"Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΣΤΙΓΜΗ ΤΟΥΣ" ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΟ

H Lone Scherfig είναι δανέζα, δουλεύει όμως στη Βρετανία (θυμηθείτε το (Αn Education"). Η ταινία της μάλιστα "Η Καλύτερη Στιγμή τους" (Their Finest) του 2016 θα λέγαμε ότι είναι μια καθαρά βρετανική ταινία, με όλα τα χαρακτηριστικά της μεγαλης σχολής της χώρας αυτής.
Βρισκόμαστε στο 1940 και το Λονδίνο βομβαρδίζεται ανηλεώς από τους ναζί. Οι άγγλοι γυρίζουν προπαγανδιστικά φιλμ, που εξυμνούν "τον βρετανικό ηρωισμό" για να ανυψωσουν το ηθικό του σκληρά δοκιμαζόμενου λαού. Μια κοπέλα, πρώην γραμματέας, προσλαμβάνεται σαν σεναριογράφος για ένα φιλμ που σχεδιάζεται, ενώνεται με την υπόλοιπη ομάδα των σεναριογράφων και, από την αρχή, κάνει τη διαφορά. Ωστόσο ψαχνοντας για μα "αληθινή ιστορία" που να αφορά την εκκένωση της Δουνκέρκης από τους βρετανούς στρατιώτες που είχαν παγιδευτεί εκεί μετά την υποχώρησή τους, ανακαλύπτει ότι η αλήθεια δεν είναι καθόλου ηρωική, όπως θα φανταζόταν κανείς. Κανένα πρόβλημα όμως. Γι' αυτό υπάρχουν (για να την αλλάξουν) οι σεναριογράφοι, οι παραγωγοί, οι "επιβλέποντες" του υπουργείου κλπ. κλπ. Κι όλα αυτά είναι μόνο η αρχή.
Ισορροπώντας έξυπνα και κομψά ανάμεσα στην κομεντί και το δράμα, η ταινία βλέπεται νομίζω πολύ ευχάριστα και, συγχρόνως, θίγει μια σειρά από θέματα: Την δύναμη του ίδιου του σινεμά πρωτίστως (ιδιαίτερα την εποχή εκείνη, που τα φιλμ ασκούσαν τεράστια επιροή σε εξ ίσου τεράστιες μάζες του πληθυσμού). Βλέπετε, παρακολουθούμε και την "ταινία μέσα στην ταινία", ένα μάλλον αφελές σεναριακά ηρωικό φιλμ, άψογα δουλεμένο όμως για να πετύχει τον στόχο του (και τον προπαγανδιστικό, αλλά και αυτόν των εισιτηρίων, στην Αμερική ιδιάιτερα). Από την άλλη βγαίνει ανάγλυφα και το "αδίστακτο" των ανθρώπων που εμπλέκονται με διάφορους τρόπους στην κινηματογραφική βιομηχανία, οι οποίοι βεβαίως δεν διστάζουν καθολου (κάθε άλλο) να "αλλάξουν τα φώτα" κυριολεκτικά στην αλήθεια (όπως αντιλαμβάνεστε, αυτό το "based on a true story" που τόσο συχνά βλέπουμε, σηκώνει πολλή, μα πολλή συζήτηση). Και, σε δραματικό επίπεδο, παρακολουθούμε το πώς η ατομική ζωή γίνεται έρμαιο της ιστορίας και των πολιτικοκοινωνικών καταστάσεων της κάθε εποχής. Και υπάρχει επίσης έντονη φεμινιστική πινελιά, αφού θίγεται και το θέμα της ισότητας, αλλά και της γυναικείας δύναμης.
Όλα δίνονται με ένα ιδιαίτερα νοσταλγικό κλίμα, η αλληλεπίδραση της ταινίας που γυρίζεται και των πραγματικών γεγονότων λειτουργεί άψογα και, στο τέλος, μπορεί να σας ξεφύγει και κανένα δάκρυ, αν και το φιλμ διαποτίζεται από πανταχού παρόν χιούμορ, το χαρακτηριστικό φλεγματικό των βρετανών μάλιστα. Σας το προτείνω ως κάτι που συγχρόνως είναι ευχάριστο, αλλά και θίγει αρκετά ενδιαφεροντα θέματα (είπαμε, κυρίως αυτό της αλληλεπίδρασης τέχνης και ζωής). Και μη φοβηθείτε καθόλου τον συνήθη χαρακτηρισμό της "κομεντί", διότι εδώ το είδος ξεπερνιέται σε πολλά επίπεδα.

ΠΟΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ;

Θα πω από την αρχή ότι το "Μια κάποια εκπαίδευση" (An Education, 2009) της δανέζας Lone Scherfig δεν με ενθουσίασε τόσο όσο οι περισσότερες από τις κριτικές που διάβασα. Φυσικά και είναι συμπαθητική ταινία και βλέπεται ευχάριστα. Και διαθέτει και χιούμορ που εναλλάσεται με το δραματικό στοιχείο. Γενικά είναι αυτό που λέμε feel good ταινία και γι' αυτό είμαι σίγουρος ότι θα αρέσει. Και έχει επίσης και την πολύ καλή πρωταγωνίστρια Κάρεϊ Μάλιγκαν, η οποία νομίζω ότι προχωρά ολοταχώς για να καθιερωθεί σαν σταρ.
Οι αντιρρήσεις μου (ή μάλλον οι απορίες μου) είναι περισσότερο ιδεολογικής φύσης. Για να το κάνω απλούστερο, είναι του στιλ "Τι ακριβώς θέλει να μας πει;". Το φιλμ διαδραματίζεται στο Λονδίνο των αρχών της δεκαετίας του 60, δηλαδή της προ ροκ και προ σεξουαλικής επανάστασης εποχή. Μας δίνει με πολύ παραστατικό τρόπο το ασφυκτικό κλίμα τόσο της οικογένειας όσο και του εκπαιδευτικού συστήματος, που μοιάζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για την διατήρηση της παρθενίας των μαθητριών παρά για την εκπαίδευσή τους. Άλλωστε, το λένε ξεκάθαρα κάπου, οι περισσότερες προορίζονται (και, ακόμα χειρότερα, έχουν κι οι ίδιες σαν στόχο) να γίνουν καλές νοικοκυρές. Και τότε η ηρωίδα γνωρίζει έναν πολύ μεγαλύτερό της άντρα, που κυριολεκτικά την απελευθερώνει απ' όλη αυτή τη μιζέρια και ανοίγει μπρος στα έκπληκτα και "παρθένα" μάτια της έναν πραγματικά θαυμαστό κόσμο. Αλλά ποιο θα είναι το τίμημα;
Μπορεί κανείς να πει ότι το φιλμ μας λέει ότι "τα άκρα είναι πάντοτε κακά". Και ότι πάντοτε χρειάζεται η εκπαίδευση (σωστά), αφού δίχως αυτήν δεν μπορούν να υπάρξουν βάσεις. Το πρόβλημα όμως [και από εδώ αρχίζει spoiler, γι' αυτό όσοι δεν το έχετε δει μην το διαβάσετε] είναι ότι ενώ στο πρώτο μέρος καυτηριάζει και διακωμωδεί το πέρα για πέρα αρτηριοσκληρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής, στο τέλος η ηρωίδα καταφεύγει και πάλι μετανοιωμένη και με σπασμένα φτερά σ' αυτό, το οποίο μάλιστα, μέσα στην υποτιθέμενη μεγαλοψυχία του την δέχεται και τη συγχωρεί. Οπότε τι να συμπεράνουμε; Άκυρη όλη η κριτική του πρώτου μέρους; Μπρος στους κινδύνους που μας περιμένουν στον άγνωστο, σκληρό έξω κόσμο, καλή είναι ακόμα και μια εκπαίδευση που σε μαθαίνει κυρίως οικοκυρικά και στην καλύτερη περίπτωση (οι "ιδιοφυίες" μόνο) μπορεί να γίνουν... ακόμα και καθηγήτριες; [Τέλος spoiler]
Αρκετά όμως γκρίνιαξα και εξέθεσα τις αντιρρήσεις μου. Η ταινία παραμένει feel good, διαθέτει αρκετή τρυφερότητα και ευαισθησία και, τέλος πάντων, ακόμα κι αν θυμώσετε με τα συμπεράσματα, νομίζω ότι θα περάσετε καλά βλέποντάς την, αφού και αστεία και όσο πρέπει συγκινητική είναι.