ΤΟ "DODO" ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΜΟΔΟΒΑΡΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΥΤΡΑ

 

Παρακμασμένο, στα πρόθυρα της χρεωκοπίας (πρώην) ζάπλουτο και διάσημο ζεύγος ετοιμάζεται να παντρέψει τη μοναχοκόρη του με πλούσιο γόνο, ο οποίος προφανώς αναμένεται να σώσει την κατάσταση. Στην πολυτελή εξοχική τους κατοικία λοιπόν μαζεύεται την παραμονή του γάμου ένα ετερόκλητο και αλλοπρόσαλλο πλήθος (εργάτες, η "ντιζάινερ" της γιορτής, ο νεαρός συνεταίρος του συζύγου, μουσικοί, ένα τραβεστί, η οικονόμος του σπιτιού κλπ. κλπ.) για να ετοιμαστούν όλα για το αυριανό μεγάλο γεγονός. Ωστόσο στον κήπο θα κάνει αιφνιδίως - άγνωστο πώς και γιατί - το εξαφανισμένο από το 17ο αιώνα πτηνό ντόντο και θα ακολουθήσει χαμός.

Με το "Dodo" (2022) ο Πάνος Κούτρας, τον οποίο θεωρώ ιδιαίτερο κεφάλαιο του ελληνικού σινεμά, θα βρεθεί και πάλι στα χωράφια του. Με πάνω από 10 πρωταγωνιστές και χαρακτήρες με τους οποίους ασχολείται εξ ίσου, με πολλές υποπλοκές, θα κάνει μια ακτινογραφία του μικρόκοσμου της ελληνικής κοινωνίας (των μεγάλων πόλεων τουλάχιστον) και θα μπερδέψει πλούσιους και φτωχούς, μεγαλοαστούς και εργάτες, γκέι και στρέιτ, τίμιους και μη, σε ένα πολύπλοκο γαϊτανάκι σχέσεων, δεσμών, πηδημάτων, εκβιασμών, αποκαλύψεων κρυμμένων μυστικών και πολλών άλλων. Φυσικά το όχημα είναι το μελόδραμα, πλην όμως δοσμένο με χιούμορ και δίχως να κρύβει τη σατιρική ματιά πάνω σε κάθε λογής σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα (και κινηματογραφικά κλισέ). Και, όπως πάντα, η ματιά είναι πανηδονιστική και τίποτα απολύτως από τα τεκταινόμενα δεν σοκάρει κανένα από τους ετερόκλητους παρευρισκόμενους. Εκτός της παρουσίας του μυστηριώδους ντόντο βεβαίως.

Εννοείται ότι το κλίμα θυμίζει Αλμοδοβάρ και κάποια κιτς στοιχεία είναι μάλλον συνειδητά. Δεν είναι μια φοβερή ταινία που θα φέρει την οποιουδήποτε είδους ανατροπή, ωστόσο την είδα ευχάριστα και διασκέδασα ακόμα και στα μελό σημεία. Εντάξει, ίσως υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο ρυθμό, ίσως όλα αυτά κάπου να μη δένουν ικανοποιητικά, αλλά πάντως προσωπικά εκτιμώ πάντα τη (σεξουαλική κυρίως) απόλυτη απενοχοποίηση που πάντοτε υπάρχει στα φιλμ του Κούτρα, όσο και τη μελό / σατιρική ταυτόχρονα ματιά του. Είπαμε, ο Αλμοδοβάρ είναι παρόν.

ΥΓ: Το ντόντο ως εφέ είναι εξαιρετικό!

"AMSTERDAM" : ΦΟΝΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΩΜΟΣΙΕΣ

 

Φαίνεται ότι είμαι ο μόνος που βρήκα αρκετά καλό το "Άμστερνταμ" (2022) του αξιόλογου David O' Russell. Κακές κριτικές παντού, μέτριο το "mouth to mouth" (που έλεγαν στο χωριό μου) κλπ. Προσωπικά πέρασα καλά βλέποντάς το και, εννοείται δίχως να το θεωρώ αριστούργημα, το βρήκα συμπαθητικό και ενδιαφέρον. Πριν όμως το all stars καστ, κυρίως νέων ηθοποιών που μεσουρανούν το 2022, αλλά και αρκετών παλιότερων. Πάρτε ανάσα: Κρίστιαν Μπέιλ, Μάργκοτ Ρόμπι, Άνια Τέιλορ-Τζόι, Κρις Ροκ, Μάικ Μάγιερς (ναι, ο Austin Powers), η σούπερ σταρ Τέιλορ Σουίφτ, Μάικλ Σάνον, Ζόε Σαλντάνα, Ρίμι Μάλεκ, Τζον Ντέιβιντ Ουάσινγκτον, Ρόμπερτ Ντε Νίρο και πιθανόν ξέχασα κάποιους.

Στην Αμερική των 30ς δυο φίλοι, ένας δικηγόρος και ένας γιατρός που ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με αποκατάσταση τραυμάτων πρώην στρατιωτών του Α' παγκοσμίου πολέμου, βετεράνοι του πολέμου αυτού οι ίδιοι, γίνονται μάρτυρες του φόνου μιας κοπέλας που έχει έρθει να ζητήσει βοήθεια σε κάποιο κατεπείγον πρόβλημά της. Από εκεί και πέρα εμπλέκονται σε μια όλο και μεγαλύτερων διαστάσεων ιστορία, στην οποία θα εμπλακεί και μία παλιά φίλη και πρώην ερωμένη του δικηγόρου από τα χρόνια του πολέμου στην Ευρώπη.

Ίντριγκες, συνωμοσίες, εποχή πριν το ξέσπασμα του Β' παγκόσμιου, Ευρώπη και ΗΠΑ, ανερχόμενοι ναζί, αλλά και ωραία εικόνα και συχνά γκροτέσκες καταστάσεις (ή επί μέρους σκηνές), συνθέτουν ένα χορταστικό θέαμα, το οποίο ωστόσο δεν στερείται χιούμορ και υποδόριας σάτιρας, χαρακτηριστικό γνώρισμα των φιλμ του Ράσελ. Και, η μεγάλη έκπληξη, στο τέλος μαθαίνω ότι πρόκειται για αληθινή ιστορία, την οποία αγνοούσα πλήρως. Όχι βέβαια η πλοκή, οι 3 βασικοί χαρακτήρες και οι περιπέτειές τους (αυτά είναι επινοημένα), αλλά το όλο πράγμα που αποκαλύπτεται στο τέλος (τίποτα άλλο διότι θα ήταν σπόιλερ). 

Το ευχαριστήθηκα, δίχως να το θεωρώ μεγάλη ταινία. Οι υπόλοιποι δεν συμφώνησαν μαζί μου...

 

"TIME AFTER TIME": Ο ΧΕΡΜΠΕΡΤ ΟΥΕΛΣ ΚΑΙ Ο... ΤΖΑΚ Ο ΑΝΤΕΡΟΒΓΑΛΤΗΣ

 

Ο Nicholas Meyer έγινε γνωστός το 1983, όταν γύρισε το ψευδοντοκιμαντέρ "Η Επόμενη Μέρα" κατατρομάζοντας την ανθρωπότητα αφού έδειχνε τις επιπτώσεις μιας πυρηνικής έκρηξης. Πριν απ' αυτό όμως, το 1979, είχε γυρίσει  το συμπαθητικό "Time After Time" (Μάχη με το Χρόνο" στην Ελλάδα) με τους Μάλκολμ Μακ Ντόουελ και τον Ντέιβιντ Γουόρνερ στους βασικούς ρόλους.

Το σενάριο είναι αρκετά πρωτότυπο. Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Χέρμπερτ Τζέιμς Ουέλς δεν είναι συγγραφέας, αλλά... λαμπρός επιστήμονας. Και τι έχει εφεύρει; Μια μηχανή του χρόνου! Ενώ τη επιδεικνύει σε μια μικρή ομάδα στενών, πλην όμως δύσπιστων φίλων του, αποκαλύπτεται ότι ένας απ' αυτούς είναι ο αιμοσταγής Τζακ ο Αντεροβγάλτης. Για να αποφύγει τη σύλληψη εκείνος θα χρησιμοποιήσει πρώτος τη μηχανή για να διαφύγει στο μέλλον (στο 1979 δηλαδή, που γυρίζεται το φιλμ). Ο Ουέλς θα τον ακολουθήσει για να τον εξουδετερώσει και θα βρεθεί κι αυτός στον 20ό αιώνα.

Η ταινία, παρά τις κάποιες αφέλειές της (και την έλλειψη εντυπωσιακών ψηφιακών εφέ, αλλά αυτό δεν με πειράζει καθόλου), νομίζω ότι βλέπεται ευχάριστα μέχρι σήμερα. Διαθέτει το απαραίτητο σασπένς, διαθέτει ευφάνταστη βασική ιδέα και έχει και κάποιο χιούμορ, που βασίζεται βεβαίως στις αντιδράσεις του (σοσιαλιστή και φεμινιστή, ας σημειωθεί) Ουέλς μπροστά στα ποικίλα "θαύματα" του 20ού αιώνα. Αν είστε φίλος της επιστημονικής φαντασίας να το ψάξετε (ως ευχάριστο φιλμ βεβαίως, όχι ως αριστούργημα).

"ΦΡΑΝΣ": ΓΙΑΤΙ ΟΛΟ ΑΥΤO;

 Ποτέ δεν συμπάθησα το γάλλο Bruno Dumont (κρίνοντας από τις λίγες ταινίες του που έχω δει). Η "France" του 2021, με την καλή Lea Seydoux να κυριαρχεί στην οθόνη, επιβεβαίωσε πλήρως την άποψή μου. 

Η ηρωίδα είναι μια τηλεοπτική σούπερ σταρ. Παίρνει βαρυσήμαντες συνεντεύξεις, πηγαίνει σε εμπόλεμες (και άλλες) περιοχές κάνοντας πρωτότυπα ή/και επικίνδυνα ρεπορτάζ, είναι παντού αναγνωρίσιμη και ακολουθείται από εκατομμύρια κοινού. Ωστόσο οι σχέσεις με τον άντρα της και το παιδί τους (στο ανκδιήγητο σπίτι τους) μοιάζουν να περνούν δύσκολη φάση. Ξαφνικά ένα μικροατύχημα, δίχως επιπτώσεις στην καριέρα της, μοιάζει να αλλάζει τη ζωή της και τον τρόπο σκέψης της.

Να σας πω ότι θεώρησα το φιλμ μια από τις πλέον "ατσούμπαλες" ταινίες που έχω δει; Δεν κατάλαβα γιατί κάνει ό,τι κάνει ο σκηνοθέτης και, αν κάτι θέλει να πει, το λέει με εντελώς άκομψο (το λέω ευγενικά) τρόπο - για μένα τουλάχιστον. Ένας αχταρμάς από το "ζειν επικινδύνως" της ηρωίδας, από τολμηρά ρεπορτάζ (κάποια αμφιλεγόμενα), από προσωπικές σχέσεις (ένας εξωσυζυγικός έρωτας με απροσδόκητη κατάληξη), από επαγγελματικές σχέσεις με συναδέλφους στα στούντιο, από ξαφνικές κρίσεις συγκίνησης και ανθρωπιάς τής μάλλον αδίστακτης σταρ στα καλά καθούμενα, από νευρικές καταρρεύσεις κλπ. κλπ. Όλα δοσμένα με άνευ λόγου κραυγαλέο τρόπο. Και, προς το τέλος (αν και έχει δυστυχώς και κάμποσο άλλο ακόμα), ένα τραγικό συμβάν κυριολεκτικά στα καλά καθούμενα εντελώς άνευ λόγου, που με άφησε να αναρωτιέμαι μέχρι σήμερα: "Αυτό πάλι γιατί δηλαδή;"

Σάτιρα της μεγάλης διασημότητας; Σάτιρα των μίντια, της δύναμης, της δυνατότητάς τους για αποκαλύψεις, αλλά και της ψευτιάς τους; Ψυχολογικό πορτρέτο μιας σταρ; Οι επιπτώσεις της διασημότητας στην καθημερινή ζωή της; Σχέση έρωτα και συμφέροντος; Όλα αυτά και κάμποσα άλλα και, τελικά, ένα τραβηγμένο απ' τα μαλλιά Τίποτα; Τι να πω; Το βρήκα κακό και ενοχλητικό (και, αλίμονο, κρατά 2 ώρες και 13')... 

ΥΓ: Ναι, αν αυτό σας συγκινεί ιδιαίτερα, υπάρχει στην πρώτη σκηνή πρες κόνφερανς με ερωτήσεις της πρωταγωνίστριας στον Μακρόν (τον αληθινό Μακρόν), που κάνει cameo εμφάνιση, άγνωστο γιατί. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου...

ΕΝΑΣ ΑΥΣΤΡΑΛΟΣ "ΑΓΝΩΣΤΟΣ"

 

"Ο Άγνωστος" (The Stranger, 2022) του Thomas M. Wright  είναι μια αυστραλέζικη ταινία θρίλερ, αρκετά σκοτεινή αλλά και αρκετά κουραστική κατά τη γνώμη μου.

Ένας μοναχικός και "ό,τι βρέξει ας κατεβάσει" άντρας μέσω ενός τύπου που γνωρίζει τυχαία γνωρίζεται με τη σειρά του με κάποιον άλλον, με τον οποίο θα γίνουν κολλητοί φίλοι, μπαίνει μέσω αυτού σε μια παράνομη οργάνωση (ναρκωτικά, πλαστογραφίες κλπ.) και όλα κυλούν καλά για τις λίγες ανάγκες του... ώσπου σιγά - σιγά αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τι ακριβώς συμβαίνει.

Βασισμένο στην αληθινή ιστορία της εξιχνίασης μετά από πολλά χρόνια ενός από τα γνωστότερα εγκλήματα στη χώρα, η ταινία είναι αργή, ενίοτε υποβλητική, και εμβαθύνει στη ψυχολογία των ηρώων. Μπορεί επίσης να θεωρηθεί μια μελέτη του κακού. Το ενδιαφέρον είναι ότι μας δείχνει ξεκάθαρα ότι κυνηγός και θήραμα - αν θέλετε να το πούμε σε απλοϊκή κινηματογραφική διάλεκτο "καλός" και "κακός" - όταν ασχολούνται διαρκώς με το κακό (άσχετο αν το διαπράττουν ή αν κυνηγούν τον εγκληματία) βράζουν ουσιαστικά στο ίδιο καζάνι. Η ζωή τους είναι αφιερωμένη στο κακό κι αυτό την καταστρέφει, ανεξάρτητα από την πλευρά στην οποία βρίσκεται ο καθένας. Ίσως και γι' αυτό οι δύο ήρωες μοιάζουν αρκετά στο γενικό σουλούπι, στα μαλλιά - γένια, το ντύσιμο κλπ., ώστε σε κάθε σκηνή να περνά λίγο για να ξεδιαλύνεις ποιος είναι ποιος.

Αυτά είναι θετικά. Όμως οι απίστευτες λεπτομέρειες, ο εξονυχιστικός σχεδιασμός της αστυνομικής επιχείρησης για να εξιχνιαστεί ένα παλιό έγκλημα, οι σχέσεις των δύο φίλων, των μελών της παράνομης οργάνωσης, των αστυνομικών κλπ. κλπ. δίνονται τόσο λεπτομερώς που ομολογώ ότι κουράστηκα. Σίγουρα έχει αρετές, αλλά δεν θα συμμεριστώ απόλυτα τα πολλά αστεράκια των κριτικών.

ΑΝΗΣΥΧΟΙ ΝΕΑΡΟΙ ΣΤΑ "ΠΕΝΤΕ ΕΥΚΟΛΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ"

 

Ο Bob Rafelson (1933-2022) ήταν σκηνοθέτης που γύρισε λίγες σχετικά ταινίες. Η γνωστότερη μάλλον παραμένει το "Πέντε Εύκολα Κομμάτια" του 1970, με το νεαρό Τζακ Νίκολσον στον πρώτο ρόλο, αλλά και την Κάρεν Μπλακ.

Ένας νέος δουλεύει εργάτης σε εργοτάξιο, σιχαίνεται τη δουλειά του, είναι εριστικός, ζει με μια σερβιτόρα, λαϊκή και με μάλλον χαμηλό IQ - και μάλιστα την απατά, μεθά σε μπαρ, ξενυχτά κλπ. κλπ. κλπ. Γενικά είναι "όπου λάχει". Κάποια στιγμή μαθαίνει ότι ο πατέρας του δεν είναι καλά και πηγαίνει με αυτοκίνητο βόρεια για να βρει την οικογένειά του, συνοδευόμενος από την κοπέλα του. Εκεί θα μάθουμε ότι προέρχεται από οικογένεια ανώτερης τάξης, ότι είναι μορφωμένος, αλλά τα έχει παρατήσει όλα για να ζει μια αλήτικη ζωή.

Χαρακτηριστική ταινία της εποχής της, που καταγράφει εύγλωττα την αίσθηση κάποιων ανθρώπων που νοιώθουν ότι "δεν τους χωράει ο κόσμος". Ο ήρωας νοιώθει να ασφυκτιά στην μεγαλοαστική, καλλιεργημένη και καλλιτεχνική οικογένειά του και διαλέγει να ζει μια λαϊκή ζωή γεμάτη αλκοόλ, φτηνό έτοιμο φαγητό, λαϊκές γκόμενες και συναναστροφές και ταιριαστή με όλα αυτά δουλειά. Έτσι το φιλμ αντιπαραθέτει την αβυσσαλέα διαφορά του τρόπου ζωής των δύο τάξεων, αλλά ως ήρωα έχει ένα ανήσυχο πνεύμα που δεν χωρά πουθενά, σε κανένα κοινωνικό καλούπι (ούτε και στα της οικογένειας με γάμο, παιδιά κλπ.). Διότι, παρά το ότι επιλέγει το ένα απ' αυτά, το λαϊκό, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι είναι ευχαριστημένος εκεί. 

Σημαντική ταινία των 70ς καταγράφει τη νεανική ανησυχία και, απόλυτα σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής, κάνει φανερό ότι χρειάζεται ένας "τρίτος δρόμος" για μια ικανοποιητική ζωή, που θα βρίσκεται μακριά και από τα δύο αντίθετα πρότυπα. Δεν λέει τίποτα για το τι και πώς του δρόμου αυτού, επιμένει όμως, μέσω της τυφλής και δίχως οποιονδήποτε προσανατολισμό αναζήτησης (ή/και αντίδρασης) του βασικού χαρακτήρα, στην ανάγκη για κάτι τέτοιο. Τότε ανθούσε ο χιπισμός και οι κάθε λογής εναλλακτικές κουλτούρες. Κι αυτές όμως απέτυχαν οικτρά, αδυνατώντας να αλλάξουν τον κόσμο. Τότε τι λοιπόν; 

Το φιλμ, όπως είπαμε, δεν δίνει καμιά απάντηση. Καταγράφει όμως την ανησυχία και τη νεανική αίσθηση ότι "όλα μου φταίνε".

Η "CARRIE" ΚΑΙ Η (ΜΗ) ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥ

 

Το 1976 ο Brian De Palma βρισκόταν σε εξαιρετική δημιουργική φόρμα, ενώ το άστρο του Στίβεν Κινγκ ανέτειλε (δεν ήταν ακόμα ο σημερινός σούπερ σταρ). Τότε λοιπόν ο πρώτος βασίζεται σε βιβλίο του δεύτερου και γυρίζει μια από τις καλύτερες ταινίες τρόμου, την "Carrie" (Κάρι, Έκρηξη Οργής), με την εξαιρετική Σίσι Σπέισεκ στον ομώνυμο ρόλο, σε ένα φιλμ που την καθιέρωσε. 

Η Κάρι είναι τελειόφοιτη στο σχολείο και απομονωμένη, αμίλητη, δειλή, πράγμα που οφείλεται στη σκληρή καταπίεση και τις δρακόντειες απαγορεύσεις της θρησκόληπτης και παθολογικά σεξοφοβικής μητέρας της, με την οποία ζει. Αυτό οδηγεί σε μπούλινγκ από τους περισσότερους συμμαθητές της, το οποίο, ως φαύλος κύκλος, επιτείνει τη μοναχικότητά της. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο: Η φοβισμένη από τον κόσμο Κάρι διαθέτει κάποιες παραφυσικές ικανότητες, όπως η τηλεκίνηση. Τι θα συμβεί όταν ο γόης του σχολείου, εκπλήσσοντας τους πάντες, της ζητά να την συνοδεύσει στον περίφημο "χορό αποφοίτησης", που τόσα πολλά σημαίνει για τους αμερικάνους;

Εξαιρετικό θρίλερ, που χτίζεται σιγά - σιγά, για να καταλήξει στο απώγειο, δηλαδή στον εφιάλτη του τέλους. Ταυτόχρονα μιλά για πολλά πράγματα: Για την άρνηση αποδοχής του όποιου "διαφορετικού" από το κοινωνικό περιβάλλον, ένα θέμα όχι και τόσο κοινό τότε, όπως συμβαίνει σήμερα, για τον φαύλο κύκλο της οικογενειακής καταπίεσης που οδηγεί στο φόβο και την απόσυρση, πράγμα που προκαλεί τη διαφορετικότητα και την συνακόλουθη απομόνωση από τους στενόμυαλους, αλλά και για τις επιπτώσεις της αντιμετώπισης του σεξ ως κάτι βρώμικο και "κακό" ("πηγή  όλων των κακών" για τη μητέρα της). Και φυσικά στηλιτεύει το είδος εκείνο του μαζοχιστικού, πουριτανικού χριστιανισμού, που μισεί κάθε εκδήλωση χαράς και ελευθερίας.

Για τους φίλους του τρόμου αποτελεί απόλυτο must μιας εποχής (70ς-80ς) που το είδος ανθούσε. Αλλά και για τους φίλους του σινεμά γενικότερα. Βλέποντάς το ξανά μετά πολλά πολλά χρόνια, μόνο να το επανεκτιμήσω μπορούσα.

ΥΓ: Σε δεύτερο ρόλο εμφανίζεται ο σχετικά άγνωστος τότε Τζον Τραβόλτα.

Ο ΑΝΤΙΗΡΩΙΚΟΣ "ΟΥΡΑΝΟΣ"

 Το 1962 μπαίνει για πολλούς το πρώτο λιθαράκι στα θεμέλια αυτού που ονομάζουμε "Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος". Πρόκειται για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Τάκη Κανελλόπουλου (1933-1990) "Ουρανός", μια ασπρόμαυρη ταινία για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο στα αλβανικά βουνά το 1940.

Το φιλμ χωρίζεται σε τρία μέρη: Στο πρώτο δείχνει την καθημερινότητα 5-6 στρατιωτών σε ένα απομονωμένο φυλάκιο μια μέρα πριν την κήρυξη του πολέμου. Στο δεύτερο μέρος οι στρατιώτες που έχουν ζήσει αρκετά μαζί χωρίζουν, καθώς ο καθένας βρίσκεται σε άλλο σημείο του μετώπου, κι εμείς παρακολουθούμε τις ιστορίες τους. Στο τρίτο μέρος ακολουθούμε τους επιζήσαντες στην δύσκολη απ' όλες τις απόψεις (και ταπεινωτική) επιστροφή τους στα χωριά ή τις πόλεις τους μετά την λαίλαπα των ναζιστικών στρατευμάτων που κατέλαβαν τη χώρα σε πολύ λίγο χρόνο.

Το φιλμ έχει αργούς ρυθμούς, όμορφη ασπρόμαυρη φωτογραφία που συχνά εστιάζει στο τοπίο και εν γένει διαπνέεται από βαθιά συγκίνηση. Το σημαντικότερο όμως χαρακτηριστικό του είναι το γεγονός ότι ενώ μιλά για το περίφημο "έπος του 40" και τη νίκη των ελλήνων επί των ιταλών εισβολέων στα βουνά της Αλβανίας, δεν έχει τίποτα το ηρωικό. Ή μάλλον έχει, στις σκηνές των μαχών ή στο φρόνημα κάποιων από τους ήρωες, αλλά σε όλη την υπόλοιπη διάρκεια κυριαρχεί η μελαγχολία, η αφόρητη μερικές φορές αίσθηση της ήττας (μια ήττα που ήρθε από τους γερμανούς, ενώ οι στρατιώτες είχαν νικήσει τους ιταλούς), οι αφάνταστες κακουχίες και ο αγώνας για επιβίωση. Έτσι, αν και αφηγείται πολεμικά γεγονότα, γίνεται η πρώτη καθαρά αντιπολεμική ταινία του ελληνικού σινεμά, αφού επικεντρώνεται στις φριχτές επιπτώσεις του πολέμου (του κάθε πολέμου, ο ελληνοϊταλικός αποτελεί απλά μια αφορμή). Άλλωστε η αντιπαράθεση της ειρηνικής περιόδου με την πολεμική είναι χαρακτηριστική. Και, επιπλέον, το κλίμα της μετέπειτα "ειρήνης", που έρχεται υποχρεωτικά μετά την καταστροφή, σε τίποτα δεν μοιάζει με την "κανονική" πριν από τον πόλεμο ειρήνη, αφού ο θάνατος και η καταστροφή έχουν πλέον διαποτίσει τα πάντα.

Σημαντική ταινία για τη χώρα μας από έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο δημιουργό, που πλήρωσε την ευαισθησία του με πολλές απογοητεύσεις.

"ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΣΤΗΝ ΟΜΙΧΛΗ" ΚΑΙ ΟΙ ΣΙΡΙΑΛ ΚΙΛΕΡΣ

 

Σε ένα μικρό και σχετικά απομονωμένο χωριό της Ιταλίας, όπου κυριαρχεί μια χριστιανική αίρεση, ένα κορίτσι βγαίνει από το σπίτι του για να πάει - πού αλλού; - στην εκκλησία... και εξαφανίζεται. Ένας αστυνομικός, γνωστός για τις σχέσεις του με τα media και το κυνήγι της διασημότητας, ψάχνει εμμονικά τον πιθανό δολοφόνο (αφού δεν έχει βρεθεί πτώμα). Ένας καθηγητής θεωρείται ύποπτος και διασύρεται από τα προαναφερθέντα media...

Το "Κορίτσι στην Ομίχλη" (La ragazza nella nebbia) του 2017 είναι η πρώτη ταινία του ιταλού Donato Carrisi, που είναι και συγγραφέας (απ' ότι κατάλαβα κάνει ταινίες τα μυθιστορήματά του). Πρόκειται βεβαίως για θρίλερ, και μάλιστα από τα πολύπλοκα και γεμάτα ανατροπές τέτοια, με τον γνωστό Τόνι Σερβίλιο στο ρόλο του αμφιλεγόμενου αστυνομικού, αλλά και τον Ζαν Ρενό σε άλλο, χαρακτηριστικό ρόλο. Είναι αρκετά ατμοσφαιρικό, κρατά το ενδιαφέρον με τα διαρκή ερωτηματικά που εγείρει για την ταυτότητα του δολοφόνου και, παράπλευρα, καυτηριάζει τα media και τη γνωστή, βρώμικη και σκανδαλοθηρική στάση τους. Ωστόσο βρίσκω το σενάριο αρκετά φλύαρο, καθώς προσπαθεί να εντυπωσιάσει με τις διαρκείς ανατροπές - και τη κουφή, πλην όμως δύσκολα πιστευτή, ανατροπή του τέλους - και διαθέτει διάφορα στοιχεία που παρατίθενται μάλλον άνευ λόγου (σε τι θα άλλαζε, ας πούμε, η όλη ιστορία αν επρόκειτο και πάλι για ένα απομονωμένο χωριό, αλλά δίχως την εκκλησία των φανατικών χριστιανών;)

Βλέπεται, αλλά μάλλον έχουμε δει πολλά τέτοια θρίλερ.

Η ΠΟΛΥΕΠΙΠΕΔΗ ΚΟΜΨΟΤΗΤΑ ΤΟΥ "DRIVE MY CAR"

 

Ο γιαπωνέζος Ryusuke Hamaguchi είναι ένας χαμηλότονος δημιουργός που ξέρει να αφηγείται ιστορίες που εμβαθύνουν στην ψυχολογία των ηρώων και είναι τρυφερές και συγκινητικές. Όλα αυτά κρίνοντας και από τη μοναδική άλλη ταινία του που έχω δει, τις "Ιστορίες της Τύχης και της Φαντασίας". Το τρίωρο (!) "Drive my Car" του 2021 είναι κατά τη γνώμη μου καλύτερο.

Ένας γνωστός θεατρικός σκηνοθέτης προσπαθεί να ξεπεράσει την αιφνίδια απώλεια της γυναίκας του, την οποία αγαπούσε παρά το ότι εκείνη τον απατούσε (ενώ, παραδόξως, τον αγαπούσε κι εκείνη πολύ). Δύο χρόνια μετά δέχεται να ανεβάσει τον "Θείο Βάνια" του Τσέχωφ στη Χιροσόμα και αναγκάζεται να ζήσει εκεί για ένα διάστημα. Θα επιλέξει, μετά από κάστινγκ, τους ηθοποιούς, θα αρχίσει πρόβες και θα αποκτήσει μια ιδιαίτερη σχέση με τη λιγομίλητη οδηγό που η εταιρία του οργανισμού που ανεβάζει το έργο του έχει παραχωρήσει.

Η ταινία κινείται σε θαυμαστά πολλά επίπεδα: Η διαχείριση της απώλειας, η σχέση τέχνης - πραγματικότητας, η τέχνη ως θεραπεία τραυμάτων, η φυγή από την (περήφανη) εσωστρέφεια και, επιτέλους, η αμέριστη εμπιστοσύνη σε κάποιον άλλον, η εμβάθυνση στο έργο ενός δημιουργού (εδώ στον Τσέχωφ), οι πολύπλοκες σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στους ήρωες (ο σκηνοθέτης, η οδηγός, η νεκρή γυναίκα, οι ηθοποιοί του έργου, ο καθένας με τη δική του προσωπικότητα και ιδιορρυθμία κλπ. κλπ.)... Ιδιαίτερα οι σχέσεις αυτές συνθέτουν ένα πολύπλοκο γαϊτανάκι, συχνά με ερωτηματικά και κενά που προκύπτουν στο θεατή, τα οποία όμως απαντώνται κατά τη διάρκεια της ταινίας. Αυτό έχει και ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού δημιουργεί ένα περίεργο είδος "σασπένς σχέσεων" (γιατί αυτοί συμπεριφέρονται έτσι; γιατί ο/η τάδε κάνει αυτό που κάνει κλπ.). Βλέπετε, στηρίζεται σε διήγημα του Μουρακάμι κι αυτός ξέρει από τέτοια. Η εικόνα είναι όμορφη, γαλήνια, με το κόκκινο αυτοκίνητο του πρωταγωνιστή να είναι συχνά το μοναδικό έντονο χρώμα στο πλάνο, προσθέτοντας ένα ακόμα συν στην ταινία.

Γενικά θα πω ότι παρά τη μεγάλη διάρκεια η ταινία δεν με κούρασε καθόλου. Αντίθετα τη  βρήκα εξαιρετική. Σίγουρα στις καλύτερες ταινίες της χρονιάς.

Ο "EΟ" ΚΑΙ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΑΡΑΦΡΟΣΥΝΗ

 Ο σημαντικός πολωνός σκηνοθέτης Jerzy Skolimowski το 2022, στα 84 του χρόνια δηλαδή, αποφασίζει να κάνει ένα ελεύθερο ριμέικ του "Au hasard Balthazar" (1966) του Robert Bresson. Βέβαια η παλιά ταινία είναι ασπρόμαυρη και απόλυτα μινιμαλιστική (ο Μπρεσόν είναι ο σημαντικότερος ίσως εκπρόσωπος του κινηματογραφικού μινιμαλισμού), ενώ ο Σκολιμόφσκι στο δικό του "Εο" υιοθετεί μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση.

Πρόκειται για την ιστορία ενός γαϊδάρου, ο οποίος πρωταγωνιστεί στο φιλμ. Αρχικά δουλεύει σε τσίρκο και η συμπρωταγωνίστριά του στο νούμερο τον αγαπά πραγματικά. Στη συνέχεια θα απελευθερωθεί από ακτιβιστές και θα γνωρίσει πολλά αφεντικά, περιπέτειες και ταξίδια, καταλήγοντας τελικά από την Πολωνία στην Ιταλία. Σ' όλο αυτό το ακούσιο οδοιπορικό θα γνωρίσει την ανθρώπινη παράνοια και σκληρότητα, αλλά και καλές στιγμές, οι οποίες ωστόσο δεν μπορούν να συγκριθούν με την αγάπη της κοπέλας (που έχασε για πάντα) στην αρχή του φιλμ.

Η ταινία είναι δομημένη σε αποσπασματικά επεισόδια, κάτι σαν κομμάτια ζωής από διαφορετικούς ανθρώπους που ζουν διαφορετικές καταστάσεις και κάποια στιγμή συναντιούνται με το ζώο. Ο Έο είναι ο στωικός παρατηρητής, ανήμπορος να αντιδράσει, που βιώνει όλες αυτές τις καταστάσεις που δημιουργούνται από κτηνώδεις, ανεγκέφαλους φίλαθλους μέχρι από μια σύγχρονη βαρόνη με προσωπικά προβλήματα (η Ιζαμπέλ Ιπέρ σε μια σύντομη εμφάνιση). Γίνεται έτσι, άθελά του, ο αθώος αποδέκτης ανθρώπινων συμπεριφορών που καταδεικνύουν το παράλογο της ανθρώπινης συμπεριφοράς ή της ανθρώπινης κοινωνίας.

Εντυπωσιακή είναι η σκηνοθεσία (και εντελώς διαφορετική από το πρωτότυπο, όπως είπαμε). Ο Σκολιμόφσκι δίνει εντυπωσιακές (και πολλές φορές πανέμορφες) εικόνες, συχνά κινηματογραφημένες με την οπτική του ζώου, δείχνοντάς μας ακόμα και τα όνειρά του, δημιουργώντας σε αρκετά σημεία ένα εντελώς παραισθητικό, ψυχεδελικό θα έλεγα αποτέλεσμα. Συνολικά το φιλμ είναι συγκινητικό, άλλοτε τρυφερό και άλλοτε σκληρό, και, βεβαίως, πάνω απ' όλα έντονα φιλοζωικό. Δεν περίμενα αυτή την αισθητική και τη φρεσκάδα από έναν 84χρονο! Μπράβο!

"SUNDAY BLOODY SUNDAY" Ή ΤΑ ΤΑΡΑΓΜΕΝΑ 60ς ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΩΤΑ 70ς

 Ένας νεαρός καλλιτέχνης έχει ταυτόχρονη ερωτική σχέση με έναν μεγαλύτερό του μοναχικό γιατρό και με μια γοητευτική κοπέλα, δυναμική και ανεξάρτητη. Οι σχέσεις τους είναι περίπλοκες αφού όλοι γνωρίζουν την ύπαρξη του άλλου. Ωστόσο εκείνος μοιάζει να παίζει ανέμελα και με τους δύο, ενώ για το γιατρό και την κοπέλα τα πράγματα είναι πιο σοβαρά...

Ναι, η ιστορία εύκολα μαντεύει κανείς ότι μάλλον θα είναι της ταραγμένης, πρωτοποριακής και πειραματιζόμενης με τα πάντα δεκαετίας του 60 και των καταλοίπων της στις αρχές των 70ς. Πρόκειται για το φιλμ "Sunday Bloody Sunday" (Καταραμένη Κυριακή) του 1971 του σημαντικού την εποχή αυτή John Schlesinger (1926-2003), με την υπέροχη Γκλέντα Τζάκσον  (από τις αγαπημένες μου ηθοποιούς ever) και τον Πίτερ Φιντς στους κύριους ρόλους. 

Πρόκειται για ταινία σχέσεων (ερωτικών σχέσεων), που εξερευνά την ψυχολογία των αντισυμβατικών ηρώων της και τις επιπτώσεις που προκαλεί αυτή ακριβώς η αντισυμβατικότητα (τελικά ο κόσμος δεν είναι έτοιμος για απόλυτα ανοιχτές ερωτικές σχέσεις). Ξεσπάσματα απελπισίας συνυπάρχουν με την αγάπη και την κατανόηση, πόθος για αποκλειστικότητα με την αποδοχή του άλλου και της ανεξαρτησίας του...  Η αφήγηση είναι κάπως ρευστή, δίχως κορυφώσεις και ανατροπές. Απλώς καταγράφει τα τεκταινόμενα. Πάνω απ' όλα η αξία της ταινίας για μένα είναι ότι μας δίνει ανάγλυφα το κλίμα μιας εποχής που πάσχισε να κατακτήσει το αδύνατο (το αδύνατο σύμφωνα με τις κοινωνικές συμβάσεις τουλάχιστον) και, όπως κατέδειξαν περίτρανα οι επόμενες δεκαετίες, απέτυχε παταγωδώς. Προσωπικά πάντως όλη αυτή η αναζήτηση και η αμφισβήτηση των πάντων, αλλά και η απόλυτη αποτυχία, εξακολουθούν να μου προκαλούν συγκίνηση. Τουλάχιστον κάποιοι τόλμησαν!