ΠΟΛΩΝΙΚΟ "SALTO"

Το "Salto" είναι μια πολωνική ταινία που γύρισε το 1965 ο Tadeusz Konwicki (1926-2015). Είναι ένα αλληγορικό, παράξενο φιλμ, το οποίο ωστόσο δεν με ικανοποίησε ιδιάιτερα.
Ένας άντρας, άγνωστο γιατί, πηδά από ένα τρένο. Κουτσαίνοντας ελαφρά θα φτάσει σε ένα κοντινό χωριό. Η παρουσία του εκεί θα ταράξει τις ισορροπίες, θα δημιουργήσει μίση και συμπάθειες, θα προκαλέσει συγκρούσεις και λατρείες, καθώς πολλοί θα τον θεωρήσουν μεσία (θα κάνει και ένα θαύμα) κι άλλοι απατεώνα. Και, όπως ίσως θέλει να μας πει η ταινία, είναι συνδυασμός και των δύο.
Η ταινία είναι καθαρά συμβολική, δίχως να ενδιαφέρεται οποιεσδήποτε ρεαλιστικές και αληθοφανείς καταστάσεις. Οι χαρακτήρες των χωρικών είναι συγκεκριμένοι, σαν θίασος που κάθε μέλος του ερμηνεύει ένα ρόλο και έχει ένα προσωπικό στιλ. Υποθέτω ότι συμβολίζουν ανθρώπινους ψυχισμούς  - ή καταστάσεις της ανθρώπινης ψυχής (ο μέθυσος, ο καταπιεσμένος καλλιτέχνης, ο Δον Ζουάν κλπ). Άλλοι απ' αυτούς θα λατρέψουν τον αινιγματικό ήρωα, άλλοι θα τον μισήσουν. Σημειωτέον ότι ποτέ δεν θα μάθουμε την προέλευσή του, ποιος είναι, από πού έρχεται, πού πάει και γιατί κάνει ό,τι κάνει. Στο μεταξύ και οι διάλογοι είναι θεατρικοί, αόριστοι, δίχως ποτέ να λένε κάτι συγκεκριμένο. Γενικά το όλο κλίμα θυμίζει αρκετά θέατρο του παραλόγου.
Το φιλμ μάλλον με κούρασε. Δεν έπιασα πλήρως τον προβληματισμό του (ο ξένος που καταστρέφει τις ισορροπίες, ένας προβληματισμός για το αν χρειαζόμαστε μεσίες, μια πινακοθήκη ανθρώπινων τύπων ή τί;). Κυρίως με ενόχλησαν οι θεατρικοί, στομφώδεις διάλογοι. Πάντως διαθέτει κάποιο ενδιαφέρον ως φιλμικό αξιοπερίεργο - και μάλιστα από τη συγκεκριμένη χώρα, τη συγκεκριμένη εποχή. Επίσης προσέξτε δύο πράγματα: Πρώτα τον πρωταγωνιστή Ζμπίγκνιεφ Τσιμπούλσκι (είναι αυτός που έπαιζε και στο θαυμάσιο "Στάχτες και Διαμάντια"), τον επονομαζομενο και "πολωνό Τζέιμς Ντιν", ο οποίος έκανε μια σύντομη λαμπρή καριέρα στο σινεμά της χώρας του και σκοτώθηκε σε δυστύχημα στα 39 του. Και, έπειτα,  σημειώστε ότι στην κομμουνιστική Πολωνία δεν άνθησε μόνο ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός, αλλά ο κινηματογράφος της διέθετε εξαιρετική ποικιλία και τόλμη. Για δείγματά του άλλωστε θα μιλήσουμε και σε άλλες ανατρήσεις.