"Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΣΑΟΥΛ" ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΩΝ

Ας το πούμε από την αρχή: Το Ολοκαύτωμα, η ναζιστική κτηνωδία ενάντια σε εβραίους και διάφορες μειονότητες, παραμένει το μεγαλύτερο εν ψυχρώ έγκλημα του 20ου αιώνα. Τελεία. Από εκεί και πέρα, πολλές φορές έχει γίνει προσπάθεια να αποτυπωθεί η φρίκη στην οθόνη και με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Να λοιπόν που το 2015 ένας πρωτοεμφανιζόμενος ούγγρος, ο Laszlo Nemes, γυρίζει τον "Γιο του Σαούλ" και φτιάχνει μια από τις συγκλονιστικότερες (για αρκετούς είναι η συγκλονιστικότερη) καταγραφές του εγκλήματος.
Ο ομώνυμος ήρωας είναι φυσικά εβραίος και ανήκει σε εκείνες τις ειδικές ομάδες κρατουμένων που έχουν επιλέξει οι ναζί για να βοηθούν στην εκτέλεση των ομοεθνών τους (μεταφορά κρατουμένων στους θαλάμους, μεταφορά των πτωμάτων μετά, πλύσιμο των χώρων, κάψιμο), γι΄αυτό και παραμένει για αρκετό καιρό ζωντανός. Κάποια στιγμή θα αναγνωρίσει (μάλλον) στο πρόσωπο ενός νεκρού παιδιού τον γιό του (;) και θα βάλει μέσα στην κόλαση έναν σκοπό στην άθλια ζωή του: Να το θάψει με το αρμόζον τελετουργικό και όχι να το οδηγήσει στους φούρνους. Για τον, εκ πρώτης όψεως, παράλογο αυτόν σκοπό, θα ρισκάρει τα πάντα - και πρώτα-πρώτα την δική του ζωή.
Αυτή είναι η ιστορία. Το θέμα όμως είναι το πώς δείχνεται όλο αυτό. Ο σκηνοθέτης κρατά διαρκώς την κάμερα πολύ κοντά στον πρωταγωνιστή. Σπάνια υπάρχουν ανοιχτά σε φόντο πλάνα. Όσα εφιαλτικά συμβαίνουν γύρω, στον κοντινό ή μακρινό περίγυρο, δείχνονται συνήθως φλου, καθώς καθαρό παραμένει μόνο το πρόσωπο ή η φιγούρα του Σαούλ. Αντιλαμβάνεσαι τι συμβαίνει, αλλά δεν το βλέπεις καθαρά. Το ακούς όμως, καθώς το φρικιαστικό ηχητικό τοπίο είναι πανταχού παρόν. Δεν ξέρω πώς τα καταφέρνει, αλλά αυτή η τεχνική με κάποιον τρόπο επιτείνει τη φρίκη και δημιουργεί στο θεατή συγκλονιστική εντύπωση.
Από την άλλη, η εμμονή του Σαούλ θυμίζει την Αντιγόνη της τραγωδίας, με τη δική της εμμονή να θάψει τον νεκρό αδελφό της αψηφώντας το τίμημα. Είναι ενδιαφέρον το στοιχείο ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν πρόκειται καν για το γιο του βασικού ήρωα (όλοι γύρω του του επαναλαμβάνουν: "Μα εσύ δεν έχεις γιο"). Η ταύτιση του νεκρού παιδιού με έναν υποθετικό γιο λειτουργεί σαν ύστατη ελπίδα, σαν μοναδικός σκοπός, σαν κάτι απ' όπου πασχίζει να πιαστεί για να αντέξει την καθημερινή κόλαση. Είναι σαν ο Σαούλ να εφευρίσκει την ελπίδα. Είναι σα να εφευρίσκει κάτι που κανείς, ούτε τα ναζιστικά γουρούνια ούτε οποιοσδήποτε άλλος, δεν μπορεί να του το πάρει.
Προειδοποιώ: Η ταινία αντέχεται δύσκολα, κι ας μη δείχνει, όπως είπαμε, τη φρίκη καθεαυτή. Η θεασή της κυριολεκτικά καταρακώνει τον θεατή. Πρόκειται για μια αληθινή κατάβαση στην κόλαση. Γι' αυτό τόνισα από την αρχή ότι πρόκειται για μια από τις συγκλονιστικότερς απόπειρες καταγραφής ενός αδιανόητου εγκλήματος. Δείτε το με δικό σας ρίσκο.