήταν αποτυχημένες. Το 2013 ο γάλλος Michel Gondry τολμά να το επιχειρήσει και πάλι και με το παιχνιδιάρικο, ρομαντικό και σουρεαλιστικό στιλ που έχει, μοιάζει ο κατάλληλος άνθρωπος για το εγχείρημα.
Η ιστορία είναι απλή: Στο εναλλακτικό, μαγικό Παρίσι της ταινίας ένας νεαρός, που ζει με τον υπηρέτη / δικηγόρο και μάγειρά του και είναι εφευρέτης του... πιανοκοκτέιλ, ενός πιάνου που ανάλογα με τη μουσική που παίζεις σ' αυτό συνθέτει κοκτέιλ, ερωτεύεται μια κοπέλα. Ο έρωτάς τους είναι αμοιβαίος, υπέροχος και σύντομα οδηγεί σε γάμο. Όλα μοιάζουν τέλεια, μέχρι που η κοπέλα προσβάλλεται από μια παράξενη ασθένεια: Ένα λουλούδι μεγαλώνει στον πνεύμονά της και όλα γύρω, τα άψυχα αντικείμενα, το ίδιο το σπίτι, αρχίζουν να σκοτεινιάζουν και να μεταλλάσσονται προς το χειρότερο...
Το φιλμ (και το βιβλίο), εκτός από τον προφανή σουρεαλισμό του, είναι πλημμυρισμένο από ρομαντισμό και ταυτόχρονα σατιρίζει καυστικά το Παρίσι της εποχής, κάνοντας πλάκα με τον Σαρτρ, τη τζαζ που κυριαρχεί στο φιλμ (ο ίδιος ο Βιαν ήταν και τζαζ μουσικός) και άλλα. Και αποτελεί ένα οπτικό παραλλήρημα, καθώς ο Gondry εικονογραφεί συχνά με έξυπνο και αναπάντεχο τρόπο το παράδοξο σύμπαν του Βιαν, με τους χορούς που κάνουν τα πόδια να μακραίνουν, τα σπίτια που από τετράγωνα γίνονται στρογγυλά, το όχημα που κινείται πάνω σε ένα σύννεφο κλπ.
Εντάξει λοιπόν με την ευφάνταστη οπτική επιφάνεια. Παρά τα αρκετά εντυπωσιακά της στοιχεία όμως, δεν τη βρήκα καλή ταινία. Κάποια στιγμή ο καταιγισμός εικόνων με κούρασε, το σενάριο άρχισε να χάνει το ενδιαφέρον του και στο τέλος είχα μάλλον πλήξει - πράγμα παράδοξο με τόσες αναπάντεχες εικόνες - καθώς εύρισκα το όλο πράγμα ανούσιο. Συνολικά λοιπόν δεν μετάνοιωσα που την είδα, η ταινία αποτελεί ούτως ή άλλως ένα οπτικό παράδοξο, αλλά δεν την θεωρώ καλή. Νομίζω ότι κάπου ο Gondry το έχασε (πράγμα που νομίζω ότι του συμβαίνει συχνά, παρά την καλπάζουσα οπτική φαντασία του). Τελικά πείθομαι ότι αυτός εδώ ο "Αφρός" είναι όντως αδύνατο να μεταφερθεί στην οθόνη...

Η ΑΣΚΟΠΗ ΒΑΒΟΥΡΑ ΤΟΥ "GREEN HORNET"

Το "Green Hornet", αν και ουσιαστικά υπερηρωικό, έχει μερικές ιδιαιτερότητες: Πρώτον επειδή προέρχεται από πετυχημένη ραδιοφωνική εκπομπή που ξεκίνησε το 1936 (και στη συνέχεια έγινε κόμικς και τηλεοπτική σειρά) και δεύτερον επειδή πρόκειται για παρωδία του είδους και όχι για "κανονικό" υπερηρωικό. Το δεύτερο, για μένα τουλάχιστον, είναι ευπρόσδεκτο, καθώς οι διάφοροι Τάδεμαν μας έχουν κατακλύσει ασφυκτικά. Επί πλέον διαθέτει και το εύρημα του εντελώς άχρηστου, γκαφατζή, ηλίθιου σχεδόν υπερήρωα (που αν το συνδυάσεις με το ότι είναι εκατομμυριούχος και έχει και τουπέ, τον αποκαλείς εύκολα απλώς μαλάκα), ενώ όλη τη δουλειά την κάνει ο αφανής πλην όμως ιδιοφυής κινέζος υπηρέτης του (στην τηλεσειρά τον ενσάρκωνε ο άγνωστος τότε Μπρους Λι).
Δεν είναι όμως φαίνεται εύκολο να κάνεις μια καλή κωμωδία. Πήγα να το δω ελπίζοντας (ακόμα) στο "άγγιγμα" του Michel Gondry, που γύρισε την ταινία. Μάλλον όμως απογοητεύτηκα. Εντάξει, υπάρχει κάποια πλάκα, λειτουργεί όλη αυτή η αντιστροφή των ρόλων που περιέγραψα, υπάρχει μια παλιομοδίτικη αφέλεια, τα καλά στοιχεία όμως πνίγονται από την ατσούμπαλη αφήγηση και, κυρίως, από τις άνευ λόγου βαβουριάρικες σκηνές δράσης, με τα αιώνια αμερικάνικα αυτοκίνητα που κυνηγιούνται (αν ξαναδώ αυτοκινητοκυνηγητά φοβάμαι ότι θα ξεράσω), τις εκρήξεις, τις κάθε λογής ταρζανιές και πλήθος άλλων αφόρητων πλέον κλισέ. Όσο για το 3-D, μάλλον το βρήκα κι αυτό άνευ λόγου. Μόνο για να σούρχονται στα μούτρα τα κομμάτια από τις εκρήξεις...
Φυσικά το όλο πράγμα μας φέρνει αμέσως στο μυαλό μια άλλη σούπερηρωική παρωδία, το "Kick Ass". Πιστέψτε με, καμία απολύτως σχέση. Είναι σα να συγκρίνεις τον Γούντι Άλλεν με τον Σεφερλή, επειδή και οι δύο κάνουν αστεία πράγματα. Τόσο καλά. Και, εγώ τουλάχιστον, δεν κατάφερα πουθενά σχεδόν να εντοπίσω τη ματιά του Gondry. Γενικά είχα την ίδια αίσθηση που ειχα και με το "Be Kind, Request" του ίδιου: Μια πολύ καλή ιδέα, που ελάχιστα αξιοποιείται από τον σκηνοθέτη. Κρίμα, γιατί κάποτε τον εκτιμούσα, ακόμα και στις λιγότερο καλές ταινίες του.
ΥΓ: Βλέποντας το φιλμ, κατάλαβα από πού έχει πάρει την ιδέα με τον φοβερό υπηρέτη Κάτο του επιθεωρητή Κλουζό η σειρά του "Ροζ Πάνθηρα". Ο κινέζος υπηρέτης που ενίοτε παίζει ξύλο με το αφεντικό του βρίσκεται εδώ με σάρκα και οστά. Εκτός κι αν το στοιχείο του μεταξύ τους ξύλου δεν υπήρχε στην αυθεντική ραδιοφωνική εκπομπή, οπότε το κινηματογραφικό Green Hornet το "δανείστηκε" από τις ταινίες του Έντουαρντς.

ΓΥΡΙΖΟΝΤΑΣ... ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΑ BLOCKBUSTERS

Πάντα είχα την αίσθηση ότι ο πανέξυπνος και εφευρετικότατος κατά τα άλλα Michel Gondry "δεν ξέρει" να γυρίζει ταινίες. Με εξαίρεση την "Αιώνια λιακάδα...", που την θεωρώ την καλύτερη ταινία του, όλες οι υπόλοιπες έχουν αφηγηματικά προβλήματα: Είναι σεναριακά ασύνδετες ή/και πλατειάζουν ή/και από ένα σημείο και πέρα επαναλαμβάνονται κλπ. Το ίδιο ακριβώς νομίζω ότι συμβαίνει και με το "Be Kind Rewind" (Γύρνα το μόνος σου, 2008): Μια πραγματικά πανέξυπνη ιδέα, που μπορεί να βγάλει άπειρο γέλιο, που δυστυχώς χαραμίζεται σε όχι τόσο αστείες καταστάσεις ή σε αφήγηση που δεν κατάφερε να με κρατήσει, κάνοντάς με να βαρεθώ σχετικά συντομα.
Σε επίπεδο ιδεών πάντοτε, οι αρετές είναι πολλές: Και η φοβερή ιδέα να γυρίζουν δύο τύποι ριμέικ πλήθους πασίγνωστων αμερικάνικων ταινιών, κυρίως blogbusters, με μια κάμερα στο χέρι και ερμηνεύοντας οι ίδιοι όλους σχεδόν τους ρόλους και χρησιμοποιώντας ανεκδιήγητα εφφέ, και το γενικό πνεύμα συλλογικότητας, γειτονιάς, φτωχών κόντρα σε μεγάλα συμφέροντα και πολυεθνικές, και η νοσταλγική διάθεση των 80ς και της "βασιλείας" των βιντεοκασετών... συν την ευπρόσδεκτη τρέλλα του Τζακ Μπλακ, όλα δείχνουν ότι θα μπορούσε να γίνει ένα σπαρταριστό φιλμ. Έλα ντε, όμως, που ούτε καν σε επίπεδο χιούμορ δεν κατάφερε να απογειωθεί... Γέλασα μερικές φορές, σε καμία περίπτωση όμως όσο υπόσχονταν οι ιδέες που προανέφερα. Αντίθετα, η ταινία κυλά επίπεδα και οι καταστάσεις πολύ σύντομα αρχίζουν να επαναλαμβάνονται. Στο τέλος είχα την αίσθηση μιας μέτριας, άντε απλώς συμπαθητικής, συνηθισμένης κωμωδιούλας, πράγμα ανεπίτρεπτο για ένα ταλέντο όπως αυτό του Γκοντρί. Κρίμα!
Δεν ξέρω τι πρέπει να κάνει ένας φύσει προικισμένος δημιουργός όπως αυτός, με το σουρεαλιστικό στοιχείο στο αίμα του, για να γυρίσει και καλές ταινίες, οι οποίες να ξεπερνούν τις λαμπρές ιδέες στις οποίες πάντοτε βασίζονται. Πέριμένω - αν και πλέον κρατώ "μικρό καλάθι".

ΜΕΣΑ ΚΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ

Το Science of sleep (Σε είδα στ' όνειρό μου) του Michel Gondry κινείται στο ίδιο κλίμα με το πολύ καλό δικό του "Η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού". Η σχέση με την προηγούμενη είναι φυσικά η ενασχόληση με τα όνειρα, το ασυνείδητο και γενικά τις "κρυμμένες" γωνιές του ανθρώπινου νου. Μόνο που εδώ γίνεται εμφανής προσπάθεια όλο αυτό να γίνει μέσα σε ένα απόλυτα feel good κλίμα, οπότε, μπορούμε να πούμε ότι το αποτέλεσμα είναι κάτι μεταξύ "Αιώνιας λιακάδας..." και "Αμελί", δίχως όμως να καταφέρνει να φτάσει κανένα από τα δύο.
Δεν είναι ακριβώς κακή ταινία. Ίσα - ίσα που διασκεδάζεις σε πολλά σημεία και, φεύγοντας, σου έχει μείνει αυτό το συναίσθημα ευφορίας που επιδιώκεται. Μέχρι τότε όμως, έπιασα πολλές φορές τον εαυτό μου να σκέφτεται "Πάλι τα ίδια;" κάθε φορά που ο ευαίσθητος, ρομαντικός και ονειροπόλος ήρωας μπαίνει ξανά και ξανά στον προσωπικό ονειρικό του κόσμο. Ο οποίος (και αυτό ανήκει στις πρωτοτυπίες της ταινίας) καμιά σχέση δεν έχει με ψηφιακές κατασκευές και υπολογιστές. Είναι όλος χειροποίητος, φτιαγμένος θάλεγες από παιδάκια που κάνουν χαρτοκοπτική και κάθε λογής άλλες κατασκευές με πρόχειρα υλικά, για να τονιστεί έτσι η αθωότητα και ο ρομαντισμός που λέγαμε.
Ωστόσο το σενάριο - εδώ λείπει ο Κάουφμαν, βλέπετε - επαναλαμβάνεται, πολυλογεί άνευ λόγου και μπερδεύεται όλο και περισσότερο με τα συνεχή πήγαιν΄- έλα στον ονειρόκοσμο , με αποτέλεσμα τη βαρεμάρα που προανέφερα.
Παρά το ότι λοιπόν το συγκεκριμένο φιλμ δεν μου άρεσε ιδιαίτερα, περιμένω με ενδιαφέρον κάθε καινούρια δουλειά του Gondry, ο οποίος έχει αποδείξει ότι νοιάζεται, αν μη τι άλλο, για την πρωτοτυπία στη δουλειά του.