"ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ" : ΤΕΝΙΣ ΚΑΙ ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ

 

Ο ιταλός Luca Guadagnino είναι σημαντικός σκηνοθέτης της εποχής μας. Ο μόνιμος προβληματισμός του περιστρέφεται γύρω από τον έρωτα. Όχι πάντοτε με τη συνηθισμένη του μορφή όμως. Και δεν εννοούμε μ' αυτό ένα gay σινεμά. Μπορεί να συμβαίνει κι αυτό ενώ άλλες φορές μπορεί να έχει  απροσδόκητη μορφή, πάντοτε όμως ο έρωτας στα φιλμ του είναι απρόβλεπτος, επικίνδυνος, ανεξέλεγκτος και παίρνει μορφές και αντικείμενα επιθυμίας παράξενα... 

Το ίδιο συμβαίνει και με τους "Αντίπαλους" (Challengers) του 2024, όπου δύο αδελφικοί φίλοι τενίστες, που παίζουν ως ζευγάρι στο διπλό, ερωτεύονται την ίδια γυναίκα (τη Ζεντάγια), μία πρώην τενίστρια. Σύντομα η φιλία θα γίνει αντιπαλότητα, η σχέση τους θα περάσει από διάφορα στάδια, αλλά και η επιθυμία δεν στρέφεται μόνο προς την κοπέλα, αλλά και προς αλλήλους...

Αντιπαθώ τις αθλητικές ταινίες και συνήθως δεν περνώ ούτε έξω από τα σινεμά όπου παίζονται. Εδώ ωστόσο έχουμε (θετικές) ιδιαιτερότητες : Την δεδομένη ευαισθησία του Guadagnino (ακόμα κι αν κάνει ταινία τρόμου), τις εναλλαγές του σεναρίου, την εξερεύνηση των πολύπλοκων δρόμων του πόθου και, εν τέλει, την εξαιρετική και πρωτότυπη κινηματογράφηση των αγώνων τένις (ξαναλέω: δεν με ενδιαφέρει καθόλου το τένις και τα άλλα αθλήματα, αλλά δεν παύει να είναι εξαιρετικά κινηματογραφημένο). 

Πολύπλοκες σχέσεις αγάπης - μίσους λοιπόν, εξερεύνηση διαφορετικών χαρακτήρων, κάθε λογής συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα και παντελώς ακομπλεξάριστες λύσεις, σε ένα φιλμ που δεν το θεωρώ αριστούργημα, είδα όμως με ενδιαφέρον (εγώ που σιχαίνομαι τα αθλητικά)... 

"BONES AND ALL" : ΜΠΟΡΕΙ Η ΦΡΙΚΗ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΡΟΜΑΝΤΙΚΗ;

 

Ο απρόβλεπτος ιταλός Luca Guadagnino μπορεί να γυρίσει πολύ διαφορετικά μεταξύ τους φιλμ, όπως έχει αποδείξει μέχρι τώρα. Το "Bones and All" του 2022 το επιβεβαιώνει και πάλι. Με πρωταγωνιστές τον συχνό συνεργάτη του Timothee Salame και την Taylor Russell, αλλά και με τον "απεχθή" Marc Rylance να κλέβει την παράσταση. Και σε δεύτερους ρόλους - εκπλήξεις η Τζέσικα Χάρπερ (πιθανόν αναφορά στην αγαπημένη στο δημιουργό "Suspiria", της οποίας ο Guadagnino έκανε ριμέικ) και η Chloe Sevigny.

Μια νεαρή κοπέλα πάσχει από... κανιβαλισμό. Πρέπει σε τακτά διαστήματα να τρώει ανθρώπινο κρέας. Όταν γνωρίζει ένα αγόρι με παρόμοιες τάσεις ο έρωτας είναι άμεσος, ενώ, ταυτόχρονα, είναι υποχρεωμένοι να ζουν κυνηγημένοι.

Ταινία τρόμου και φρίκης, road movie, αισθηματικό φιλμ, το "Bones and All" τα συνδυάζει όλα αυτά με θαυμαστό τρόπο, πετυχαίνοντας έτσι κάτι που, εγώ τουλάχιστον, δεν έχω ξαναδεί: Να δημιουργήσει ένα τρυφερό και ρομαντικό σπλάτερ ! (ναι, έτσι ακριβώς). Συγχρόνως καταφέρνει να μιλήσει για ένα σωρό άλλα πράγματα: Για τον εφηβικό έρωτα, για την "κατάρα" (όπως συχνά εκλαμβάνεται τουλάχιστον) της διαφορετικότητας, για τη βρώμικη Αμερική, για τις τύψεις κλπ. Και να λειτουργήσει τόσο ως θρίλερ όσο και ως ευαίσθητη ταινία. 

Εδώ ο κανιβαλισμός αντιμετωπίζεται ακριβώς όπως ο βαμπιρισμός σε πάμπολλα σχετικά φιλμ: Κάτι που είναι ακούσιο, με την έννοια ότι είναι αδύνατο να επιβιώσεις αλλιώς, όχι ως κάτι που το κάνουμε επειδή μας αρέσει. Έτσι οι ήρωες δεν θέλουν να σκοτώνουν (όπως ο Μπραντ Πιτ στη "Συνέντευξη με ένα Βρυκόλακα"), νοιώθουν τύψεις γι' αυτό και προσπαθούν να το ξεπεράσουν, αλλά... Έτσι η μοίρα τους γίνεται ακόμα πιο δύσκολη και βαριά. Και μέλιστα σε έναν κόσμο όπου άλλοι που πάσχουν από το ίδιο πολύ απλά το ευχαριστιούνται. Α, και για να εξηγήσω: Η ταινία δεν είναι ακριβώς σπλάτερ, όπως διάφορα ζόμπι και σχιζοφρενείς, είναι περισσότερο απωθητική και αηδιαστική, έστω και αν δείχνει ελάχιστες τέτοιες σκηνές. Αλλά αυτό με έκανε μάλλον να τη θαυμάσω περισσότερο: Πώς γίνεται να χωρέσει τόση ευαισθησία και ρομαντισμός σε τόσο απωθητικό περιτύλιγμα;

Για μένα αποτέλεσε ευχάριστη έκπληξη. Παρ΄όλα αυτά δεν το συνιστώ σε ανθρώπους που είναι μεν ευαίσθητοι, αλλά είναι και τα στομάχια τους το ίδιο...

ΞΑΝΑΓΥΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ "SUSPIRIA"

 

Ο ευαίσθητος ιταλός Luca Guadagnino ήταν ο τελευταίος σκηνοθέτης που θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι θα έφτιαχνε ριμέικ της θρυλικής "Suspiria" του Αρτζέντο. Κι όμως το έκανε το 2018, και μάλιστα με την πάντοτε εξαιρετική Τίλντα Σουίντον να δεσπόζει.

Η ιστορία είναι φυσικά ίδια με την παλιά. Στο χωρισμένο στα δύο Βερολίνο της δεκαετίας του 70 φτάνει μια νεαρή αμερικανίδα χορεύτρια για να γραφτεί σε μια διάσημη σχολή χορού που υπάρχει εκεί. Την πρώτη της κιόλας μέρα μια άλλη χορεύτρια, που θέλει να παρατήσει τη σχολή, δολοφονείται. Σύντομα η εξαιρετικά ταλαντούχα ηρωίδα θα αρχίσει να υποψιάζεται ότι κάτι πολύ βαθύ και σκοτεινό πλανάται πάνω από τη σχολή, η οποία βεβαίως δεν είναι μια απλή σχολή χορού... Βλέποντας μάλιστα από την αρχή σχεδόν τον αποτρόπαιο τρόπο θανάτου της κοπέλας, αντιλαμβανόμαστε αμέσως ότι συμβαίνει κάτι μεταφυσικό.

Να πω αρχικά ότι η ταινία είναι πολύ διαφορετική αισθητικά από το κλασικό φιλμ. Ο Guadagnino μάλλον προσπαθεί να κάνει μια ταινία τέχνης και τρόμου μαζί. Η ιστορία και τα όσα συμβαίνουν είναι δοσμένα αρκετά μπερδεμένα. Είναι σίγουρο ότι στο τέλος θα μείνουν αρκετά κενά στο θεατή. Αυτό περίπου ομως δεν συνέβαινε και στο αυθεντικό φιλμ (και σε πολλές από τις ταινίες του Αρτζέντο άλλωστε); Αν αφήσουμε πάντως τις συγκρίσεις, θα πω ότι το φιλμ του 2018 διαθέτει, αν μη τι άλλο, εντυπωσιακή εικόνα, μερικές πολύ καλές σκηνές και ένα περιρέον ζοφερό κλίμα, που τονίζεται έξυπνα με τη μουντή και καταθλιπτική εικόνα του παλιού Βερολίνου, και μάλιστα στις σχεδόν έρημες περιοχές κοντά στο Τείχος, όπου βρίσκεται η σχολή (θυμηθείτε αντίστοιχες, γυρισμένες στην τότε περιοχή, καταθλιπτικές σκηνές στα ῾Φτερά του Έρωτα῾ και στη ῾῾Δαιμονισμένη Γυναίκα῾῾του Ζουλάφσκι). Επίσης υπάρχουν ῾῾χορευτικές῾῾ αναφορές στην Πίνα Μπάους (νομίζω).

Πάντως, λόγω της μεγάλης διάρκειας, της μπερδεμένης αφήγησης και της αναπόφευκτης σύγκρισης με την παλιά καλτ ταινία, παρά τις καλλιτεχνικές προθέσεις της και τις εντυπωσιακές (και συχνά αρρωστημένες ) εικόνες της, δεν καταφέρνει να γίνει κάτι σπουδαίο. Της αναγνωρίζω πάντως την απόλυτα επιτυχημένη δημιουργία πολύ σκοτεινής και ανησυχητικής ατμόσφαιρας, από την αρχή κιόλας..

"CALL ME BY YOUR NAME" Ή Ο ΕΡΩΤΑΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ

Ο ιταλός Luca Guadagnino, γνωστός μας από το "Είμαι ο Έρωτας", γυρίζει το 2017 το "Να με Φωνάζεις με το Όνομά σου", μια αληθινά τρυφερή ταινία, η οποία καταγράφει με τον πλέον φυσικό τρόπο έναν ομοφυλοφιλικό έρωτα και κερδίζει τον θεατή με τον κομψό του τρόπο και την απενοχοποιημένη αντιμετώπιση ενός "απαγορευμένου" (από ποιούς;) θέματος.
Ο 17χρονος Έλιο, γόνος πλούσιας και προοδευτικής οικογένειας διανοουμένων (ο πατέρας αρχαιολόγος και καθηγητής, η μητέρα μεταφράστρια), περνά το καλοκαίρι του 1983 στο μεγάλο, παλιό και πανέμορφο εξοχικό τους στην επαρχία. Εκεί θα φτάσει φιλοξενούμενος για να κάνει την πρακτική του γοητευτικός αμερικάνος φοιτητής, εξαιρετικός στις σπουδές του. Θα κατακτήσει τους πάντες με τον χαρακτήρα και τους τρόπους του, η σχέση όμως με τον Έλιο θα είναι διαφορετική: Σύντομα θα αντιληφτούν (και θα αποδεχτούν) τον αμοιβαίο τους έρωτα και το νόημα του καλοκαιριού θα αλλάξει για πάντα.
Φυσικά δεσπόζει η σχέση, τα συναισθήματα, το πάθος, οι χαρακτήρες. Νομίζω όμως ότι μεγάλο μέρος της γοητείας του φιλμ οφείλεται και στο περιβάλλον: Στην πανέμορφη ιταλική ύπαιθρο, στο καλοκαίρι με την ανεμελιά και την χαλαρότητά του, αλλά και στη νοσταλγική, μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας καταγραφή του κλίματος των 80ς. Στην ταινία αυτή ο έρωτας γεννιέται σε ένα αληθινά ειδυλιακό περιβάλλον. Φυσικά δεν λείπει η διερεύνηση της εφηβικής - στο μεταίχμιο της αρχής της οριμότητας - ψυχής και η αγνότητα και το πάθος ταυτόχρονα που μπορεί να δημιουργήσει ο "πρώτος έρωτας".
Τώρα πρέπει να σας προειδοποιήσω: Στην ταινία λείπουν οι κορυφώσεις, σε μεγάλο μέρος της "δεν συμβαίνει τίποτα" (ή μάλλον συμβαίνουν όλα, αλλά εσωτερικά, στην ψυχή των ηρώων). Η αφήγηση είναι χαλαρή, νωχελική, απόλυτα ταιριαστή όμως με το όλο κλίμα και το καλοκαίρι που λέγαμε. Ούτε ανατροπές ούτε - σχεδόν - σασπένς (καμία σχέση με το αγχωτικό κλίμα του "Brokeback Mountain" ας πούμε). Η γοητεία και η ακρίβεια της καταγραφής κρύβονται στις μικρές λεπτομέρειες, στα βλέμματα, στην αργή ανάπτυξη και εξέλιξη των συναισθημάτων, στις εσωτερικές καταστάσεις. Ταυτόχρονα ο ερωτισμός (από τις νεανικές παρέες μέχρι τα πανέμορφα αρχαιοελληνικά αγάλματα που ανακαλύπτονται στην ανασκαφή ή βλέπουμε στις φωτογραφίες) είναι διάχυτος. Ωστόσο το λογύδριο του πατέρα στο τέλος προσωπικά μου φάνημε μάλλον αχρείαστο, αλλά μικρό το κακό... Όσο για την αποδοχή του διαφορετικού, το θέμα που κυριαρχεί βεβαίως, είναι νομίζω προφανής και δεν χρειάζεται να την αναλύσουμε περαιτέρω.
Θα το εκτιμήσετε όσοι εκτιμάτε τα αργά, τρυφερά και ευαίσθητα φιλμ, όσοι προτιμάτε την κατάδειξη εσωτερικών κόσμων και όχι την θεαματική περιπέτεια και τη δράση. Οι υπόλοιποι μάλλον θα πλήξουν (το αν θα σοκαριστούν από διάφορες σκηνές είναι δικό τους πρόβλημα και δεν με αφορά). Κατά τη γνώμη μου πάντως πρόκειται για πολύ όμορφο φιλμ. Και σαν περιγραφή εσωτερικών καταστάσεων και σαν εικόνα.

ΜΕΛΟΔΡΑΜΑ ΚΑΙ ΜΟΙΡΑ ΣΤΟ "ΕΙΜΑΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ"

Αν δεν είστε φίλοι του μελοδράματος, αλλάζετε αίθουσα όσο είναι καιρός. Διότι το "Είμαι ο Έρωτας" (Io Sono l'Amore, 2010) του ιταλού Luca Guadagnino είναι ένα πυκνό μελόδραμα, με τη μοίρα να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, αλλά και μια κριτική ματιά στη μεγαλοαστική τάξη και τον συντηρητισμό της.
Να πω αρχικά ότι σαν ταινία τη βρήκα πολύ καλή (στο είδος της πάντα). Αργή εξέλιξη της ιστορίας, ψυχρή καταγραφή (όπως ψυχροί είναι και οι πολυτελείς χώροι) της μεγαλοαστικής οικογένειας βιομηχάνων, ξέσπασμα και κάθετη αντίθεση (εξοχή, πάθος, φύση και ήρωες σε οργασμό) όταν κορυφώνεται η ερωτική ιστορία, μια πολύ καλή όπως πάντα Τίλντα Σουίντον, θαυμάσια μουσική, πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα σκηνοθεσία. Στο πρώτο μέρος μάλιστα θαύμασα το πώς ο Guadagnino δείχνει το ασφυκτικό περιβάλλον, τον πανταχού παρόντα καθωσπρεπισμό, την κυριαρχία της εθιμοτυπίας, την αυστηρά πατριαρχική δομή και γενικά τον συντηρητισμό της πλούσιας οικογένειας, τόσο που έπιασα τον εαυτό μου να χαίρεται που δεν γεννήθηκα με πολλά εκατομμύρια αν επρόκειτο να μεγαλώσω σ' ένα τέτοιο περιβάλλον, με τέτοιες άκαμπτες αξίες. Επίσης, όπως έγραψα και πιο πάνω, βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την αντίθεση που δημιουργεί ο σκηνοθέτης ανάμεσα στον απολιθωμένο (και ταυτόχρονα παντοδύναμο) αυτόν κόσμο και στον άλλο, που σκιαγραφεί με πάθος και συναίσθημα όταν ξεκινά η ερωτική ιστορία. Καθώς και τον τρόπο με τον οποίο δείχνει τη σταδιακή καταστροφή των αξιών και της τάξης πραγμάτων που επικρατούν δίχως να αμφισβητούνται από κανέναν στους κόλπους της οικογένειας, με τη διαθήκη του παπού αρχικά, την ερωτική συμπεριφορά της κόρης στη συνέχεια, την εισβολή του "παρείσακτου" μάγειρα και το τελικό ξέσπασμα.
Οι αντιρρήσεις μου επικεντρώνονται στο ιδεολογικό μέρος (και επειδή αναπόφευκτα θα γίνουν κάποιες αναφορές στην ιστορία, καλό είναι να μη διαβάσετε παρακάτω αν θέλετε να αποφύγετε περιοδικά εμφανιζόμενα spoilers). Δεν συμφωνώ λοιπόν καθόλου με το ρόλο της παντοδύναμης και τιμωρού μοίρας που βάζει στην ιστορία του ο σκηνοθέτης. Η ηρωίδα τιμωρείται με τον χειρότερο δυνατό τρόπο για την "αμαρτία" της, το "παράπτωμά" της, χαρακτηρίστε το όπως θέλετε, και μάλιστα με τυχαίο τρόπο, σα να υπάρχει κάποια θεία δίκη, κάποια ανώτερη βούληση ή η μοίρα, που την τιμωρεί για τη συμπεριφορά της. Αυτό το στοιχείο είναι βέβαια τυπικό σε κάθε τραγωδία. Μπορώ όμως να το δεχτώ σε αρχαίες τραγωδίες, στον Σέξπιρ ή σε φιλμς του '30 ή του '50, όχι όμως σε ένα σύγχρονο έργο. Εδώ μου φαίνεται κάτι παραπάνω από συντηρητικό. Δεν πιστεύω σε θείες δίκες και μοίρες και, δυστυχώς ή ευτυχώς (όντως δεν μπορώ να αποφασίσω) η καθημερινότητα με δικαιώνει.
Ανεξάρτητα από την αντίρρησή μου όμως αυτή, τη θεωρώ σημαντική ταινία. Προσοχή: Μόνο για όσους δεν απεχθάνονται τα μελοδράματα.