Η ΠΟΛΥΕΠΙΠΕΔΗ "EMILIA PEREZ"

 

Αν κάτι χαρακτηρίζει τον Γάλλο σκηνοθέτη Jacques Audiard είναι... η έλλειψη κάποιου χαρακτηριστικού. Κάθε ταινία του είναι διαφορετική από την άλλη, κάθε φορά πειραματίζεται με ένα είδος, κάθε φορά δεν ξέρεις τι σε περιμένει. Η "Emilia Perez" του 2024 όχι μόνο είναι διαφορετική από οτιδήποτε άλλο έχει κάνει, αλλά η ίδια, ως ταινία, βουτά σε διάφορα είδη: Μιούζικαλ, πυκνό δράμα, νουάρ, θρίλερ, μελό, πολιτικοκοινωνική καταγγελία... ίσως και να ανακαλύψετε κι άλλα. Η Zoe Saldana, η ισπανίδα τρανς Karla Sofia Gascon και η Selena Gomez είναι οι τρεις γυναίκες που πρωταγωνιστούν.

Ένας αιμοσταγής (και εκατομμυριούχος) ναρκέμπορος απάγει μια ικανή δικηγόρο που έχει αμφιβολίες γι' αυτό που κάνει, αφού αθωώνει ενόχους, και της ζητά, έναντι υψηλότατης αμοιβής, να κανονίσει τα πάντα με πλήρη μυστικότητα, ακόμα και από την οικογένειά του (γυναίκα και δύο παιδιά), ώστε να εξαφανιστεί και όλοι να πιστέψουν ότι σκοτώθηκε. Αυτό που θέλει στην πραγματικότητα είναι να αλλάξει εντελώς ζωή και... να γίνει γυναίκα! 

Όλα αυτά συμβαίνουν στο σύγχρονο, βίαιο και διεφθαρμένο Μεξικό. Και είναι μόνο η αρχή μιας πολύπλοκης ιστορίας που είδα με μεγάλο ενδιαφέρον. Την χαρακτηρίζουν ανατροπές, όχι ακριβώς στο τι συμβαίνει, αλλά στο πώς εξελίσσονται και αλλάζουν οι χαρακτήρες και οι μεταξύ τους σχέσεις. Όσο για το στοιχείο του μιούζικαλ, μη φοβηθείτε όσοι απεχθάνεστε τα μιούζικαλ (προσωπικά δεν περιλαμβάνομαι σ' αυτούς). Πού και πού, όχι πολύ συχνά, οι ήρωες αρχίζουν να τραγουδάνε. Δεν το θεωρώ κύριο χαρακτηριστικό του φιλμ. Το οποίο, πρώτα απ' όλα μας μιλά για διαφορετικές περιπτώσεις ανθρώπων που το μόνο που επιθυμούν είναι να αλλάξουν εντελώς τη ζωή τους, να ξεφύγουν από μια πραγματικότητα που τους παγιδεύει και την οποία μισούν. Αλλά και για τη διαφθορά, την απληστία και τη βία που κυριαρχούν πλέον στη ζωή μας (η τελευταία σε ορισμένα μέρη του κόσμου, τα υπόλοιπα δυστυχώς παντού).

Οι τραβηγμένες καταστάσεις, το πάθος των χαρακτήρων και η απίθανη (θα μπορούσε να είναι και κωμική) ιστορία μου θύμισαν πολύ Almodovar στις καλύτερες στιγμές του. Και, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, τα ετερόκλητα στοιχεία που περιέγραψα παραπάνω παραδόξως δένουν απόλυτα στο τελικό  αποτέλεσμα, δίχως να "κλωτσάνε". Για μένα από τις πλέον πρωτότυπες ταινίες των τελευταίων χρόνων και από τις καλύτερες της χρονιάς.

"ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΣΙΣΤΕΡΣ": ΕΝΑ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ ΜΕ ΠΟΛΛΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ

Κι όμως: Ο σημαντικός γάλλος σκηνοθέτης Jacques Audiard πάει το 2018 στην Αμερική και φτιάχνει ένα εξαιρετικό γουέστερν! Ποιος να το περίμενε; Το "Αδελφοί Σίστερς" (The Sisters Brothers), εκτός πολλών αρετών, διαθέτουν και εξαιρετικό (αντρικό βεβαίως, διότι γυναίκες σχεδόν δεν παίζουν) καστ: Γιοακίν Φίνιξ, Τζον Σ. Ράιλι, Τζέικ Γκίλενχαλντ.
Οι... αδελφοί Αδελφές (καμία σχέση με γκέι, απλώς μια χιουμοριστική πινελιά σε ένα σκοτεινό φιλμ) είναι δύο αδελφοί πιστολάδες (πληρωμένοι δολοφόνοι δηλαδή), διαβόητοι στο Ουέστ. Προσλαμβάνονται από ένα πανίσχυρο κάθαρμα (σχεδόν ποτέ δεν τον βλέπουμε, αλλά ακούμε τις αρνητικές γνώμες των άλλων γι' αυτόν)  για να σκοτώσουν ένα χρυσοθήρα, αφού βεβαίως του αποσπάσουν τη μυστική φόρμουλα, ο οποίος έχει ανακαλύψει ένα χημικό τύπο που μπορεί να ξεχωρίζει αμέσως τον χρυσό από τα νερά του ποταμού. Ο χρυσοθήρας ακολουθείται από έναν ντετέκτιβ του καθάρματος, ο οποίος θα τον εντοπίσει και θα ειδοποιήσει τους Σίστερς για να κάνουν τη βρώμικη δουλειά. Όταν τα ίχνη τους όμως θα χαθούν, τα αδελφια θα φτάσουν ως το Σαν Φραντσίσκο προκειμένου να εκτελέσουν την αποστολή τους. Και τότε, αναπάντεχα, οι σχέσεις ανάμεσα στους 4 άντρες θα αρχίσουν να μετατρέπονται ριζικά και με ποικίλους τρόπους.
Πολυεπίπεδο, σκοτεινό γουέστερν (αν και υπάρχει μαύρο χιούμορ), που αναδεικνύει πολλά πράγματα: Τους πολυδιάστατους χαρακτήρες των ηρώων, τις ποικίλες σχέσεις ανάμεσά τους, την απόλυτη κυριαρχία των ισχυρών πάνω στους αδυνάτους (αυτό είναι συνηθισμένο μοτίβο του είδους), την συντριβή των (πολιτικής φύσης) ονείρων κάποιων από τους ήρωες κάτω από την πίεση μιας αφόρητης, ζοφερής πραγματικότητας, ενώ συγχρόνως μιλά συμβολικά για την τεχνολογία και τη συχνά διττή φύση της, ευεργετική για τον άνθρωπο και ταυτόχρονα καταστροφική σε οικολογικό επίπεδο, για την ανάγκη για αγάπη και ανάπαυση ακόμα και των πιο σκληροτράχηλων "πολεμιστών" και, βέβαια, όπως όλα σχεδόν τα γουέστερν, για τις βάρβαρες, απάνθρωπες ρίζες της σύγχρονης Αμερικής, η οποία εν πολλοίς στηρίχτηκε στην απληστία και τον ετσιθελισμό οπλοφορούντων ισχυρών καθαρμάτων και τσούρμων άπληστων και ηλίθιων ευρωπαίων μεταναστών.
Σκοτεινό και θλιμμένο, απόλυτα αντιηρωικό, απαισιόδοξο (με κάποιες μικρές ακτίνες ελπίδας), αλλά και με το μαύρο χιούμορ που λέγαμε στην αρχή, θεωρώ ήδη το φιλμ μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς.

Ο "DHEEPAN" ΚΑΙ Ο ΔΥΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ

Ο Jacques Audiard είναι από τους σημαντικούς σύγχρονους γάλλους δημιουργούς. Νομίζω ότι ο "Dheepan" ("Dheepan: Ο Άνθρωπος Χωρίς Πατρίδα" στα ελληνικά) του 2015 το επιβεβαιώνει. Όχι μόνο φυσικά επειδή είναι επίκαιρο λόγω προσφύγων, αλλά κυρίως επειδή πρόκειται για πολύ δυνατή ταινία.
Ο ομώνυμος ήρωας είναι από τη Σρι Λάνκα, μια ακόμα χώρα που βρίσκεται σε εμφύλιο, και πολεμ΄στις τάξεις των ανταρτών "Τίγρεις Ταμίλ". Όταν δεν αντέχει άλλο την κόλαση στην πατρίδα του καταφεύγει σε στρατόπεδο προσφύγων του ΟΗΕ, συναντά μια άγνωστη νεαρή γυναίκα και ένα εξ ίσου άγνωστο κοριτσάκι και οι τρεις τους παριστάνουν την οικογένεια. Τελικά καταφέρνουν να φτάσουν στη Γαλλία, εγκαθίστανται σε υποβαθμισμένο προάστιο του Παρισιού και ο Ντιπάν γίνεται επιστάτης σε μια τεράστια, μάλλον εξαθλιωμένη πολυκατοικία. Εκεί θα έρθει αντιμέτωπος με τη βία των ντόπιων συμμοριών που λυμαίνονται την περιοχή, αλλά και με το παρελθόν του που τόσο έχει πασχίσει να ξεπεράσει.
Η ταινία κατ' αρχήν είναι ρεαλιστική, θυμίζει μάλιστα κάπου το ντοκιμαντερίστικο κλίμα των Νταρντέν. Σιγά - σιγά όμως γίνεται πιο παράξενη και καταλήγει σε ένα μάλλον απρόσμενο πολύ δυνατό (και βίαιο) φινάλε. Το φιλμ παρακολουθεί τόσο τη δική του καθημερινότητα όσο και της κοπέλας που παριστάνει τη σύζυγο. Ο πρωταγωνιστής στον νέο κόσμο - παράδεισο γι' αυτόν - όπου φτάνει, έχει κατ' αρχήν να αντιμετωπίσει την κατάσταση και τις εντάσεις στο ίδιο του το σπίτι, όπου είναι υποχρεωμένος να μένει με δύο άγνωστες, παριστάνοντας την οικογένεια. Απο εκεί και πέρα υπάρχει η βία του περιβάλλοντος (οι συμμορίες, η φτώχεια) που προαναφέραμε. Έτσι το τελικό ξέσπασμα είναι κατά κάποιον τρόπο αναμενόμενο. Κι έτσι κι εμείς αναρωτιόμαστε αν ο δικός μας, ο δυτικός κόσμος, διαφερει στην ουσία από τον άγριο τριτοκοσμικό. Το ενδιαφέρον για μένα όμως βρίσκεται ακριβώς εδώ: Σύμφωνοι, η ουσία και η δομή της δύσης είναι παρόμοια με τις πιο άγριες καταστάσεις "εκεί έξω", ωστόσο ο Audiard δεν παρασύρεται από ένα τυφλό "αντιδυτικισμό" (συγχωρείστε με για την μάλλον αδόκιμη λέξη). Αντίθετα η ταινία διαθέτει και την διάσταση που δείχνει ότι παρά τη σκληρότητα και τις δυσκολίες, ο κόσμος αυτός δοαθέτει γοητευτικά στοιχεία για τους πρώην εξαθλιωμένους μετανάστες (ο μισθός, ο μη πόλεμος, το σχολείο του μικρού κοριτσιού κλπ.). Για πολλούς από εμάς η ζωή των τριών στο άθλιο και υποβιβασμένο προάστιο φαίνεται εφιαλτική. Γι' αυτούς όμως σε αρκετά σημεία είναι καλύτερη απ' ό,τι άφησαν πίσω τους. Με τον τρόπο αυτόν το φιλμ γίνεται πολυδιάστατο. Ναι, η δύση είναι "κακιά" και πολύ απέχει από τον παράδεισο που οι καταtρεγμένοι ονειρεύονται, κι όμως παραμένει κάτι καλύτερο από την εκεί κόλαση... ϊσως αυτό να εξηγεί και την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη χώρα μας.
Θα επαναλάβω ότι, πέραν των αναλύσεων, πρόκειται κατά τη γνώμη μου για πολύ δυνατή ταινία, η οποία, ως γνωστόν, κέρδισε το μεγάλο βραβείο στις Κάννες.