ΒΡΩΜΙΚΑ "ΑΝΕΜΟΔΑΡΜΕΝΑ ΥΨΗ"

Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε ότι ένα φιλμ είναι "ταινία εποχής"; Ωραίες εικόνες, μακριά, εντυπωσιακά φουστάνια, αγνά ακόμα τοπία εξοχής... Ε, λοιπόν, ξεχάστε τα όλα αυτά αν αποφασίσετε να δείτε τα "Ανεμοδαρμένα Ύψη" του 2011, το κλασικό δηλαδή ρομαντικό μυθιστόρημα της Μπροντέ, που μεταφέρθηκε για μια ακόμα φορά στην οθόνη. Γιατί; Διότι σκηνοθετεί η αγγλίδα Andrea Arnold, του "Red Road" και του "Fish Tank". Κι επειδή Arnold σημαίνει ωμός ρεαλισμός, αυτό ακριβώς θα δείτε κι εδώ, κι ας πρόκειται για ταινία εποχής (μια ματιά και μόνο στην αφίσα άλλωστε θα σας πείσει γι΄αυτό). Η Arnold κατ' αρχάς κάνει τον Χίθκλιφ, τον βασικό ήρωα του βιβλίου, μιγάδα. Μιγάδα στα 1800τόσα; Ήδη οι προϋποθέσεις για άγριο ρατσισμό εις βάρος του έχουν τεθεί. Προσθέστε στον βασανισμένο αυτόν άνθρωπο την ορφάνια του και την έλλειψη εκπαίδευσης και θα καταλάβετε πώς διαμορφώνεται ο άγριος χαρακτήρας του, ζωώδης πολλές φορές, ολότελα υποταγμένος στα ένστικτα. Από την άλλη η Arnold κινηματογραφεί με κάμερα στο χέρι, με κουνημένη φωτογραφία, με κόκκο στο φιλμ. Με άλλα λόγια όπως ακριβώς στα φιλμ της που διαδραματίζονται στη σύγχρονη εποχή. Και βέβαια κάνει σαφή σχόλια για το ρατσισμό, τον φεμινισμό, το ερωτικό πάθος στα άκρα του. Καμία σχέση με την καθαρότητα της εικόνας που συνήθως χαρακτηρίζει τα φιλμ εποχής. Όσο για τον έρωτα του Χίθκλιφ και της Κάθριν... ξεχάστε κι εδώ κάθε τρυφερότητα και ρομαντισμό. Ή μάλλον, ρομαντισμός υπάρχει, αλλά με την θανατερή του έννοια, αυτή του άγριου πάθους και της μέχρι τέλους αφοσίωσης - εμμονής. Όσο για το τοπίο... έρημοι βουνίσιοι τόποι με χαμηλή βλάστηση και άγρια βράχια κυριαρχούν. Πρόκειται για μέρη πολύ περισσότερο άγρια παρά όμορφα. Η φύση (ο άγριος καιρός, η βροχή, οι άνεμοι, το τοπίο που προαναφέραμε) παίζει καθοριστικό ρόλο στην ταινία. Η λάσπη, το αίμα, ο πόνος, κυριαρχούν από την αρχή ως το τέλος (άλλωστε ο απαγορευμένος έρωτας του ζευγαριού έχει μια αισθητή σαδομαζοχιστική χροιά). Ο 19ος αιώνας δείχνεται δίχως την παραμικρή ωραιοποίηση: Βρώμικος, δύσκολος, τραχύς, ιδιαίτερα όταν ζει κανείς σε σχεδόν ερημικούς αγριότοπους. Ο σωματικός πόνος δείχνεται κι αυτός ωμά. Πονάμε κι εμείς μαζί με τους ήρωες. Το ίδιο τραχιά είναι και η γλώσσα. 19ος αιώνας και ρομαντικό βιβλίο; Και λοιπόν; Οι ήρωες μιλούν με αγριότητα, δίχως ευγένειες, βρίζουν, τσακώνονται. Αν το καλοσκεφτούμε, κάπως έτσι πρέπει να ήταν στην πραγματικότητα σ' αυτές τις πιο "πρωτόγονες" εποχές. Κανένας εξωραϊσμός λοιπόν, καμιά καλλιγραφία. Το αντίθετο ακριβώς. Είναι καλό αυτό; θα μου πείτε. Δεν ξέρω. Εσείς αποφασίζετε. Σίγουρα όμως το τελικό αποτέλεσμα χαράχτηκε μέσα μου και θα μείνει για καιρό. Ακόμα κι αν ενοχλεί σε αρκετά σημεία με την ωμότητά του. Ακόμα κι αν αναγκάζεσαι μερικές φορές να αποστρέψεις το βλέμμα, καθώς αντικρύζεις όλη αυτή την καθημερινή σκληρότητα. Σας αρέσει ή όχι όμως, αυτά εδώ τα "Ανεμοδαρμένα Ύψη" είναι μια ταινία εποχής από μια οπτική γωνία που σίγουρα δεν έχετε ποτέ ξαναδεί στο είδος.

ΚΡΥΟ ΣΤΙΣ ΨΥΧΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗ RED ROAD

Τελικά οι Άγγλοι έχουν έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο να απεικονίζουν τη μιζέρια της μικροαστικής καθημερινότητας. Το Red Road (2006), πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Andrea Arnold, είναι από τα χαρακτηριστικά δείγματα του στιλ αυτού: Απόλυτα ντοκιμαντερίστικη ματιά, σκληρός ρεαλισμός, θαμπή φωτογραφία με κόκκο, καθημερινότητα στο έπακρο, άνθρωποι που δεν είναι όμορφοι αλλά απλώς συνηθισμένοι, καταστάσεις που ακόμα κι αν συγκλονίζουν μερικές φορές, δεν υπερβαίνουν ποτέ αυτό που "μπορεί να συμβεί στον καθένα". Όλο αυτό το αποπνικτικό κλίμα τονίζεται ιδιαίτερα από την δίχως το παραμικρό φτιασίδι περιγραφή του αστικού τοπίου στο οποίο ζουν και κινούνται οι ήρωες: Συνήθως σε κάποιο προάστιο κάποιας μεγαλούπολης όπου δεν υπάρχει τίποτα όμορφο, όπου δεν θα πάει ποτέ κανένας τουρίστας. Τσιμεντένιοι όγκοι άχαρων κτιρίων, παραμελημένες, εργατικές πολυκατοικίες, σκουπίδια στους δρόμους, βαρετές δουλειές... καμιά ανάταση. Είναι επόμενο σε τέτοια μέρη η ανθρώπινη ζεστασιά να σβήνει, οι άνθρωποι να παγώνουν μέσα τους, πολλές φορές μόνοι, ίσως δίχως καν φίλους, ζώντας ζωές πανομοιότυπες.
Η συγκεκριμένη ταινία ξεκινά σαν μια ιστορία εκδίκησης, καθώς ένα παλιό, οδυνηρό περιστατικό ανακαλείται στη μνήμη της πρωταγωνίστριας μέσα από τις εικόνες των πανταχού παρόντων καμερών (είναι σωστός ο πληθυντικός αυτός;), προσθέτοντας και το περί Big Brother σχόλιο στην ήδη βαριά ατμόσφαιρα. Σιγά - σιγά όμως εξελίσσεται προς εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις, καθώς το μίσος παραμερίζει μπρος στη δίψα για λίγη ανθρώπινη επαφή, φιλική, ερωτική ή ό,τι άλλο.
Αν και πρωτοεμφανιζόμενη η Arnold δείχνει μεγάλη ωριμότητα και τόλμη, που κάνουν σε κάποια σημεία την ταινία συγκλονιστική στην ωμότητά της. Αν σας αρέσει όλο αυτό το ρεαλιστικό, ντοκιμαντερίστικο κλίμα, το Red Road ανήκει στις πολύ καλές ταινίες του είδους, κοντά στις καλές στιγμές του Loach ή του Michael Lee ας πούμε. Εμένα προσωπικά με κουράζει κάπως. Βαριέμαι λιγάκι όλη αυτή την γυμνή αναπαράσταση της μιζέριας. Αυτό όμως είναι προσωπικό και υποκειμενικό. Ξαναλέω ότι, αν σας αρέσει το είδος, μην τη χάσετε.