Η "ΜΑΥΡΗ ΑΦΡΟΔΙΤΗ" ΚΑΙ Ο ΑΒΑΣΤΑΧΤΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Η "Μαύρη Αφροδίτη" (Venus Noir) του 2010, που (δυστυχώς) βασίζεται σε αληθινή ιστορία, είναι φυσικό να φέρνει στο μυαλό τον "Άνθρωπο Ελέφαντα" του Lynch, που εξετάζει μια παρόμοια περίπτωση. Στην ταινία του Abdellatif Kechiche όμως (που είχε κάνει και το πολύ ενδιαφέρον "Κους κους με φρέσκο ψάρι") τα πράγματα είναι αρκετά πιο πολύπλοκα.
Στο Λονδίνο του 1810 και, αργότερα, στο Παρίσι, η Σάρκι Μπάρτμαν, μαύρη από τη Νότια Αφρική, που ανήκει στη φυλή των Οτεντότων, επιδεικνύει σε ένα αχόρταγο λευκό κοινό τις φυλετικές της ιδιομορφίες σε ένα απόλυτα ταπεινωτικό θέαμα, που είναι ταυτόχρονα "εξωτικό" και ερεθιστικό, ώσπου αρχίζει γι' αυτήν η παρακμή.
Ενώ όμως ο "Άνθρωπος Ελέφαντας" προσπαθεί απεγνωσμένα να αποδείξει ότι είναι άνθρωπος, νοήμον ον, εδώ αυτό είναι δεδομένο - ή τουλάχιστον το γνωρίζουν καλά οι εκμεταλλευτές της και προσπαθούν να την καλοπιάσουν, αφού γι' αυτούς είναι χρυσωρυχείο. Ετσι στο φιλμ, πέραν του ρατσιστικού θέματος, που φυσικά είναι κυρίαρχο, υπάρχει έντονος προβληματισμός για τη φύση του θεάματος, για τα όρια τέχνης και πραγματικότητας, για το πόσο μπορεί κανείς να ταπεινωθεί για να κερδίσει κάτι. Χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι το βασικό μοτίβο δεν παραμένει η απόλυτη εκμετάλλευση σε μια κοινωνία θεάματος, μια κοινωνία που βασιζεται σε διάφορες άμεσες ή έμμεσες μορφές εκπόρνευσης. Βλέπετε, η ηρωίδα, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, συμμετέχει με τη θέλησή της στον εξευτελισμό της, πληρώνεται γι' αυτό και απολαμβάνει μια σειρά από πολυτέλειες. Γι' αυτό και χάρη στη δική της κατάθεση, ο εκμεταλλευτής της αθωώνεται από το δικαστήριο.
Όπως καταλάβατε τα θέματα που θίγονται εδώ είναι σαφώς πολυπλοκότερα από την προφανή επιθυμία κάποιου που υφίσταται εξευτελισμούς να γίνει επιτέλους σεβαστός. Και, κερασάκι στην τούρτα, μπαίνει και η επιστήμη της εποχής, που κι αυτή εκμεταλλεύεται με το δικό της τρόπο την πλήρως αποκομμένη από οτιδήποτε πραγματικά δικό της ηρωίδα, που στόχος της (της επιστήμης εννοώ) είναι να τη μελετήσει "επιστημονικά", διατυπώνοντας ρατσιστικές "επιστημονικές" πάντα αντιλήψεις. Και βέβαια η εκμετάλλευση δεν σταματά ούτε καν μετά τον θάνατό της...
Ο Kechiche υιοθετεί ένα θα το χαρακτήριζα "ενοχλητικό" στιλ. Με μεγάλες σκηνές επιμένει να δείχνει μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια τα "σόου", τον εξευτελισμό δηλαδή της ηρωίδας, από τις μέρες της επιτυχίας μέχρι την εποχή της απόλυτης παρακμής. Αυτό συνολικά - σε συνδυασμό και με τις δυόμιση ώρες της διάρκειας - με κούρασαν σε ορισμένα σημεία, συνετέλεσαν όμως, νομίζω, στο να επιδρά βαθιά η ταινία στον θεατή, να τον συγκλονίζει πραγματικά, ίσως μάλιστα επειδή ακριβώς συχνά τον ενοχλεί. Έτσι προσωπικά, παρά τα δύσκολα και όπως είπα κουραστικά σημεία, την θεωρώ μια εξαιρετικά δυνατή και πολυεπίπεδη ταινία, που απλώνει την προβληματική της σε πολύ ευρύτερα θέματα από αυτό του ρατσισμού.