"ANNIHILATION": ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΟΠΟΥ ΙΟ ΦΥΣΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ ΔΕΝ ΙΣΧΥΟΥΝ

 

Το "Annihilation" (Αφανισμός) του 2018 είναι η δεύτερη ταινία του Alex Garland, με τη Νάταλι Πόρτμαν και τη Τζένιφερ Τζέισον Λι στους κύριους ρόλους. Και είναι και αυτή επιστημονικής φαντασίας.

Μια ομάδα γυναικών με διαφορετικές εξειδικεύσεις σε διάφορους τομείς (ψυχολόγοι, βιολόγοι, στρατιωτικοί κλπ.) μπαίνουν σε μια μυστηριώδη ζώνη, που σιγά σιγά απλώνεται  τριγύρω δίχως κανείς να γνωρίζει πού και αν θα σταματήσει. Επίκεντρο είναι ένας απομονωμένος φάρος στον οποίο προσέκρουσε άγνωστο εξωγήινο αντικείμενο (μάλλον κάτι σαν κεραυνός). Στη ζώνη οι γνωστοί φυσικοί νόμοι παύουν να ισχύουν και όλα μοιάζουν εξωπραγματικά. Οι προηγούμενες αποστολές δεν επέστρεψαν ποτέ...

Πολύ ενδιαφέρον φιλμ, από τα καλά του είδους τα τελευταία χρόνια. Βέβαια η ιδέα θυμίζει αυτή του βιβλίου των αδελφών Strugatski που έγινε η πρώτη ύλη για το αριστουργηματικό "Stalker" του Ταρκόφσκι, αλλά βεβαίως εδώ είναι διαπραγματευμένο εντελώς διαφορετικά. Η ιστορία εμπλέκεται αξεδιάλυτα με την ψυχολογία της κεντρικής ηρωίδας και τα προσωπικά της θέματα και τη σχέση της με το σύζυγο της, που είχε πάρει μέρος σε προηγούμενη αποστολή. Έτσι φιλοσοφικά και ψυχολογικά ζητήματα με αρκετά πολύπλοκες "προεκτάσεις" εμπλέκονται στο θέμα. 

Όπως ίσως καταλάβατε, το φιλμ δεν βασίζεται στη δράση ή στα εφέ - αν και διατηρεί το σασπένς του. Πρόκειται γι' αυτό που θα ονομάζαμε "σκεπτόμενη" επιστημονική φαντασία (βλέπε "Arrival", "Ex Machina", "Solaris" ή "Stalker" που προαναφέραμε κλπ.). Προσωπικά μου άρεσε.

ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΟΙ ΟΙ "MEN";

 Ο Alex Garland με τις 3 ταινίες που έχει κάνει μέχρι τώρα φαίνεται να είναι ένας από τους πλέον ενδιαφέροντες σύγχρονους δημιουργούς. Το "Men" του 2022 το επιβεβαίωσε, αν και έχω και τις αρκετές μου αντιρρήσεις.

Μια κοπέλα αποφασίζει να κάνει μοναχικές διακοπές μιας εβδομάδας στην εξοχή της Αγγλίας. Νοικιάζει ένα όμορφο πέτρινο σπίτι, αλλά από την πρώτη κιόλας μέρα κάτι δεν πάει καλά. Ο ιδιοκτήτης είναι κάπως περίεργος, ενώ σε μια βόλτα που κάνει βλέπει μπροστά της έναν γυμνό άντρα! Τα γεγονότα θα γίνονται όλο και πιο περίεργα, αφού... μάλλον περίεργα αντιδρούν και ο αστυνομικός και ένας παπάς που γνωρίζει και άλλοι από το χωριό... 

Δομημένο ως ταινία τρόμου, με την κοπέλα σε μια όλο και πιο ασφυκτική και αγωνιώδη κατάσταση, σύντομα αντιλαμβανόμαστε ότι το "Men" λειτουργεί ως αλληγορία για την καταπίεση, παρενόχληση, δυσκολία, για τα προβλήματα τέλος πάντων που μια γυναίκα αντιμετωπίζει σε έναν απόλυτα ανδροκρατούμενο κόσμο. Κι αυτό γίνεται φανερό με το βασικό σκηνοθετικό εύρημα: (Για όσους δεν το γνωρίζουν ήδη το παρακάτω είναι spoiler): Όλοι οι αντρικοί ρόλοι ερμηνεύονται από τον ίδιο ηθοποιό - που μεταμορφώνεται με απίστευτο τρόπο στους διάφορους χαρακτήρες, τον Rory Kinnear. Έτσι η λογική της ταινίας είναι σαφής. Παράλληλα στην όλη ιστορία βασικό ρόλο παίζει και ένα παγανιστικό ον της κέλτικης (νομίζω) μυθολογίας, που απαντάται και στο χριστιανισμό, ο Green Man. Και, βέβαια, πάντοτε υπάρχει και η πιθανότητα όλα να βρίσκονται στο μυαλό μιας διαταραγμένης γυναίκας.

Σίγουρα το φιλμ είναι πρωτότυπο και φεμινιστικό θα λέγαμε, αλλά κάπως με χάλασε το τελευταίο τέταρτο, με τις φριχτές σκηνές (δεν σας λέω τίποτα γι' αυτές). Όχι για τις σκηνές καθ' εαυτές, αλλά για τη συνεχή, ενοχλητική τους επανάληψη, που μάλλον σκοπό έχει να δηλώσει ακόμα πιο ξεκάθαρα τα όσα ήδη γνωρίζουμε. Και δεν είναι μόνο η επανάληψη. Είναι ότι εμένα τουλάχιστον μου φάνηκε ότι δεν έδεναν με το όλο αλλόκοτο, υπαινικτικό κλίμα της. Είναι σα να χάλαγε η ατμόσφαιρα, η αισθητική, με την ξαφνική είσοδο ενός επαναλαμβανόμενου, γκροτέσκου στοιχείου.

Τέλος πάντων, παρά την ενόχλησή μου, συνολικά τη βρίσκω ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη προσπάθεια.

"ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ" Ή ΕΝΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΦΡΑΝΚΕΝΣΤΑΪΝ

Είναι πάντοτε ευχάριστο κάποιος να κάνει ένα αν μη τι άλλο ενδιαφέρον ντεμπούτο. Βέβαια ο Alex Garland, στον οποίο ανήκει το "Ex Machina" (Από Μηχανής) του 2015, είναι έμπειρος σεναριογράφος και συγγραφέας, ωστόσο η ταινία αυτή είναι η πρώτη του σαν σκηνοθέτη.
Το θέμα της τεχνητής νοημοσύνης και του τι μπορεί να συμβεί σε ένα τέτοιο ον με απόλυτη συνείδηση του εαυτού του έχει εξετασθεί πολλές φορές. Το θέμα βεβαίως παραπέμπει στον κλασικό "Φρανκενστάιν" και την αρχαία επιθυμία του ανθρώπου να δημιουργήσει ζωή, να γίνει δηλαδή "θεός". Εδώ συναντάμε μια από τις ενδιαφέρουσες και πολυεπίπεδες παραλλαγές του.
Ένας νεαρός προγραμματιστής κερδίζει σε ένα διαγωνισμό: Θα μείνει για μια εβδομάδα μόνος με έναν εκκεντρικό εκατομμυριούχο και ιδιοφυή εφευρέτη και θα λάβει μέρος σε ένα πείραμα. Στην εντελώς απομονωμένη, εντυπωσιακά πολυτελή και σούπερ high tech βίλα του θα συναντήσει ένα θηλυκό ρομπότ, μια τέλεια τεχνητή νοημοσύνη. Δουλεια του θα είναι, μέσα από διαδοχικές συνεντεύξεις μαζί της, να διαπιστώσει αν όντως είναι τέλεια, αν μπορεί να αντιδρά και να σκέπτεται απόλυτα ανθρώπινα, αν τελικά μπορεί να περάσει για άνθρωπος στον "έξω κόσμο". Πολλά όμως θα συμβούν ανάμεσα στους τρεις τους - και σε ένα τέταρτο πρόσωπο, την σιωπηλή κοπέλα για όλες τις δουλειές του εφευρέτη.
Το φιλμ αξιοποιεί νομίζω απόλυτα το κλειστό περιβάλλον στο οποίο διαδραματίζεται σχεδόν ολόκληρο και τα 4 μόνο πρόσωπα που βρίσκονται σ' αυτό. Όσο η ώρα προχωρά τα πράγματα γίνονται όλο και πιο περίπλοκα, τα πρόσωπα διαπλέκονται όλο και περισσότερο μεταξύ τους, ενώ οι (μάλλον προβλέψιμες) εκπλήξεις και ανατροπές δεν λείπουν. Και, βέβαια, υπάρχει ο πολλαπλός προβληματισμός: Ως πού θα έφταναν τα δικαιώματα ενός απόλυτα ανθρώπινου, πλην όμως κατασκευασμένου, πλάσματος; Τι  εξουσίες μπορεί να έχει πάνω του ο δημιουργός; Μπορεί ο άνθρωπος να γίνει θεός; Ή τελικά μιλάμε για μια ακόμα μορφή εξουσιαστή - εξουσιαζόμενου; Τι γίνεται με τη σύγκρουση λογικής - συναισθήματος ή αυτή των δύο φύλων; Κι άλλα πολλά ερωτήματα πιθανόν να προκύψουν στο μυαλό του θεατή, πέραν αυτών όμως πιστεύω ότι, παρά την "κλειστοφοβικότητά" της (ή ίσως εξ αιτίας της) η ταινία θα σας κρατήσει απόλυτα, ανεβάζοντας το σασπένς.
Αξιόλογο σκηνοθετικό ντεμπούτο λοιπόν και μια από τις πολύ ενδιαφέρουσες, σκεπτόμενες ταινίες επιστημονικής φαντασίας (κι αυτό παρά το, όπως είπαμε, πολυχρησιμοποιημένο της θέμα).