Η ΑΦΟΡΗΤΗ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΤΗΤΑ ΜΙΑΣ ΣΥΝΕΚΔΟΧΗΣ

Για να ξεκαθαρίσω τη θέση μου απ' την αρχή: Α. Συνήθως θαυμάζω τον Charlie Kaufman, τα σενάριά του και τις απίστευτες ιδέες του. Συνήθως. Γιατί μερικές φορές είμαι σίγουρος ότι ούτε αυτός καταφέρνει να ελέγξει το υλικό του. Β. Βαρέθηκα αφόρητα με την πρώτη σκηνοθετικά ταινία του, τη "Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης" (2008), την απερίγραπτη εγκεφαλικότητά της (με την οποία συχνά δεν έχω κανένα πρόβλημα), το αφάνταστα δαιδαλώδες και πολυεπίπεδο σενάριο, που τελικά φτάνει να βραχυκυκλώσει ακόμα και έναν απόλυτα σινεφίλ θεατή.
Για μια ακόμα φορά βρήκα την ιδέα έξυπνη: Ένας θεατρικός σκηνοθέτης, υποχόνδριος και με πλήθος υπαρξιακών ερωτημάτων, επιχειρεί να μετατρέψει μια ολόκληρη περιοχή της Ν. Υόρκης σε ένα τεράστιο θέατρο, όπου προσπαθεί να δώσει στους (ανύπαρκτους) θεατές την απόλυτη αλήθεια: Την ίδια του τη ζωή, όπως ακριβώς αυτή συμβαίνει, με την καθημερινότητα και τις παραμικρές της λεπτομέρειες.
Στην αρχή παρακολουθούσα την ταινία με ενδιαφέρον. Όσο όμως προχωρούσε άρχισε να με κουράζει - και συχνά να με ενοχλεί - όλο και περισσότερο. Μου φάνηκε ότι άρχισε να χάνει επαφή με οτιδήποτε, να πασχίζει άνευ λόγου "να τα πει όλα", να μπερδεύει διαρκώς πραγματικότητα, φαντασία, συμβολισμούς, σουρεαλισμό και ό,τι άλλο. Υποθέτω ότι για τον ίδιο τον Κάουφμαν όλα αυτά, ακόμη και η μικρότερη λεπτομέρεια, θα έχουν κάποιο νόημα. Λυπάμαι, αλλά από ένα σημείο και πέρα έπαψα να συμμετέχω και να το αναζητώ. Βέβαια υπάρχουν σκόρπιες πολύ καλές ιδέες, ατάκες ή σκηνές. Πνιγμένες όμως, κατά τη γνώμη μου, σε έναν ανεξέλεγκτο καταρράχτη. Εκτός της πολυπλοκότητάς της όμως (όλο αυτό το κατασκεύασμα με τη-ζωή-μέσα-στο-θέατρο-και-το-θέατρο-μέσα-στο-θέατρο) και της μεγάλης της διάρκειας, το φιλμ μου φάνηκε ότι έχανε και κινηματογραφικά, ότι "δεν τσούλαγε" όπως θα λέγαμε κοινώς, με αποτέλεσμα το ακατάληπτο να γίνεται και κουραστικό (δεν έχω ντε και καλά κάτι με την έννοια του ακατάληπτου. Βρίσκω, ας πούμε, για να χρησιμοποιήσω ένα εντελώς διαφορετικού στιλ παράδειγμα, το Eraserhead ακατάληπτο αλλά γοητευτικό). Και με ενοχλούσε και όλη αυτή η εμμονή με τα προβλήματα υγείας του ήρωα, από την αρχή μάλιστα, όταν ακόμα το φιλμ φαινόταν σχετικά ρεαλιστικό.
Ο Kaufman, το είπαμε, έχει πάντοτε φοβερά πρωτότυπες ιδέες. Αν τις τιθάσσευε θα μπορούσε να κάνει αριστουργήματα. Κρίμα.
ΥΓ: Η ιστορία με το τόσο πιστό θέατρο, ώστε να αντιγράφει πλήρως τη ζωή, όπως θα τη δείτε με σουρεαλιστικό τρόπο να αναπτύσσεται στην ταινία, μου θυμίζει μια από τις υπέροχες ιδέες του Μπόρχες, που σε ένα διήγημά του λέει ότι στην προσπάθειά τους οι άνθρωποι να φτιάξουν τον πιο πιστό χάρτη του κόσμου που έγινε ποτέ, να περιλάβουν σ' αυτόν κάθε σπίτι, κάθε πέτρα, κάθε δέντρο, έφτιαξαν, απλούστατα, έναν χάρτη που είχε ακριβώς το μέγεθος του κόσμου. Αλλά τότε, ποια μπορεί να είναι η χρησιμότητα ενός τέτοιου χάρτη;