"Ο ΛΥΚΟΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ" Ή ΟΙ ΒΕΔΟΥΙΝΟΙ ΚΑΙ Η ΔΥΣΗ

"Ο Λύκος της Ερήμου" (Theeb) είναι το πρώτο φιλμ παραγωγής Ενωμένων Αραβικών Εμιράτων που βλέπω και γυρίστηκε το 2015 από τον πρωτοεμφανιζόμενο ιορδανό Naji Abu Nowar. Διαδραματίζεται στην έρημο κατά τη διάρκεια του Α' παγκοσμίου πολέμου, την εποχή δηλαδή που στις αραβικές χώρες έδρασε ο Λόρενς της Αραβίας (και στην ίδια ιορδανική έρημο όπου γυρίστηκε κι αυτός).
Ένας άγγλος στρατιωτικός φτάνει σε μια φυλή βεδουίνων με τον άραβα οδηγό του. Οι νόμοι της φυλής προστάζουν φιλοξενία στους ξένους, αλλά και παροχή βοήθειας. Όταν ο ξένος ζητά να τον οδηγήσουν σε ένα αρχαίο ρωμαϊκό πηγάδι στην έρημο, στέλνεται σαν οδηγός ο δεύτερος γιος του πρόσφατα πεθαμένου σεϊχη της φυλής. Ο μικρός αδελφός του όμως Τεέμπ τους ακολουθεί κρυφά και, όταν τα γεγονότα παίρνουν τραγική τροπή, ο μικρός βρίσκεται μόνος στην έρημο πασχίζοντας να επιβιώσει.
Ταινία επιβίωσης - και δραματικής, βίαιης ενηλικίωσης - αλλά και περιπέτεια που κρατά τον θεατή, το φιλμ, εκτός από τον εκφραστικό μικρό, έχει νομίζω σαν ουσιαστικό  πρωταγωνιστή το ίδιο το τοπίο της ερήμου, γυμνό, ανοιχτό, λαβυρινθώδες ακριβώς λόγω της ομοιομορφίας και της απλότητάς του. Πώς μπορεί να επιβιώσει κάποιος σ' αυτό, πώς μπορεί να βρει τα απολύτως απαραίτητα; Η έννοια της λιτότητας αποτελεί βασικό μοτίβο της ταινίας. Απλή κινηματογράφηση, ελάχιστα αντικείμενα, οπότε κάθε πράγμα, το παραμικρό, όσο ευτελές και να είναι, μοιάζει να έχει ιδιαίτερη αξία.
Στην ουσία όμως έχουμε να κάνουμε με ένα φιλμ που μιλά για τη σχέση της Δύσης με τους ανεπηρέαστους ακόμα απ' αυτή νομάδες. Οι δυτικοί είναι "απελευθερωτές" (όντως τότε οι άραβες ελευθερώθηκαν από τον οθωμανικό ζυγό), ταυτόχρονα όμως, ως γνωστόν, κυνηγούν τα δικά τους συμφέροντα. Η ταινία είναι έμμεσα και έξυπνα πολιτική. Δεν δείχνει κάποια ωμή επέμβαση, σφαγές ή ότι άλλο κραυγαλέο. Ο πόλεμος γίνεται κάπου μακριά από την αιώνια θαρρείς ησυχία της ερήμου και η φυλή ελάχιστα ξερει γι' αυτόν. Κι όμως και μόνο η παρουσία του βρετανού, τα πράγματα που κουβαλά, τα όσα θα συμβούν στο ταξίδι προς το πηγάδι, θα αλλάξουν τους βεδουίνους για πάντα. Δεν είναι (μόνο) θέμα ξένου δάχτυλου ή κανονικού ιμπεριαλισμού. Και μόνο η επαφή μπορεί να αλλάξει μια αρχαία, μη εξελισσόμενη κουλτούρα. Αυτή η βαθμιαία αλλαγή (π.χ. το τρένο που περνά, τα χρήματα κλπ.) είναι που δείχνεται έξυπνα, δίχως να φαίνεται σε πρώτη ματιά ότι πρόκειται για το βασικό θέμα. Και, σημειωτέον, επειδή υπάρχει σαφής διαλεκτική ματιά, η παλιά κουλτούρα δεν εξωραϊζεται σε καμία περίπτωση. Η ζωή ήταν κάτι παραπάνω από σκληρή, η επιβίωση πάντοτε δύσκολη. Ανεξάρτητα απ' αυτό όμως, ένας παλιός κόσμος πεθαίνει και ένας νέος (καθόλου καλύτερος ίσως) γεννιέται.
Ενδιαφέρουσα ταινία που κατάφερε να φτάσει μέχρι τις οσκαρικές υποψηφιότητες για ξενόγλωσσο φιλμ.