ΒΛΑΣΦΗΜΗ "ΜΠΕΝΕΝΤΕΤΤΑ"

 

Στα 83 του ο ολλανδός Paul Verhoeven παραμένει το ίδιο προκλητικός και "προβοκάτορας" όπως ακριβώς στα νιάτα του. Απόδειξη η "Benedetta" (2021), με την ελληνίδα Δάφνη Πατακιά στον έναν από τους δύο βασικούς ρόλους, τη Virginie Efira στον πιο βασικό, αλλά και τη Σαρλότ Ράμπλινγκ. Εδώ ο Βερχόφεν επιτίθεται με πάθος στην εκκλησία και την υποκρισία της.

Τον 17ο αιώνα η Ιταλία χτυπιέται από πανούκλα και τα θύματα πολλαπλασιάζονται καθημερινά. Σε ένα γυναικείο μοναστήρι μια πιστή (βλέπε φανατική) μοναχή έχει "αιρετικά" οράματα με το Χριστό, πιστεύει ότι στο κορμί της συμβαίνουν θαύματα (πληγές αντίστοιχες με Εκείνου κλπ.) , ενώ η ίδια, βουτηγμένη στις χριστιανικής φύσης ενοχές, αυτοτιμωρείται μαζοχιστικά. Ώσπου στη ζωή της θα μπει μια νεαρή μοναχή και αυτή τη φορά θα γνωρίσει ένα άλλου είδους πάθος: Το ερωτικό.

Όπως καταλαβαίνετε ο Βερχόφεν δεν αφήνει τίποτα χριστιανικό όρθιο. Και μόνο τα οράματα με τον Ιησού, που λέγαμε, ή κάποιες ερωτικές σκηνές με "ιερά" βοηθήματα θα κάνουν τους πιστούς να φύγουν στα μισά της ταινίας. Πέραν αυτών όμως των προβοκατόρικων σκηνών, η ουσιαστικότερη επίθεση είναι αφ' ενός στη μαζοχιστική πλευρά του χριστιανισμού (αγνότητα, σεξουαλική καταπίεση, ενοχές για αμαρτήματα που δεν διέπραξες καν, στερήσεις κ.ά.) και αφ' ετέρου στην απύθμενη υποκρισία της εκκλησίας. Που εδώ παρουσιάζεται δίχως τίποτα ιερό. Αντίθετα απαρτίζεται από ένα πολύπλοκο πλέγμα από ίντριγκες, άγριες διαμάχες για προσωπικά και άλλα συμφέροντα, εσωτερικές συγκρούσεις για δύναμη και εξουσία, τυφλό φανατισμό κλπ. κλπ. κλπ. 

Ο Βερχόφεν είναι, όπως συνήθως, γκροτέσκος και ίσως σε κάποια σημεία χοντροκομμένος και η πρόθεσή του να ενοχλήσει και να προκαλέσει σάλο είναι σαφής. Ωστόσο προσωπικά συμφωνώ με την καταγγελτική του πλευρά, ενώ είδα αυτή την ιστορία για τη ζωή στο μοναστήρι και τους έρωτες που προκύπτουν με εφιαλτικό φόντο την πανώλη, δίχως να κουραστώ ή να βαρεθώ. Ωστόσο, το τονίζω και πάλι, οι κάθε είδους πιστοί θα ενοχληθούν (και ο σκηνοθέτης θα τρίβει τα χέρια του από χαρά) και καλό θα είναι να την αποφύγουν. Αν πάνε όμως η ευθύνη είναι δική τους. Μη φωνάζουν μετά και σκίζουν τα ιμάτιά τους και τις οθόνες...

ΝΑΖΙ, ΠΡΟΔΟΣΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ ΣΤΗ "ΜΑΥΡΗ ΛΙΣΤΑ"

Μετά το 2000 και το μέτριο "Hollow Man" ο Paul Verhoeven επιστρέφει στην πατρίδα του, την Ολλανδία, και γυρίζει πλέον φιλμ στην Ευρώπη. Έτσι το 2006 κάνει τη "Μαύρη Λίστα" (Zwartboek ή Black Book στα αγγλικά), μια δραματική περιπέτεια που διαδραματίζεται στον καιρό του πολέμου.
Μια όμορφη εβραία που κρύβεται κάπου στην Ολλανδία δραπετεύει με άλλους εβαραίους με τη βοήθεια ενός ντόπιου μπάτσου για το Βέλγιο. Στο δρόμο όμως πέφτουν σε ναζιστική ενέδρα και σφαγιάζονται. Ανάμεσα στα θύματα και η οικογένειά της. Εκείνη είναι η μονη που θα διασωθεί. Στη συνέχεια θα μπει στην αντίσταση, θα τα φτιάξει με έναν υψηλόβαθμο ναζί προκειμένου να του αποσπά μυστικά και ένα πλήθος από περιπέτειες, ίντριγκες και προδοσίες (με πάμπολλα θύματα) θα ξεκινήσει.
Το φιλμ κρατά βεβαίως το ενδιαφέρον με τη δράση, το (σχετικό) σασπένς και τις πολλαπλές ανατροπές που διαθέτει στις σχεδόν δυόμιση ώρες που διαρκεί. Ωστόσο η ηρωίδα είναι κυριολεκτικά εφτάψυχη, πολλά από τα τεκταινόμενα γίνονται πολύ εύκολα και γενικά η ταινία διαθέτει ένα πλήθος από κλισέ παρόμοιων περιπετειών με κακούς ναζί και προδοσίες. Ο Βερχόφεν προσθέτει κάποιες βίαιες ή απωθητικές σκηνές, σκοτώνει πολλούς από τους "καλούς", ωστόσο, όπως είπαμε, τα κλισέ δεν τα αποφεύγει. Ενδιαφέρον πάντως έχει η εντελώς τελευταία σκηνή, η οποία έξυπνα ανατρέπει τον "παράδεισο" της πρώτης, υπογραμμίζοντας πικρά ότι "τίποτα δεν τελείωσε".
Καλό για χάζεμα, οχι όμως σημαντική ταινία κατά τη γνώμη μου.

ΣΤΟΝ (ΠΟΛΥ) ΤΑΡΑΓΜΕΝΟ ΚΟΣΜΟ "ΕΚΕΙΝΗΣ"

Ο παλιός μας γνώριμος, ο ολλανδός Paul Verhoeven, χαμένος τα τελευταία χρόνια, επανέρχεται το 2016 με το πολυσυζητημένο "Elle" (Εκείνη), με μια πολύ δυνατή Ιζαμπέλ Ιπέρ στον βασικό ρόλο, μόνο που, σε πρώτη ματιά τουλάχιστον, δεν μοιάζει και πολύ με Verhoeven. Ξεχάστε την άγρια βία, τη δράση και συχνά την επιστημονική φαντασία των παλιών φιλμς του. Η ταινία είναι κοινωνική!
Η ηρωίδα είναι μια πετυχημένη και "ατσάλινη" businesswoman, ιδιοκτήτρια εταιρίας (βίαιων) videogames. Όταν βιάζεται βίαια από μασκοφόρο στο σπίτι της, δείχνει εξαιρετική ψυχραιμία (ίσως και απάθεια) και προσπαθεί με διάφορους τρόπους να ξεπεράσει την εμπειρία. Σιγά - σιγά οι σχέσεις με τον κοινωνικό της περίγυρο αποκαλύπτονται (και είναι πολύ περίπλοκες), καθώς και το παρελθόν της (είναι κόρη serial killer). Κάποια στιγμή η ταυτότητα του βιαστή θα αποκαλυφτεί, αλλά το φιλμ δεν τελειώνει εκεί. Υπάρχουν κι άλλα...
Είναι αναμενόμενο η ταινία να έχει προκαλέσει αντιφατικά σχόλια. Η σχέση του θύματος με τον βιαστή είναι φυσικά η βασική αιτία διαμάχης. Έτσι κι αλλιώς όμως ο Verhoeven είναι ένα είδος κινηματογραφικού προβοκάτορα. Εδώ φτιάχνει ένα πολύπλοκο κοινωνικό φιλμ, όπου όλες οι σχέσεις της ηρωίδας, ερωτικές ή μη, είναι αληθινό κουβάρι. Προς την συνεταίρο της, τους γονείς της, τον πρώην σύζυγό της, τον εραστή της, τον γιο της, τον γείτονα, τον βιαστή βεβαίως... Μέσα από σταδιακές αποκαλύψεις και όλο και πιο υπερβολικά γεγονότα, τόσο που αγγίζουν το γκροτέσκο και το χιουμοριστικό, ο σκηνοθέτης καυτηριάζει τα πάντα: Από την υποκρισία των ανώτερων τάξεων μέχρι τη βία που μας περιβάλλει από παντού (βλέπε videogames) και την οποία απολαμβάνουμε κιόλας, από την συνενοχή της θρησκείας μέχρι τη σκληρότητα στους εργασιακούς χώρους, από τις συχνά "άρρωστες" σχέσεις των μόνιμων ζευγαριών μέχρι τις πιεστικές και συχνά δίχως συναίσθημα ερωτικές σχέσεις... Η ηρωίδα είναι βεβαίως ένας αντιφατικός χαρακτήρας, αλλά νομίζω ότι οι αρνητικοί πρωταγωνιστές είναι όλοι ανεξαιρέτως οι άντρες - με πολύ διαφορετικούς τρόπους ο καθένας. Οπότε, τελικά, πιστεύω ότι μέσα στις αντιφάσεις και τις ακραίες (όπως στις αντίστοιχες ταινίες του Αλμοδοβάρ) σχέσεις και καταστάσεις, αυτό που θριαμβεύει είναι η γυναίκα και η δύναμή της. Αν το καλοσκεφτείτε όταν όλα τελειώσουν, η ηρωίδα δεν είναι παρά ένας εξολοθρευτής άγγελος. Αρσενικών βεβαίως. Μήπως, τελικά, παράλληλα με την περιφρόνηση κάθε "πολιτικώς ορθού", πρόκειται για βαθιά φεμινιστική ταινία;
Προσωπικά το απόλαυσα, παρά την ενόχληση που μου προκάλεσε σε κάποια σημεία, και, με το σκληρό και υπόγειο χιούμορ, που προκύπτει απ' όλες αυτές τις ακραίες καταστάσεις και σχέσεις, το θεωρώ από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες του 2016. Και λόγω της εξαιρετικής Ιπέρ βεβαίως...

ΤΟ ΣΕΞ ΣΑΝ "ΒΑΣΙΚΟ ΕΝΣΤΙΚΤΟ"

Ξαναείδα μετά από πολλά χρόνια το διαβόητο "Βασικό Ένστικτο" του Paul Verhoeven του 1992. Τότε ακόμα ο Verhoeven έκανε, αν μη τι άλλο, ταινίες που προκαλούσαν συζητήσεις, ενώ τα αρκετά τελευταία χρόνια έχει παρακμάσει εντελώς. Φυσικά το "Βασικό Ένστικτο" είχε προκαλέσει σάλο στην εποχή του λόγω των τολμηρών του σκηνών και το πανταχού παρόν σεξουαλικό στοιχείο ως βασικό καταλύτη όλων όσων συμβαίνουν, και είχε καθιερώσει την Σάρον Στόουν σαν μια από τις πιο σέξι γυναίκες του πλανήτη. Εδώ βέβαια θα ήταν λίγο αστείο να ασχοληθώ με την φευγαλέα (κλάσματα δευτερολέπτου) εμφάνιση του αιδοίου της στην περιβόητη σκηνή όπου ανοίγει τα πόδια μπροστά στους ανακριτές της (και αποδεικνύεται ότι δεν φορά κιλοτάκι). Θα μπορούσα όμως να ασχοληθώ με την ταινία σαν θρίλερ.
Σαν τέτοιο λοιπόν το βρίσκω συμπαθητικό, καλογυρισμένο και νομίζω ότι διαθέτει όλες τις κλασικές αναπάντεχες ανατροπές που αποτελούν το αλατοπίπερο του είδους. Υπάρχουν ακόμα και οι έξυπνοι διάλογοι, γεμάτοι με κάθε είδους υπονοούμενα και διφορούμενα νοήματα (όχι μόνο σεξουαλικά), που το κάνουν ακόμα πιο ενδιαφέρον. Μιλάμε, επίσης, για ένα αστυνομικό θρίλερ που σαν ήρωες έχει έναν σίριαλ κίλερ (που δεν ξέρουμε ποιος είναι αλλά από την πρώτη σκηνή όλοι υποψιάζονται την όμορφη και πλούσια πρωταγωνίστρια) και έναν εμφανώς διαταραγμένο μπάτσο, με βεβαρυμένο παρελθόν, πρώην αλκοολικό και μανιώδη καπνιστή, που δεν ελέγχει τα νεύρα του και που είναι αρκετά παθιασμένος με το σεξ ώστε να αφεθεί να οδηγηθεί σχεδόν στην καταστροφή (ξέρετε άλλωστε τι είναι αυτό που "σέρνει καράβι"). Υπάρχει βεβαίως και το γκλαμουράτο στιλ του Verhoeven, με τα πολυτελή σπίτια και αυτοκίνητα, τα κλαμπ και το εν γένει απαστράπτον, πλην όμως διεφθαρμένο, περιβάλλον, και το ανοιχτό και διφορούμενο τέλος, που συμπληρώνει την εικόνα. Αν όμως έπρεπε να πω επιγραμματικά για το θέμα της ταινίας, θα έλεγα ότι μιλά για τη δύναμη του σεξουαλικού πάθους (όχι του ρομαντικού, πλήρους έρωτα, αλλά του σεξ), που μπορεί να τινάξει στον αέρα κάθε λογική αντιμετώπιση των πραγμάτων.
Έτσι, με την αποστασιοποίηση που δίνει ο χρόνος, θα έλεγα ότι δεν πρόκειται για καμιά μεγάλη ταινία, αλλά για ένα ευχάριστο στην παρακολούθησή του, καλογυρισμένο θρίλερ, που νομίζω ότι μπορεί να κρατήσει και τον σύγχρονο θεατή.