῾῾ΖΗΤΗΜΑ ΤΙΜΗΣ῾῾: ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΙΛΙΤΑΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

Ο Rob Reiner υπήρξε δημιουργός εξαίρετων κωμωδιών, κομεντί, αλλά και άλλων καλών ταινιών στα 80ς. Το 1992 όμως κάνει μια ξαφνική στροφή γυρίζοντας το δικαστικό δράμα ῾῾Ζήτημα Τιμής῾῾(A Few Good Men), με εντυπωσιακό καστ (Τζακ Νίκολσον, Τομ Κρουζ, Ντέμι Μουρ, Κέβιν Μπέικον, Κίφερ Σάντερλαντ).
Στο γνωστό και, μετά την 11η Σεπτέμβρη, διαβόητο Γκουαντανάμο, την αμερικάνικη βάση στην Κούβα, δύο πεζοναύτες σκοτώνουν ένα συνάδελφό τους. Όλα δείχνουν ότι πρόκειται για τον περίφημο ῾Κόκκινο Κὤδικα῾, που ῾῾διευθετεί῾῾εσωτερικά ζητήματα τιμής στο στρατό, ο οποίος θεωρητικά είναι μεν παράνομος, στην ουσία όμως ζει και βασιλεύει. Την υπεράσπιση των δύο στο στρατοδικείο αναλαμβάνει απρόθυμα αρχικά ο νεαρός δικηγόρος  Τομ Κρουζ, στη συνέχεια όμως, με την παρότρυνση της Ντέμι Μουρ, θα αρχίσει  να παίρνει την υπόθεση όλο και πιο σοβαρά. Σιγά σιγά θα ανακαλύψει ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως φαίνονται. Ο φόνος σίγουρα έγινε από τους δύο αμίλητους κατηγορούμενους, που αρνούνται να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, αλλά... Υπάρχουν κάμποσα ῾῾αλλά῾῾.
Το φιλμ πρωτίστως είναι αντιμιλιταριστικό. Καταδεικνύει την άρρωστη κατάσταση που επικρατεί στο εσωτερικό του αμερικάνικου (αλλά και κάθε) στρατού, και κυρίως, βεβαίως, των αμερικανών πεζοναυτών. Φασιστική πειθαρχία, μετατροπή ανθρώπων σε ανεγκέφαλα ρομπότ που εκτελούν διαταγές (η πνευματική κατάσταση των δύο ενόχων είναι χαρακτηριστική), στρατόκαυλος φανατισμός και άλλα τέτοια. Από την άλλη βεβαίως κλείνει πονηρά το μάτι στον αμερικάνικο πατριωτισμό. Η Ντέμι Μουρ, που υπερασπίζεται φανατικά τους κατηγορούμενους, το κάνει ῾῾διότι αυτοί υπαρασπίζονται την πατρίδα, και διαρκώς βρίσκονται πρόσωπο με πρόσωπο με τον κακό κομουνιστή εχθρό῾῾(τους κουβανούς δηλαδή). Διαλέγετε και παίρνετε λοιπόν.
Συνολικά πάντως, παρά τις εξώφθαλμες αμερικανιές (στην προκείμενη περίπτωση και πολιτικής φύσης), το φιλμ διατηρεί νομίζω το ενδιαφέρον του θεατή. Είναι και ο σαρωτικός Νίκολσον... Και έχει το θετικό ότι, παρά τα πολλά φάλτσα που ανέφερα, ο βασικός στόχος του είναι η στρατοκαυλίαση. Κάτι είναι κι αυτό. Συνολικά πάντως το βρίσκω ιδεολογικά αμφιλεγόμενο (για να το θέσω κομψά).

ΠΩΣ; ΔΕΝ ΞΕΡΕΤΕ ΤΟΥΣ ΔΙΑΣΗΜΟΥΣ SPINAL TAP;

Υπάρχουν ταινίες που για να τις απολαύσεις όπως πρέπει - και όπως θα ήθελαν οι δημιουργοί τους - πρέπει να είσαι πολύ μέσα στο χώρο που αναφέρονται. Αλλιώς... ΟΚ, διασκεδάζεις, αλλά έχεις χάσει ένα μεγάλο μέρος της ουσίας τους, των αναφορών τους.
Αφορμή γι' αυτές τις σκέψεις μου έδωσε το απόλυτα cult "This Is Spinal Tap" (1984)του Rob Reiner, ενός από τους πολύ καλούς σκηνοθέτες της δεκαετίας του 80, που παρήκμασε απότομα στη συνέχεια.
Πρόκειται για ένα θρυλικό rockumentary (=rock + documentary) για ένα συγκρότημα του hard rock (λίγο πριν εφευρεθεί ο όρος heavy metal), τους Spinal Tap φυσικά. Ο ίδιος ο Reiner, ως σκηνοθέτης De Bergi, περνάει ώρες μαζί τους παίρνοντας συνεντεύξεις από τα μέλη, κινηματογραφώντας συναυλίες τους ή καταγράφοντας φάσεις στα παρασκήνια. Ε, και λοιπόν; Είναι το πρώτο ή το τελευταίο τέτοιο φιλμ; Χμμμ... Για σκάψτε βαθιά στις γνώσεις σας... Ξεσκονείστε τις δισκοθήκες σας (αυτές με τα βινύλια καλύτερα)... Βρήκατε πουθενά κανένα δίσκο τους; Όχι; Μην ανησυχείτε. Δεν έχετε χάσει κάποιο καλά κρυμένο μυστικό του ροκ. Απλούστατα, οι Spinal Tap δεν υπάρχουν. Πρόκειται για ένα επινοημένο από τους δημιουργούς του φιλμ γκρουπ, που με την ιδιοφυή αυτή ιδέα τους υπογράφουν ένα από τα ξεκαρδιστικότερα ψευδο-ντοκιμαντέρ της ιστορίας του σινεμά.
Δεν ξέρει κανείς πού να γελάσει περισσότερο. Με το γκρουπ να χάνεται στα παρασκήνια και να μη μπορεί να ανέβει στη σκηνή; Με το απερίγραπτο Stonehedge σκηνικό για μια συναυλία τους; Για τον περίφημο ενισχυτή που φτάνει μέχρι το 11 ενώ όλοι οι ενισχυτές του κόσμου φτάνουν ως το 10; Με τους αυτοαναφλεγόμενους ντράμερς; Με τις ηλίθιες δηλώσεις τους, που ουσιαστικά δεν λένε τίποτα απολύτως; Και άλλα πολλά.
Αυτό όμως που είναι το αληθινά απολαυστικό στοιχείο της ταινίας (κι αυτό στο οποίο αναφερόμουν στην αρχή, όταν είπα ότι πρέπει να είσαι "μέσα" για να το απολαύσεις) είναι η καταλυτική σάτιρα οτιδήποτε σχετίζεται με το ροκ. Ειδικά αν κανείς έχει γνώσεις αυτού που αποκαλείται "κλασικό ροκ" (αρχές '60 μέχρι 1976, όταν ξεκινά το πανκ), ε, τότε διασκεδάζει αφάνταστα με τις αναφορές ή/και παρωδίες όλων σχεδόν των ειδών και των στιλ του. Τα κοστουμαρισμένα αγγλικά γκρουπ του πρώτου μισού των 60ς (όπως η αρχική φάση των Beatles), το χαρντ ροκ, η ψυχεδέλεια και η φάση των χίπις, το art (ή progressive) ροκ, το glam rock, όλα έχουν το μερίδιο τους στην πλάκα, καθώς οι Spinal Taps μεταλλάσονται ανάλογα με τις εποχές και τις μόδες πασχίζοντας να είναι πάντοτε in. Αν και τώρα που υποτίθεται ότι γυρίζεται το φιλμ (1984) έχουν πια παρακμάσει και δεν τα πάνε και τόσο καλά ούτε συναυλιακά ούτε δισκογραφικά (στοιχείο από το οποίο επίσης βγαίνει πολύ γέλιο). Αλλά και οι σχέσεις με τις γκρούπις και με τις μόνιμες ερωμένες ή συζύγους, με το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, οι σχέσεις αγάπης / μίσους των βασικών μελών, οι μάνατζερς, οι τουρνέ, η μανία των γιαπωνέζων να λατρεύουν παλιά, μισοξεχασμένα ονόματα και πολλά άλλα, όλα βρίσκουν τη θέση τους στην ιδιοφυή σάτιρα του Reiner.
Αν ενδιαφέρεστε για το ροκ ψάξτε το οπωσδήποτε. Πρόκειται για την απόλυτη σάτιρά του (και την καλύτερη κατά τη γνώμη μου). Και για μια απόλυτα δικαιολογημένα σούπερ καλτ ταινία.