"ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ" ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΤΕΛΕΙΑ

Τρία στα τρία! Όταν συμβαίνει αυτό, τα πράγματα είναι μάλλον σοβαρά, οπότε μπορώ να δηλώσω φαν. Μιλώ για τον Jason Reitman, που μετά το "Thanκ you for Smoking" και το "Juno" ξαναχτυπά με το "Ραντεβού στον αέρα" (Up in the Air), μ' αυτό που ξέρει να κάνει τέλεια: Κομεντί, που όμως και πικρές είναι κατά βάθος και αρκετά αμερικάνικα και όχι μόνο στάνταρς ανατρέπουν.
Έτσι κι εδώ ο Κλούνεϊ εξασκεί ένα απίστευτο και προσοδοφόρο επάγγελμα: Ταξιδεύοντας σ΄ όλη την Αμερική, αναλαμβάνει να απολύει με το γάντι (μιλώντας τους ούτε λίγο ούτε πολύ για "νέο ξεκίνημα") εργαζόμενους στους οποίους οι εταιρίες τους (που τους πετάνε στο δρόμο) δεν τολμούν ή δεν μπορούν να τους το ανακοινώσουν. Και βέβαια φροντίζει να τους πείθει να μη ζητάνε και πολλές αποζημιώσεις... Όπως καταλαβαίνετε, πρόκειται για επάγγελμα που ανθεί σε εποχές οικονομικής κρίσης. Και, παρ' ότι κομψά και ανάλαφρα δοσμένο, προκαλεί ανατριχίλες να ακούς τα στελέχη της εταιρίας να λένε μεταξύ τους: "Οι αυτοκινητοβιομηχανίες πάνε κατά διαόλου, οι οικοδομικές δραστηριότητες σκατά! Προβλέπονται χρυσές δουλειές για μας". Φυσικά όσο χάλια κι αν πάει ο καπιταλισμός, υπάρχουν πάντοτε κοράκια που κάνουν χρυσές δουλειές τρώγοντας πτώματα. Αλλά κι αυτό βρίσκεται μέσα στο καπιταλιστικό παιχνίδι!
Η ματιά του Reitman πάντως δεν σταματά στον οικονομικό κανιβαλισμό. Η ανθρώπινη αλλοτρίωση έχει χτυπήσει κόκκινο: Ο σχεδόν μονίμως ιπτάμενος ήρωας θωρακίζει τον εαυτό του από κάθε συναισθηματική προσβολή, αρνείται να ερωτευτεί, να δεσμευτεί, να αποκτήσει σπίτι. Σπίτι του είναι τα ξενοδοχεία, τρέφεται με αεροπορικό φαγητό και, το αποκορύφωμα, κάνει καμάκι επιδεικνύοντας πληθώρα από πιστωτικές κάρτες, ενώ η κοπέλα - αντίστοιχων προδιαγραφών - βρίσκει κάποιες χρυσές κάρτες υπερβολικά σέξι!
Φυσικά κάποια στιγμή ο κατ' επιλογήν μοναχικός ήρωάς μας θα ερωτευτεί, αλλά... αφήνω το "αλλά" να το δείτε επί της οθόνης.
Κάτω από την ανάλαφρη μορφή, το χιούμορ και τον "μανδύα" της κομεντί, ο σκηνοθέτης καυτηριάζει ανελέητα την ανθρώπινη αναισθησία, τον κυνισμό που κυριαρχεί στο χώρο των επιχειρήσεων και όχι μόνο, την βασιλεία του απρόσωπου, το πάγωμα των συναισθημάτων. Και δείχνει βέβαια και την άμεση δυστυχία που είναι επακόλουθο της κρίσης και των "κύκλων" του καπιταλιστικού συστήματος. Κι όταν, αφού έχεις διασκεδάσει και παρακολουθήσει ευχάριστα το φιλμ, μείνεις με την παγωνιά και την πικρή γεύση, μπορείς να σκεφτείς: Μα τι διάολο κάνω εγώ σ' έναν τέτοιο κόσμο; Και να μισήσεις βαθύθτατα όσους τον έκαναν έτσι. Προσοχή όμως: Με τη στάση μας, μπορεί κι εμείς να συμβάλλαμε σ΄αυτό...

ΑΠΟΑΛΥΣΤΙΚΟΤΑΤΗ ΚΑΙ ΣΠΙΝΘΗΡΟΒΟΛΑ JUNO

Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμα, μπορώ σχεδόν με σιγουριά να προβλέψω ότι η Juno (2007), δεύτερη μόλις μεγάλου μήκους ταινία του Jason Reitman, θα έχει μια θέση στα 10 καλύτερα της σεζόν. Εξαιρετικό χιούμορ, φοβερή πρωταγωνίστρια, ανατρεπτικές καταστάσεις - πολύ έξω από την mainstream αμερικάνικη ματιά σε παρόμοια θέματα - και πέρα για πέρα feel good φάση, συνθέτουν μια ταινία που δεν αρκείται μόνο στην πλάκα.
Το θέμα είναι απλό: Μια 16χρονη έφηβη μένει έγκυος την πρώτη φορά που κάνει σεξ με έναν συνομήλικο συμμαθητή της. Θα πιστεύατε λοιπόν (κι εγώ το ίδιο) ότι από εδώ θα άρχιζε ένα ζοφερό δράμα με εκτρώσεις ή μη, με κοινωνικές κατακραυγές, οικογενειακά προβλήματα, καταστροφή της ερωτικής σχέσης και τέτοια. Ε, λοιπόν, καμία σχέση. Το δύσκολο αυτό θέμα αντιμετωπίζεται με χιούμορ, με εστίαση στην πολυπλοκότητα φιλικών και άλλων σχέσεων, με απρόβλεπτους χαρακτήρες που, όπως στην πραγματικότητα, συνδυάζουν θετικά και αρνητικά στοιχεία και βρίσκονται πολύ μακριά από τη μονολιθικότητα του "καλού" και του "κακού" και, τελικά, καταλήγει σε εξ ίσου απρόβλεπτο φινάλε.
Η πανέξυπνη και κάθε άλλο παρά συνηθισμένη νεαρή ηρωίδα (Έλεν Πέιτζ) κυριαρχεί βέβαια σε έναν από τους καλύτερους φετινούς γυναικείους ρόλους. Αυτό όμως που μέτρησε ιδιαίτερα για μένα είναι η απόλυτη ανατρεπτικότητα της όλης κατάστασης. Πολύ μακριά από κάθε μορφή πολιτικής ορθότητας, πολύ πέρα από κάθε στερεότυπο οικογένειας (η οικογένεια της μικρής και ιδιαίτερα ο πατέρας είναι όλα τα λεφτά), πολύ μακριά από κάθε σεμνοτυφία και - επιτέλους - πολύ μακριά από τις συνήθεις έννοιες της πατρότητας και της μητρότητας (που είναι "θαύματα της φύσης" και "ιερά" και άλλα τέτοια βαρύγδουπα), απόλυτα απενοχοποιημένη σε σχέση με το σεξ και την κατά λάθος εγκυμοσύνη, γράφοντας κυριολεκτικά στα παλιά της τα παπούτσια τον κοινωνικό περίγυρο και το "τι θα πει ο κόσμος", βλέπεται με απόλαυση από το πρώτο ως το τελευταίο λεπτό. Δεν νομίζω ότι θα πάρει τα μεγάλα Όσκαρ για τα οποία έχει προταθεί, αυτό όμως είναι το τελευταίο πράγμα που με νοιάζει.
Όπως καταλάβατε, τη βρήκα μία από τις δροσερότερες ταινίες των τελευταίων χρόνων. Κι όσο για τον Jason Reitman, εκτός από το ότι είναι η μοναδική περίπτωση (απ' όσο θυμάμαι τουλάχιστον) γιου που βγαίνει καλύτερος σκηνοθέτης από τον πατέρα (είναι γιος του Ivan Reitman και έχει κάνει και το "Thank you for smoking"), καθιερώνεται ως ένας εξαιρετικά ελπιδοφόρος νέος δημιουργός. Θα περιμένω με αγωνία τις επόμενες δουλειές του.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΥ ΚΑΠΝΙΖΕΤΕ Ή ΡΕΣΙΤΑΛ ΜΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΡΘΟΤΗΤΑΣ

Στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, το "Thank you for smoking" ο Jason Reitman αψηφά κάθε έννοια πολιτικής ορθότητας και κάνει πλάκα με την καρδιά του με το κάπνισμα, το θέμα που μοιάζει να καίει σχεδόν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τους υστερικούς αμερικάνους. Βάβαια το κάπνισμα είναι μόνο η αφορμή. Κατά βάθος σατιρίζει ανελέητα όλους τους αδίστακτους καριερίστες της εποχής μας, που πατάνε επί πτωμάτων και με περισή αναίδεια (και ευφυία φυσικά, γιατί δίχως αυτήν δεν γίνεται) διαστρεβλώνουν πέρα για πέρα την όποια αλήθεια για το συμφέρον της εταιρείας (και μια που μιλάμε για spokesmen μεγάλων εταιριών ή λόμπι, το μυαλό μας συνειρμικά πάει και στους δικούς μας γελοίους κομματικούς εκπρόσωπους τύπου, που λένε ό,τι απίθανη μαλακία τους έρθει προκειμένου να δικαιολογήσουν αδικαιολόγητα).
Μια σάτιρα ενός κατ' εξοχήν καπιταλιστικού φαινομένου λοιπόν από τις ίδιες τις ΗΠΑ; Γιατί όχι; Εκεί όλα μπορούν να συμβούν. Και όλα είναι μέσα στο παιχνίδι. Δωροδοκίες, διαστρέβλωση επιχειρημάτων, ηλίθια μίντια, χτυπήματα κάτω από τη μέση, ξεζούμισμα και μετά πέταμα στα σκουπίδια ακόμα και των "δικών μας" ανθρώπων, όλα επιτρέπονται σ' αυτόν τον δίχως φραγμούς (ηθική; τι είναι αυτό;) αγώνα. Κάθε ιερό και όσιο θυσιάζεται στο βωμό του συμφέροντος: Καρκινοπαθείς, ηθική, έρωτες, αξιοπρέπεια... και μέσα σ' όλα ένα παιδί που διδάσκεται μεθοδικά να ακολουθήσει τον αδίστακτο δρόμο του πατέρα... Πέραν όλων αυτών όμως, η ταινία δεν παύει να είναι μια απολαυστική κωμωδία που βλέπεται ευχάριστα, ενώ μας αποκαλύπτει τον άγριο κόσμο των busines. Ελπίζω να ενοχλήσει πολλούς αμερικάνους.
ΥΓ: Δεν είμαι καπνιστής. Μερικές φορές με ενοχλεί όταν μπαίνω σε ντουμανιασμένους χώρους. Περισσότερο όμως με ενοχλεί η αμερικάνικη αντικαπνιστική υστερία, γι΄αυτό και απόλαυσα την εναντίον της σάτιρα. Νομίζω ότι σε λίγα χρόνια θα το απαγορεύσουν εντελώς, σαν το χασίς και τα ναρκωτικά (και πολύ φοβάμαι ότι και η Ευρώπη, αφού αντισταθεί λιγάκι αρχικά, θα ακολουθήσει σαν καλό σκυλάκι τον ίδιο δρόμο, με πρώτη και καλύτερη την υποτελή Αγγλία).