ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΠΕΛΠΙΣΜΕΝΟ "CRISS CROSS"

Ο γερμανός μετανάστης (όπως τόσοι άλλοι) στο Χόλιγουντ Robert Siodmak (1900-1973) έχει γυρίσει μερικά εξαιρετικά νουάρ, γνωστότερο των οποίων είναι το "The Killers". Τρία χρόνια μετά απ' αυτό, το 1949 συγκεκριμένα, συναντά και πάλι τον Μπαρτ Λάνκαστερ για να γυρίσει το "Criss Cross" (για να γελάσετε, ο ελληνικός τίτλος της εποχής ήταν... "Ο Κόκκινος Δαίμων του Λος Άντζελες", παντελώς άγνωστο γιατί).
Παρακολουθούμε την προετοιμασία μιας ληστείας φορτηγού που μεταφέρει χρήματα. Σε φλας μπακ μαθαίνουμε το πώς και το γιατί φτάσαμε στο σημείο αυτό: Ο ρομαντικός κατά βάθος, ερωτευμένος ήρωας επιστρέφει μετά από καιρό στο Λ.Α. για να προσπαθήσει να τα ξαναφτιάξει με την πρώην σύζυγό του. Εκείνη όμως, στο μεταξύ, έχει περάσει στο χώρο του υποκόσμου και είναι η κοπέλα ενός επίφοβου και βρώμικου "αφεντικού", με δύναμη στο χώρο αυτόν. Παρά τις προειδοποιήσεις φίλων του, ο ήρωάς μας θα καταστρώσει το σχέδιο της ληστείας μαζί με τον επικίνδυνο αντίζηλό του, έχοντας ωστόσο άλλα σχέδια στο μυαλό του...
Βρισκόμαστε στην καρδιά του νουάρ. Ασπρόμαυρη φωτογραφία, αστικό περιβάλλον, μοναχικός, ερωτευμένος και κατά βάθος ρομαντικός ήρωας, υπόκοσμος, ληστεία, φόνοι... Και φυσικά, όπως σε κάθε κλασικό νουάρ, τις εξελίξεις κινεί η κλασική μοιραία γυναίκα, που εδώ δεν είναι ακριβώς σατανική (όπως σε άλλα παραδείγματα του είδους), αλλά απλώς προτιμά την άνεση και την ασφάλεια από τον παθιασμένο έρωτα. Αντίθετα ο άντρας - θύμα του έρωτά του - είναι αποφασισμένος να φτάσει ακόμα και σε ενέργειες που δεν εγκρίνει ηθικά για να την ξανακερδίσει. Στις περιπτώσεις αυτές η καταστροφή δεν είναι μακριά...
Αν είστε λάτρης των παλιών ταινιών - και ιδιαίτερα του είδους - σίγουρα θα την απολαύσετε. Δεν νομίζω ότι είναι καλύτερη ούτε χειρότερη από άλλα παραδείγματα, είναι όμως, πιστεύω, απολαυστική καθώς φέρει όλα τα χαρακτηριστικά του. Η πλοκή είναι σφιχτή, το παιχνίδι με τον κίνδυνο είναι διαρκές, όλα συμβαίνουν "στην κόψη", το χάπι εντ βρίσκεται μίλια μακριά και, βεβαίως, όπως πάντα στο νουάρ, σκιαγραφείται μια βρώμικη, ανήθικη κοινωνία, έτοιμη να κάνει τα πάντα για το χρήμα ή, έστω, για την ασφάλεια, ενώ τα "υψηλότερα" συναισθήματα δεν είναι παρά ψιλά γράμματα, μια κοινωνία όπου το έγκλημα και η κάθε λογής παρανομία αποτελούν κοινό τόπο. Ο ήρωας μπορεί να είναι ρομαντικός, ο κόσμος όμως είναι κυνικός, γι' αυτό ακριβώς εκείνος αποτελεί εξαίρεση.
Με λίγα λόγια προτείνω να το απολάυσετε.

Ο ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΚΑΙ Η ΔΙΠΛΗ ΝΤΕ ΧΑΒΙΛΑΝΤ

Ο γερμανός Robert Siodmak (1900-1973) υπήρξε ένας από τους "μετανάστες" που έδωσαν λάμψη στο κλασικό Χόλιγουντ και το έκαναν αυτό που γνωρίζουμε σήμερα (στην τεράστια λίστα τέτοιων μεταναστών περιλαμβάνονται, ας πούμε, οι Τσάπλιν, Χίτσκοκ, Λανγκ, Όφιλς, Γουάιλντερ και πλήθος άλλων). Το 1956 γυρίζει το νουάρ "Dark Mirror", μια παράξενη ταινία, που μένει στη μνήμη μας κυρίως χάρη στην πρωταγωνίστρια Ολίβια ντε Χάβιλαντ και τον διπλό ρόλο της.
Ένας άντρας δολοφονείται. Οι μάρτυρες εντοπίζουν εύκολα τη γυναίκα που βγήκε από το διαμέρισμά του, να όμως που εκείνη διαθέτει ακλόνητο άλοθι, αφού άλλοι τόσοι, εξ ίσου αξιόπιστοι μάρτυρες, την έχουν δει την ίδια ώρα κάπου αλλού. Πολύ σύντομα αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για δύο πανομοιότυπες δίδυμες. Ωστόσο ο επιθεωρητής είναι αδύνατο να ανακαλύψει ποια από τις δύο έκανε τον φόνο, αφού αμφότερες αρνούνται να συνεργαστούν. Ένας ψυχολόγος προσπαθεί να βοηθήσει την αστυνομία και η πραγματική πλοκή - στην οποία, φυσικά, εμπλέκεται και μια ερωτική ιστορία - ξεκινά από το σημείο αυτό.
Η ιστορία δεν είναι τόσο πολύπλοκη και ο θεατής σύντομα αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει - παρά το ότι υπάρχουν αρκετές ανατροπές. Ωστόσο η ταινία με κράτησε. Βασικός λόγος βέβαια είναι η εξαιρετική ερμηνεία της Ντε Χάβιλαντ στον διπλό της ρόλο, που είναι όντως συναρπαστική και δείχνει τις δυνατότητες της ηθοποιού αυτής. Και υπάρχουν επίσης και τα πειστικότατα εφέ της ταυτόχρονης παρουσίας στην οθόνη των διδύμων σε πολλές σκηνές (της διπλής Ντε Χάβιλαντ δηλαδή) που είναι εντυπωσιακές - μιλάμε, θυμηθείτε, για το 1956.
Πρόκειται για ένα ξεχασμένο σήμερα, πλην όμως αξιόλογο κατά τη γνώμη μου, νουάρ, που μάλλον θα έπρεπε να βρει τη θέση του στη λίστα των κλασικών - ή σχεδόν. Έστω και λόγω της πρωτοτυπίας του. Εκτός του ότι, βεβαίως, είναι πρόδρομος πολλών μεταγενέστερων ταινιών, όπως π.χ. το "Sisters" του Ντε Πάλμα. Οι λάτρεις του παλιού Χόλιγουντ ας το ψάξουν, μια που πρόκειται, όπως είπα, για σχετικά άγνωστο φιλμ.

ΚΛΑΣΙΚΟΙ "ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ": ΝΟΥΑΡ ΚΑΙ ΕΞΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΣ

Ο Μπαρτ Λάνκαστερ, στον πρώτο ρόλο της καριέρας του που θα τον κάνει αμέσως σταρ, είναι ένας ήσυχος άνθρωπος που ζει σε μια μικρή πόλη. Όταν δύο δολοφόνοι φτάνουν εκεί για να τον σκοτώσουν, αυτός δεν θα προβάλλει την παραμικρή αντίσταση, σα να περιμένει ή να εύχεται το τέλος του. Ξέρουμε λοιπόν από την πρώτη στιγμή ότι ο ήρωας της ταινίας είναι νεκρός. Με ένα διαρκές φλας μπακ θα ξετυλιχτεί σιγά - σιγά η ιστορία για το πώς έφτασε μέχρις εκεί και γιατί έδειξε τόση μοιρολατρεία.
Όλα αυτά συμβαίνουν στους εξαιρετικούς "Δολοφόνους" (The Killers) που γύρισε το 1946 ο Robert Siodmak (1900-1973). Ο τελευταίος ήταν γερμανός, ξεκίνησε εκεί την καριέρα του και μετά τη ναζιστική κατάρα κατέφυγε πρώτα στη Γαλλία και μετά στις ΗΠΑ, όπου έκανε αρκετές καλές ταινίες. "Οι Δολοφόνοι" είναι ίσως η πιο γνωστή του.
Εδώ θα συναντήσουμε όλα τα γνωρίσματα του κλασικού νουάρ και όλα τα στοιχεία που κάνουν το είδος αυτό τόσο γοητευτικό μέχρι σήμερα.: Την ατμόσφαιρα της πόλης, τα νυχτερινά πλάνα, τον υπόκοσμο, το χρήμα και το κυνήγι του, την μελέτη της απληστίας, την κλασική μοιραία, διπρόσωπη συνήθως, όμορφη γυναίκα, τον άντρα - θύμα (αν και οχι και τόσο αθώο και τον ίδιο), τα καπέλα και τις καπαρντίνες... Κι όλα αυτά, φυσικά, σε μαυρόασπρη φωτογραφία, όπως αρμόζει σε κάθε νουάρ που σέβεται τον εαυτό του. Ταυτόχρονα ο Σιόντμακ, γερμανός γαρ, εμπλουτίζει το νουάρ του με γερή δόση εξπρεσιονισμού: Οι φωτοσκιάσεις στα πρόσωπα, οι σκιές των νυχτερινών πλάνων, η όλη ατμόσφαιρα, όλα παραπέμπουν εκεί και δυναμώνουν το φιλμ.
Η πλοκή παρακολουθείται απνευστί, δίχως κοιλιές, με τις ανατροπές της, τους ρόλους πίσω από τους ρόλους, τους διπρόσωπους ήρωες, τα κρυμένα μυστικά. Και, κυρίαρχος μέσα σ' όλα αυτά, ο καταλυτικός έρωτας που κινεί τα νήματα της πλοκής και των καταστάσεων. Δίπλα στον Λάνκαστερ, πανέμορφη και σε έναν από τους σημαντικότερους ρόλους της, η Άβα Γκάρντνερ προσθέτει με τη γοητεία της στην αγέραστη γοητεία της ταινίας.
Δεν έχω να πω πολλά. Θα επισημάνω ότι όλα σχεδόν τα νουάρ μοιάζουν μεταξύ τους, σα να πρόκειται για δεκάδες παραλλαγές στα ίδια μοτίβα. Ωστόσο τα καλά από αυτά, ακόμα κι αν ξεχάσεις την πλοκή ή την μπερδέψεις με κάποια άλλη παρόμοια, διαθέτουν μια απίστευτη γοητεία και αντέχουν στο χρόνο. Όσες φορές κι αν δεις τις ατελείωτες αυτές παραλλαγές. Κι τούτο εδώ είναι σίγουρα ένα από τα πολύ καλά.
ΥΓ: Οι "Δολοφόνοι" βασίζονται σε ένα διήγημα του Έρνεστ Χέμινγουέι. Η πρώτη δεκάλεπτη περίπου σκηνή με τους δολοφόνους να περιμένουν το θύμα τους σε ένα μπαρ, βγάζει μια εξαιρετική υπόγεια απειλή, δίχως ουσιαστικά να γίνεται κάτι βίαιο. Κι νομίζω ότι υπάρχουν κι άλλες σκηνές ανθολογίας...