"ΜΥΘΙΚΑ ΠΛΑΣΜΑΤΑ" ΟΝΤΩΣ!

Στην πρώτη του εμφάνιση σε ταινία μεγάλου μήκους ο ανεξάρτητος αμερικανός Ben Zeitlin εντυπωσιάζει με το "Μυθικά Πλάσματα του Νότου" (Beasts of the Southern Wild) του 2012. Μια ταινία από το πουθενά, που σ' εμένα τουλάχιστον προκάλεσε ευχάριστη έκπληξη.
 Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια κυριολεκτικά ξεχασμένη απ' όλους και από τον πολιτισμό (όπως τον εννοούμε τουλάχιστον) περιοχή των ΗΠΑ. Το νησάκι της ιστορίας βρίσκεται κάπου στους βάλτους της Νέας Ορλεάνης, αποκομμένο από τη στεριά. Εκεί, σε πρωτόγονες σχεδόν συνθήκες, ζουν οι λίγοι πάμφτωχοι, πλην χαρούμενοι και αισιόδοξοι κάτοικοι. Ανάμεσά τους και η εξάχρονη ηρωίδα, που ζει με τον πάσχοντα από καρδιά πατέρα της. Όταν ο εφιαλτικός τυφώνας Κατρίνα πλήξει την περιοχή, οι περισσότεροι θα αναζητήσουν καταφύγιο στη στεριά και στην μίζερη κρατική βοήθεια. Κάποιοι όμως θα κάνουν τα πάντα για να γυρίσουν στον κατεστραμένο ουσιαστικά τόπο τους, εκεί που βρίσκεται η καρδιά τους.
Μπορούμε να δούμε το φιλμ σε δύο επίπεδα: Από τη μία υπάρχει η ιστορία της μικρής ηρωίδας, μια ιστορία δύσκολης ενηλικίωσης ουσιαστικά. Από την άλλη υπάρχει το ρεαλιστικό μέρος, η καταγραφή των κάτω από το επίπεδο της φτώχιας συνθηκών ζωής των κατοίκων της περιοχής (ναι, όσο κι αν φαίνεται απίστευτο βρισκόμαστε στις σύγχρονες ΗΠΑ).
Το δεύτερο επίπεδο είναι συγκλονιστικό: Οικογένειες που ζουν σε παράγκες καμωμένες από σκουριασμένα μέταλα ή πλαστικό, με ελάχιστα υπάρχοντα, που παλεύουν καθημερινά (ψάρεμα, κυνήγι) για το καθημερινό φαγητό τους. Το σχολείο είναι υποτυπώδες. Μια αυτοσχέδια μάλλον δασκάλα που διδάσκει ένα κράμα γνώσεων και μύθων. Η θρησκεία - αν πρόκειται ακριβώς για θρησκεία - μάλλον προς τον παγανισμό γέρνει. Πρόκειται όντως για σύγχρονους άγριους, παρ' ότι ζουν στις παρυφές της μεγαλούπολης και του πολιτισμού. Ωστόσο το φιλμ δεν εστιάζει στη μιζέρια ή τον εφιάλτη της επιβίωσης. Αντίθετα οι κάτοικοι μοιάζουν ευτυχισμένοι μ' αυτά που έχουν και μάλιστα μισούν βαθιά τον πολιτισμό δίπλα τους. Γι' αυτό άλλωστε οι πιο επίμονοι απ' αυτούς θα κάνουν τα πάντα να ξαναγυρίσουν στο πάμφτωχο μέρος τους.
Το πρώτο επίπεδο είναι βέβαια η ιστορία της μικρής. Οι δύσκολες, ταραγμένες σχέσεις με τον πατέρα της, οι φόβοι και τα οράματά της, ο καθημερινός αγώνας για επιβίωση, η συνεχής προετοιμασία για το ότι σύντομα πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνη, δίχως κανέναν προστάτη. Το μέρος αυτό δίνεται από τον Zeitlin με ένα πολύ ενδιαφέρον κράμα ρεαλισμού και ποίησης. Οι ρεαλιστικές σκηνές της δύσκολης καθημερινότητας εναλλάσονται διαρκώς με όμορφες, ποιητικές εικόνες είτε από τις γιορτές των λιγοστών κατοίκων είτε από τα φανταστικά ζώα που οραματίζεται (και φοβάται, αλλά τελικά συμφιλιώνεται μ' αυτά) η μικρή. Κάτι σαν πελώριους πρόγονους των βισώνων, που "θα βγούν από τους πάγους όπου βρίσκονται παγιδευμένοι όταν αυτοί λειώσουν". Έτσι, με πλάγιο τρόπο, η υπενθύμιση του παγκόσμιου οικολογικού προβλήματος είναι κι αυτή παρούσα. Γινόμαστε λοιπόν μάρτυρες της παιδικής φαντασίας, των παιδικών φόβων, της σχέσης με τον γονιό, του αγώνα για ζωή. Είπαμε και πριν: Η ενηλικίωση θα έλθει βίαια, άγρια, αλλά η ηρωίδα είναι ήδη πολύ σκληρή για να παραδοθεί.
Σπάνιο μείγμα ρεαλισμού και συγκίνησης, όνειρου και πραγματικότητας, εξωτισμού και δύσκολης επιβίωσης, η ταινία είναι σίγουρα ασυνήθιστη. Και γίνεται καλύτερη με την θαυμάσια ερμηνεία της μικρής της πρωταγωνίστριας, ενός όντως σπάνιου πλάσματος. Προσωπικά το φιλμ μου έμεινε χαραγμένο στο νου και - πέραν από το αν θα σας αρέσει ή όχι - είναι ένα από τα πλέον sui generis της χρονιάς.