"LEAN ON ME" Ή Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Το "Lean on Me" (Στηρίξου Πάνω μου) γυρίστηκε το 1989 από τον John Avildsen (1935-2017), τον σκηνοθέτη του Rocky, και αναφέρεται στον αγώνα ενός μαύρου καθηγητή για τη βελτίωση της εκαπίδευσης και της ζωής γενικότερα σε ένα απόλυτα υποβαθμισμένο σχολείο της Ν. Υόρκης όπου φοιτούν κυρίως μαύροι και ισπανόφωνοι. Το φιλμ παίρνει όλο πάνω του ο Μόργκαν Φρίμαν σε ένα one man show.
Η συμπεριφορά του ῾Τρελού Τζο῾, που στέλνεται στο δυσλειτουργικό σχολείο (επιεικής όρος, αφού σημαντικό μέρος παίρνει βαριά ναρκωτικά και κάμποσοι πουλάνε, για να αναφέρω μία μόνο πτυχή της κατάστασης ) για να ¨καθαρίσει¨, είναι αμφιλεγόμενη. Αφ᾽ενός χρησιμοποιεί μια άκαμπτη, απόλυτη και ατσάλινη πειθαρχία, δίχως εξαιρέσεις και δίχως να λαμβάνει υπ´ὄψιν κάποιες ιδιάζουσες ατομικές περιπτώσεις. Η συμπεριφορά αυτή συχνά τον κάνει αντιπαθή (και στους θεατές). Ευτυχώς το φιλμ επισημαίνει μερικά ιδιαίτερα τραβηγμένα σημεια της μεθόδου αυτής και τα στηλιτεύει. Από εκεί και πέρα, παρά το ότι η ταινία με κράτησε, δεν μπορώ να μη την χαρακτηρίσω και λίγο αμερικανιά, μ᾽αυτή τη σχετικά αφελή πίστη ότι ¨η σκληρή προσπάθεια πάντοτε αποδίδει καρπούς῾. Τέλος πάντων, δείτε το, αλλά μη δώσετε και πολλή πίστη ότι έτσι γίνονται πάντοτε τα πράγματα. Μερικές φορές η πραγματικότητα είναι ακόμα πιο σκληρή και πιο πολυπλοκη ή\και ανεξέλεγκτη. Κι ας μας πληροφορούν στην αρχή ότι ¨βασίζεται σε αληθινή ιστορία¨.
ΥΓ: Φυσικά ο τίτλος είναι παρμένος από το κλασικό τραγούδι του Bill Withers, το οποίο παίζει κεντρικό ρόλο στο φιλμ.

Η "ΦΟΡΜΟΥΛΑ" ΚΙ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΚΙΝΟΥΝ ΤΑ ΝΗΜΑΤΑ

Ένα από τα χαρακτηριστικά της δεκαετίας του 70 ήταν η έντονη - για τα αμερικάνικα δεδομένα τουλάχιστον - πολιτικοποίηση του κινηματογράφου της χώρας (θυμηθείτε φιλμς όπως "Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου", "Οι τρεις μέρες του κόνδορα" κλπ.) Στον απόηχο όλων αυτών κινείται και η "Φορμουλα", μια ταινία του John Avildsen του 1980. Η οποία μάλιστα διαθέτει δύο μεγάλους σταρ, τον Τζορτζ Σκοτ και τον Μάρλον Μπράντο (χοντρό και καραφλό, σχεδόν αγνώριστο).
Η ταινία είναι αστυνομική, οι πολιτικές προεκτάσεις όμως σαφέστατες. Όταν ένας υψηλόβαθμος αξιωματικός της αστυνομίας βρίσκεται νεκρός, ένας μάλλον βαριεστημένος ντετέκτιβ, αναλαμβάνει να διελευκάνει την υπόθεση. Όλα δείχνουν ότι ο μπάτσος πέθανε από υπερβολική δόση κοκαϊνης, αλλά εκείνος άλλα υποψιάζεται. Οι έρευνες θα τον φέρουν μέχρι το Βερολίνο, στην πορεία του θα συναντήσει εναν πάμπλουτο και πανίσχυρο πετρελαιά, αλλά και μια παλιά ναζιστική φόρμουλα τεράστιας σημασίας για τη μετατροπή συνθετικών προϊόντων σε καύσιμα.
Τελικά η ταινία μιλά για το ποιοι πραγματικά κυβερνούν τον κόσμο (όχι οι κυβερνήσεις που ξέρουμε πάντως) και, κυρίως, για την ανθρώπινη απληστία, πηγή των χειρότερων δεινών μας πιστεύω. Οι φόνοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον, αλλά όσο προχωράμε η εικόνα ξεκαθαρίζει: Βρισκόμαστε μπροστά σε κολοσσιαίες παγκόσμιες δυνάμεις,απέναντι στις οποίες το άτομο μοιάζει ανίσχυρο. Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολο (αν όχι ακατόρθωτο) να αλλάξουν.
Η ιστορία ξετυλίγεται μάλλον αργά - δεν πρόκειται άλλωστε για ταινία δράσης - ενώ η απαισιοδοξία για τον κόσμο και την κυριαρχία της ωμής οικονομικής  δύναμης πάνω στην όποια ιδεολογία ή ανθρωπιά είναι σαφής. Δεν τη θεωρώ μεγάλη ταινία, απλώς δείγμα του σινεμά της εποχής. Ίσως κάποιοι από τους θεατές να κουραστούν. Δυστυχώς όμως τα συμπεράσματά της ισχύουν απόλυτα και σήμερα.
ΥΓ: Το έχω ξανασυζητήσει: Ακόμα και το χολιγουντιανό σινεμά δεν φοβάται να καταγγείλει καταστάσεις που αποτελούν την πηγή της ανθρώπινης δυστυχίας και που είναι δομικά χαρακτηριστικά του συστήματος (την εποχή για την οποία μιλάμε το φαινόμενο ήταν συχνότερο). Πολύ φοβάμαι ότι
αυτό σημαίνει, πολύ απλά, ότι ο κινηματογράφος και η τέχνη γενικότερα δεν μπορούν να αλλάξουν τίποτα. Αν μπορούσε, θα την απαγόρευαν.