ΕΝΑΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟ "STILLWATER" ΣΤΑ... ΠΛΟΚΑΜΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ

 

Το "Stillwater" (άσχετος ελληνικός τίτλος "Ζήτημα Χρόνου") του 2021 είναι ένα ακόμα καλό φιλμ του αξιόλογου Tom McCarthy (The Visitor, Spotlight κ.ά.), με τον Ματ Ντέιμον απόλυτα πειστικό στο ρόλο του "βλάχου" αμερικάνου.

Ένας "βλάχος" αμερικανός λοιπόν χαμηλής μόρφωσης, χήρος, εργάτης και, κατά περιόδους, άνεργος, επισκέπτεται τακτικά τη Γαλλία για να βλέπει την κόρη του η οποία, ενώ σπούδαζε εκεί, κατηγορείται ότι σκότωσε τη συγκάτοικό της και τώρα βρίσκεται σε φυλακή της Μασσαλίας. Εκεί ο αμερικανός θα βοηθηθεί (δεν ξέρει καθόλου γαλλικά γαρ) από ντόπια "αβανγκαρντ" ηθοποιό του πειραματικού θεάτρου και μαζί θα προσπαθήσουν να αποδείξουν ότι η νεαρή είναι αθώα.

Η ταινία μπλέκει με πολύ καλό - κατά τη γνώμη μου - τρόπο το αστυνομικής φύσης μυστήριο (τι ακριβώς συνέβη με τη δολοφονία της συγκατοίκου) και τις προσπάθειες του πανάσχετου αμερικανού να διαλευκάνει την ιστορία με μια κοινωνική ματιά πάνω στις διαφορές της "βαθιάς" Αμερικής με την ευρωπαϊκή κουλτούρα (κάπως σα να βάζεις έναν πιτσιρικά που μόλις βγήκε ενθουσιασμένος από τον 18ο ή κάτι τέτοιο Spiderman να δει Αγγελόπουλο). Ο Ντέιμον είναι ταιριαστός στο ρόλο του και νομίζω ότι η ιδιοσυγκρασία ανθρώπων σαν κι αυτόν (που αφθονούν βεβαίως στις ΗΠΑ) αναλύεται εξαιρετικά. Άσχετος με όλα, απολιτικός, αφελής, βαρύς και ατσούμπαλος, ταπεινών αισθητικών γούστων, κάποιες φορές βίαιος, τις πολύ περισσότερες όμως λιγομίλητος, υπομονετικός και αποτραβηγμένος στον εαυτό του, πλην όμως καλόκαρδος και με μια αφελή τιμιότητα. Ουσιαστικά δίχως καθόλου ενδιαφέροντα, μπορεί να αφοσιωθεί σε ένα σκοπό, φτάνει όμως να τον αφορά προσωπικά (όπως εδώ με την τύχη της κόρης του). 

Αστυνομικό σασπένς, ανατροπή στο τέλος, όλα αυτά όμως κάτω από μια ρεαλιστική, κοινωνική ματιά στο χάσμα επικοινωνίας που υπάρχει ανάμεσα σε διαφορετικής κουλτούρας ανθρώπους, αλλά και σύγκριση Ευρώπης και Αμερικής, κατάφερε να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον μου. Θεωρώ τον McCarthy πολύ καλό και ευαίσθητο ανατόμο διαφόρων κοινωνικών θεμάτων και ελπίζω να συνεχίσει έτσι. 

Προσοχή: Παρά το ότι η ιστορία κάπως θυμίζει, δεν έχει ουδεμία απολύτως σχέση με παρόμοιας υπόθεσης, αλλά με αβυσσαλέες διαφορές αισθητικής, φιλμ όπως του Λίαμ Νίσον, ας πούμε, όπου ο αντίστοιχος άσχετος και μέχρι πρότινος "συνηθισμένος, μέσος άνθρωπος" θα τινάξει στον αέρα τη μισή πόλη και θα κάνει ασύλληπτες ταρζανιές προκειμένου να πετύχει τον δίκαιο σκοπό του. Καμιά απολύτως σχέση. επαναλαμβάνω.    

"SPOTLIGHT" ΣΑΝ ΑΠΟ ΤΑ 70ς

Το 2015 ο Tom McCarthy γυρίζει μια ταινία που μας θυμίζει μέρες των 70'ς: Το "Spotlight" και σε αληθινή ιστορία βασίζεται, και καταπιάνεται με μια επίπονη και σε βάθος δημοσιογραφική έρευνα και "απαγορευμένα" θέματα αγγίζει, όπως δηλαδή ταινίες σαν το "Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου" για να αναφέρουμε ένα προφανές παράδειγμα.
Το 2001 μια δημοσιογραφική ομάδα που λέγεται Spotlight και δουλεύει σε μεγάλη εφημερίδα της Βοστώνης αποφασίζει να ερευνήσει ένα θέμα ταμπού: Την παιδεραστία στους κόλπους της καθολικής εκκλησίας. Στην αρχή θα ασχοληθεί με μια συγκεκριμένη περίπτωση, μετά θα βγουν στο φως και κάποιες άλλες και, τελικά, εμβρόντητοι οι δημοσιογράφοι θα ανακαλύψουν ότι οι περιπτώσεις είναι πάμπολλες και έχουν να κάνουν με ένα τεράστιο σκάνδαλο, πτυχές του οποίου φτάνουν μέχρι πολύ ψηλά στην εκκλησιαστική κλίμακα. Το φιλμ παρακολουθεί την έρευνα των δημοσιγράφων και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν (λόγω της αντίδρασης της εκκλησίας φυσικά).
Η ταινία είναι καλογυρισμένη και κινείται στα απόλυτα mainstream (πλην όμως απολαυστικά από αφηγηματική άποψη) πλαίσια που έχει επιτύχει το Χόλιγουντ. Πολιτικά ορθή βεβαίως, αντιμετωπίζει με θάρρος το πρόβλημα. Το σπουδαίο όμως είναι ότι βλέπεται ευχάριστα. Η εξονυχιστική έρευνα της ομάδας (είναι χαρακτηριστικό ότι δεν υπάρχει ένας πρωταγωνιστής, αντίθετα πρωταγωνιστεί ολόκληρο το πενταμελές team) αναπτύσεται βήμα - βήμα, τα εμπόδια που διαρκώς ανακύπτουν δημιουργούν το απαραίτητο σασπένς, όλα είναι σωστά μελετημένα. Στο μεταξύ σκιαγραφούνται και οι χαρακτήρες και οι προσωπικές ζωές των ηρώων. Μην φοβηθείτε πάντως το τόσο μεθοδικό ξεδίπλωμα της έρευνας. Εμένα τουλάχιστον η ταινία με κράτησε απόλυτα. Οπότε μιλάμε για καλό (και τολμηρό) Χόλιγουντ. Γι' αυτό άλλωστε το φιλμ κέρδισε και το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας.
Τώρα βέβαια δεν μπορώ να ξέρω πόσο πιστό είναι στα αληθινά γεγονότα ή στους πραγματικούς χαρακτήρες των ηρώων, αλλά δεν νομίζω ότι αυτό έχει μεγάλη σημασία. Σημασία έχει ότι τελικά η εφημερίδα όντως αποκάλυψε το σκάνδαλο (μάλιστα η έρευνα καθυστέρησε επειδή διακόπηκε προσωρινά τον Σεπτέμβριο του 2001 λόγω του χτυπήματος στους Δίδυμους Πύργους, όταν τα πάντα είχαν παραλύσει). Και τι έγινε; θα πει κάποιος σκεπτικιστής. Μήπως λόγω της αποκάλυψης βελτιώθηκε η κατάσταση και μειώθηκε το φαινόμενο; Δεν νομίζω. Ούτε καν οι υψηλοί υπεύθυνοι για την απόκρυψη δεν τιμωρήθηκαν. Πάντως, τουλάχιστον ένα θέμα ταμπού είδε επιτέλους το φως της δημοσιότητας και μάλιστα προκάλεσε σοκ τότε.
Υπάρχει βέβαια και ένα είδος χολιγουντιανής "αγιογραφίας". Οι πρωταγωνιστές δημοσιογράφοι δεν πτοούνται με τίποτα, είναι αφιερωμένοι στο σκοπό τους και αδέκαστοι, γενικά θα τους χαρακτηρίζαμε "ηρωικούς"- ήπια βέβαια, γιατί εδώ δεν παίζονται ζωές κορώνα - γράμματα και ζητήματα ζωής ή θανάτου (από αυτή την άποψη θεωρώ το φιλμ αρκετά ρεαλιστικό, αρκετά προσγειωμένο στην πραγματικότητα). Πάντως εξ αιτίας της επιμονής και του τόσο "ταγμένου στο σκοπό και την αλήθεια" στοιχείου των πρωταγωνιστών είναι που χαρακτήρισα το φιλμ mainstream. Παρ' όλα αυτά πάντως, το θεωρώ καλό και τίμιο τέτοιο. Σοβαρό εν πάσει περιπτώσει.