"SUBURBICON": ΕΙΔΥΛΙΑΚΑ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΑ 50ς; ΚΑΘΕ ΑΛΛΟ...

Έχω ξαναπεί ότι ο George Clooney έχει αποδειχτεί και πολύ καλός σκηνοθέτης. Το "Suburbicon" του 2017, έκτη αισίως τανία του, το αποδεικνύει περίτρανα. Και τα πράγματα γίνονται ακόμα καλύτερα όταν στο σενάριο έχουν ενσωματωθεί πολλά στοιχεία από παλιό, αχρησιμοποίητο σενάριο των δαιμόνιων αδελφών Κοέν! (διαβάζω ότι Κλούνεϊ, Κοέν και Ματ Ντέιμον - ο πρωταγωνιστής - είναι φίλοι, συνεργάζονται συχνά κα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του "προοδευτικού" και αντιτραμπικού Χόλιγουντ).
Αμερική των 50ς. Παστέλ χρώματα, ειρηνικά προάστια, τα πάντα ήσυχα, ευτυχισμένα, τακτοποιημένα. Επιφανειακά. Διότι από κάτω... αφείστε καλύτερα. Το Suburbicon είναι ένα άψογο προάστιο κατοικημένο από προνομιούχους, οικογενειάρχες μικρο- μεσοαστούς, λευκούς φυσικά, όλοι με δουλειές και παιδιά. Τη γαλήνη και τάξη θα διαταράξει η μετακόμιση εκεί της πρώτης μαύρης οικογένειας. Οι "φιλήσυχοι" λευκοί θα αντιδράσουν βίαια, θα πολιορκήσουν κυριολεκτικά το σπίτι των έγχρωμων και θα απαιτήσουν να φύγουν (το ανατριχιαστικό είναι ότι μέχρι εδώ βασιζόμαστε σε αληθινά γεγονότα ρατσιστικής βίας από "φιλήσυχους οικογενειάρχες" που συνέβησαν σε πόλη της Πενσιλβάνια το 1957). Αυτό όμως είναι μόνο το ένα σκέλος της ιστορίας. Ενώ συμβαίνουν τα ρατσιστικά έκτροπα μια λευκή, φιλήσυχη οικογένεια δέχεται εισβολή από δύο κτηνώδεις τύπους, οι οποίοι δολοφονούν εν ψυχρώ τη σύζυγο και μητέρα του μικρού αγοριού. Γιατί όμως όταν ο σύζυγος και η αδελφή του θύματος  καλούνται από την αστυνομία να αναγνωρίσουν τους δράστες, αρνούνται ότι είναι αυτοί, ενώ τους βλέπουν μπροστά τους;
Αυτή η δεύτερη, παράλληλη ιστορία και τα "ενδοοικογενεικά" γεγονότα που διαδραματίζονται ταυτόχρονα με το ξέσπασμα του ρατσισμού, είναι που φέρει ατόφια τη σφραγίδα των Κοέν. Ο Κλούνεϊ τινάζει κυριολεκτικά στον αέρα κάθε επίφαση "ήρεμης", "ευνομούμενης", "γαλήνιας" Αμερικής και δείχνει έναν αληθινό βόθρο να χάσκει κάτω από την ηλιόλουστη, τακτοποιημένη, απαστράπτουσα επιφάνεια. Δεν είναι μόνο ο άγριος ρατσισμός των λευκών κατοίκων των ειδυλιακών προαστίων, είναι και όσα φριχτά συμβαίνουν στους ίδιους τους κόλπους της "φιλήσυχης" οικογένειας. Γενικά, ούτε λίγο ούτε πολύ, δεν υπάρχει - όπως βαθμιαία θα διαπιστώσουμε - σχεδόν κανένας "καλός". Τι καλός; Απλώς φυσιολογικός... Τα πάντα είναι βαθύτατα σάπια.
Η ταινία ξεκινά "φυσιολογικά" (;) και όσο πάει πραγματικά εκτροχιάζεται. Τα πράγματα γίνονται όλο και πιο άγρια και αγχωτικά, το αίμα αρχίζει να ρέει, τα πτώματα συσσωρεύονται και κάποια στιγμή αντιλαμβανόμαστε ότι από ένα σημείο και πέρα αυτό που παρακολουθούμε είναι μια κυριολεκτικά κατάμαυρη (πιο μαύρη δεν γίνεται) κωμωδία - σάτιρα της "καθώς πρέπει" Αμερικής. Οι συμπτώσεις υπάρχουν, χρησιμοποιούνται μάλιστα κι αυτές σατιρικά, πλην όμως το σενάριο είναι πανέξυπνο και σφιχτοδεμένο (Κοέν γαρ) και οδηγεί μαθηματικά στο αιματοβαμένο κρεσέντο του τέλους.
Προσωπικά το απόλαυσα, παρά το ότι οι δύο παράλληλες ιστορίες είναι γενικά δύσκολο εγχείρημα. Το προτείνω, αλλά να ξέρετε ότι θα δείτε κάτι βίαιο, ανατρεπτικό και ματωμένο, με κατάμαυρο χιούμορ όμως, που κάνει πλάκα με τις απίθανες συγκυρίες προς το τέλος (σαφώς επίτηδες επινοημένες βεβαίως). Δεχτείτε λοιπόν τις απιθανότητες ως μέρος της όλης μαύρης πλάκας. Από εμένα μπράβο στον Κλούνεϊ και, για πολλοστή φορά, στους Κοέν. Είναι από τα πλέον ανατρεπτικά και αντιαμερικάνικα χολιγουντιανά φιλμ που έχω δει.

"ΑΙ ΕΙΔΟΙ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ" ΚΑΙ Η ΒΡΩΜΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Να λοιπόν που ο George Clooney αποδεικνύει και πάλι ότι είναι και καλός σκηνοθέτης. "Αι Ειδοί του Μαρτίου" (που είναι η μέρα που δολοφονήθηκε ο Καίσαρας, παρά τις προειδοποιήσεις που είχε λάβει) του 2011 είναι ένα πολιτικό δράμα οσκαρικών προδιαγραφών, συγχρόνως όμως και αρκετά τολμηρή καταγγελία του πολιτικού συστήματος και της πολιτικής εν γένει. Το φιλμ αναφέρεται στην εκστρατεία για το χρίσμα των Δημοκρατικών. Και ξεσκεπάζει τις ίντριγκες, τους εκβιασμούς, τα κάθε λογής παιχνίδια που παίζονται κατά τη διάρκεια της εκστρατείας αυτής. Μη φοβηθείτε όμως και πείτε "τι μας εμάς ενδιαφέρουν οι εκλογές των αμερικάνων;". Το πράγμα πάει πολυ πιο βαθιά και, με αφορμή τα παραπάνω, καταγγέλεται γενικά το βρώμικο τοπίο της πολιτικής και των πολιτικάντιδων. Ένα σχετικά πολύπλοκο σενάριο, λεπτά γυρίσματα των καταστάσεων και των συναισθημάτων των ηρώων που μπορεί να φτάσουν και ως την απόλυτη ανατροπή, αποκαλύψεις που κάνουν δυσκολότερα τα πράγματα, στρατηγικοί χειρισμοί μακιαβελικού τύπου, ψυχολογικά παιχνίδια, συνθέτουν ένα φιλμ που, ενώ με κράτησε απόλυτα σαν ένα είδος ψυχολογικού θρίλερ, στοχεύει συγχρόνως και αρκετά βαθύτερα. Οι ήρωες της ταινίας, ο υποψήφιος εκπρόσωπος των Δημοκρατικών και, κατά συνέπεια, πρόεδρος των ΗΠΑ και οι επικεφαλής της καμπάνιας του είναι αρχικά τίμιοι άνθρωποι, ακόμα και ιδεολόγοι. Αυτό το στοιχείο, ενώ ακούγεται ξενέρωτο και ψεύτικο αρχικά, λειτουργεί έξυπνα γιατί κάνει πολύ πιο ανάγλυφη και καθαρή τη βαθμιαία διαφθορά τους, τους συμβιβασμούς στους οποίους υποχρεώνονται, τους εκβιασμούς ακόμα, και, τελικά, την παράδοσή τους στο παμφάγο σύστημα. Το πάνω χέρι έχει το πολιτικό παιχνίδι, οι λεπτοί χειρισμοί των κομματιών στη σκακέρα, το τέλειο μάρκετινγκ. Εδώ δεν σηκώνουν "ιδεολογίες και μαλακίες". Ή παίζεις με τους υπάρχοντες όρους ή καίγεσαι για πάντα. Όταν τελείωσε το φιλμ συνειδητοποίησα και κάτι άλλο - και τρόμαξα, ενώ προφανώς το ήξερα: Είδα μια ενδιαφέρουσα ταινία πάνω στα παρασκήνια της πολιτικής και, τελικά, αυτό που μένει στο πικρό φινάλε είναι ότι ουσιαστικά η πολιτική απουσιάζει. Όλα, μα όλα, παίζονται στο τέλειο μάρκετινγκ, στις λεπτότατες, έξυπνες κινήσεις στη σκακιέρα που λέγαμε και πριν, στα παρασκήνια, στις υπόγειες συνενοήσεις και συμφωνίες, στους εκατέρωθεν συμβιβασμούς, στις ίντριγκες, στους χειρισμούς. Το τι ακριβώς λένε οι πολιτικοί, το τι θα κάνουν όταν εκλεγούν, το πώς θα δράσουν, η καθαρή πολιτική δηλαδή, έχει περάσει σε σαφώς δεύτερη μοίρα. Το τι προτείνεις για την κοινωνία και τον κόσμο δεν έχει ουσιαστικά σημασία. Σημασία έχει το πώς θα διαχειριστείς την εικόνα σου για να εκλεγείς. Τι μας νοιάζει για το μετά; Αν αυτό δεν είναι τρομαχτικό, αν δεν αποτελεί τον απόλυτο πάτο της πολιτικής, τότε τι είναι; Το φιλμ είναι βέβαια καλογυρισμένο, διαθέτει έντονο ψυχολογικό σασπένς, ένα εκπληκτικό καστ (Ράιαν Γκόσλινγκ, Τζορτζ Κλούνεϊ, Πολ Τζιαμάτι, Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν) και είναι, όπως είπα, απ' αυτά που πάνε για Όσκαρ. Οι αμερικάνοι, μερικές φορές, αρέσκονται να ξεσκεπάζουν άπλυτα και να επιβραβεύουν το ξεσκέπασμα αυτό. Φοβάμαι ότι το μόνο που μπορεί αυτό να σημαίνει είναι ότι, πολύ απλά, η τέχνη δεν είναι δυνατόν να αλλάξει τίποτα, οπότε γιατί να μην τα βγάλουμε όλα στη φόρα; Κέρδος (καλλιτεχνικό και οικονομικό) θα έχουμε. ΥΓ: Όλα αυτά συμβαίνουν στους κολπους των Δημοκρατικών, όπως είπαμε, που υποτίθεται ότι είναι πιο προοδευτικοί, και γι' αυτό έχει νόημα όλη αυτή η καταγγελία και η αποκάλυψη της αληθινής εικόνας. Τους Ρεπουμπλικάνους ο Κλούνει τους έχει εντελώς χεσμένους. Είναι δεδομένο, όπως λέγεται μερικές φορές, ότι εκεί συμβαίνουν χειρότερα και ότι η κατάντια των ηρώων, η πτώση τους, είναι "να κάνουν ό,τι και οι Ρεπουμπλικάνοι".

ΚΛΟΥΝΕΪ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗΣ ΗΛΙΘΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΙΤΡΙΝΙΣΜΟΥ

Με το "Καληνύχτα και καλή τύχη" ο George Clooney επιβεβαιώνει ότι είναι αξιόλογος σκηνοθέτης, πράγμα που μας είχε πρωτοδείξει με την πρώτη του ταινία "Εξομολογήσεις ενός επικίνδυνου μυαλού". Και προοδευτικός άνθρωπος επίσης (για τα αμερικάνικα δεδομένα τουλάχιστον). Το να επιλέξεις να χτυπήσεις τον συντηρητισμό και τον υστερικό αντικομμουνισμό της μακαρθικής - έστω - περιόδου, είναι μάλλον τολμηρή πράξη στη σημερινή Αμερική του Μπους (που, παρεπιπτόντως, δεν μου βγάζετε από το μυαλό ότι οδεύει αργά αλλά σταθερά προς μία, ήπια ελπίζω, μορφή φασισμού, αλλά αυτό είναι θέμα προς συζήτηση άλλου post...)
Γυρισμένη ασπρόμαυρα, η ταινία καταφέρνει να πιάσει το κλίμα των '50ς (βοηθά και το τζαζέ σάουντρακ), καυτηριάζει τόσο την απύθμενη ηλιθιότητα όσων πίστεψαν στις φασιστικές απόψεις του ΜcCarthy και των γύρω του όσο και την υστερία της εποχής (και όχι μόνο, θα προσθέταμε). Παραδίδει επίσης μαθήματα σωστής δημοσιογραφίας - κυριολεκτικά αποκαλυπτικής - που φαντάζει σχεδόν ουτοπική σε σχέση με τον κιτρινισμό και τη γελοιότητα των σύγχρονων, τηλεοπτικών κυρίως, "αστέρων". Πολύ έξυπνη η ιδέα να χρησιμοποιηθούν φιλμς με τον αληθινό ΜcCarthy, ώστε να μη χρειαστεί να τον υποδυθεί σύγχρονος ηθοποιός.
Καλή ταινία λοιπόν, περισσότερο όμως ένα μάθημα ιστορίας, ιδιαίτερα επίκαιρο στις υστερικά-τρομοκρατημένες-από-κάθε-λογής-δυνάμει-τρομοκράτες μέρες μας.