Ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΕΝΟΣ "ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΟΥ"

 

Το 1952 ο Akira Kurosawa (1910-1998) φτιάχνει μια από τις γνωστότερες ταινίες του, τον "Καταδικασμένο" (Ikiru). Μια ασπρόμαυρη, δραματική ταινία που μιλά ίσως... για το νόημα της ζωής.

Ένας απόλυτα γραφειοκράτης ηλικιωμένος προϊστάμενος σε δημόσια υπηρεσία, "άχρωμος", "άοσμος", τόσο που όλοι τον θεωρούν "άνθρωπο χωρίς ιδιότητες", μαθαίνει ότι έχει καρκίνο και ότι του μένουν λίγοι μήνες ζωής. Τι θα κάνει στον χρόνο που του μένει;

Η ταινία διαθέτει πολλά επίπεδα: Υπάρχει το θέμα της άδειας ζωής (της ζωής του), που ξαφνικά συνειδητοποιεί ο ήρωας. Είναι μοναχικός, λιτοδίαιτος, ζει μεν με το γιο του και τη γυναίκα του τελευταίου, αλλά οι σχέσεις τους δεν βρίσκονται στο καλύτερο επίπεδο, μάλλον τσιγκούνης (ίσως και όχι ακριβώς, αφού δεν βρίσκει πώς να ξοδέψει τα λεφτά του), ο κλασικός τύπος του "σπίτι - δουλειά". Η οποία δουλειά, σημειωτέον, κυλά μέσα στη μονοτονία και τη ρουτίνα, δίχως τίποτα δημιουργικό. 

Από την άλλη βλέπουμε ένα δυνατό σχόλιο πάνω στην αδράνεια των δημόσιων υπηρεσιών, τη γραφειοκρατία που πνίγει κάθε προσπάθεια, το βάλτωμα όσων εργάζονται εκεί - αλλά και γενικότερα πάνω στην αφόρητη ρουτίνα πολλών επαγγελμάτων, βασική πηγή δυστυχίας για τον άνθρωπο. Από τη συγκεκριμένη οπτική γωνία, μπορεί κανείς να δει το φιλμ και ως ένα καθαρά ιστορικό ντοκουμέντο πάνω στην εξαιρετικά μίζερη Ιαπωνία της εποχής. Υπενθυμίζουμε ότι βρισκόμαστε λίγα μόλις χρόνια μετά την ήττα και τη βόμβα και τίποτα δεν προοιωνίζει το μετέπειτα οικονομικό θαύμα. 

Τέλος το φιλμ μιλά για την προτεραιότητα του "δημοσίου", του συλλογικού, της αλληλοβοήθειας επί του ιδιωτικού, της αποκλειστικής φροντίδας για τον εαυτό. Βλέπετε, ο ήρωάς μας θα δοκιμάσει διάφορους τρόπους να ξεδώσει ή, αν θέλετε, να ξοδέψει τα λεφτά του με τρόπους που δεν είχε ποτέ δοκιμάσει, που του είναι τελικά ξένοι και δεν το γεμίζουν. Λύτρωση θα βρει μόνο στο συλλογικό... Ή, αν το δείτε αλλιώς, μόνο όταν αποκτά ένα σκοπό στη ζωή, μια (υγιή) εμμονή. Έτσι γίνεται (η ταινία) ένα είδος καταδίκης (ή προειδοποίησης) για τους άδειους ανθρώπους, τους ανθρώπους χωρίς ενδιαφέροντα, που είναι πολύ περισσότεροι απ' όσους νομίζετε. Ο δυστυχισμένος άνθρωπος είναι ο άδειος άνθρωπος, ο άνθρωπος δίχως όραμα.

Προειδοποιώ ότι η ταινία είναι "σκοτεινή", ίσως και καταθλιπτική θα μπορούσε κανείς να τη χαρακτηρίσει. Για όλα τα παραπάνω όμως - και άλλα που εσείς θα εντοπίσετε - παραμένει μια από πιο συγκινητικές και βαθιά ανθρώπινες ταινίες που γυρίστηκαν ποτέ, που δείχνει ανάγλυφα ότι η προσωπική ευτυχία μέσα σε ένα υποβαθμισμένο και μίζερο κοινωνικό περιβάλλον είναι ανέφικτη.