ΑΠΟΛΑΥΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥΕΠΙΠΕΔΑ "POOR THINGS"

 

Όπως καταλάβατε από τον τίτλο ενθουσιάστηκα με το "Poor Things" (2023) του Γιώργου Λάνθιμου και μάλιστα από τις πρώτες κιόλας εικόνες. Έμα Στόουν, Ουίλιαμ Νταφόε, Μαρκ Ράφαλο... καταλαβαίνετε ότι ο Λάνθιμος έχει πλέον όποιους θέλει στο Χόλιγουντ... Ας το σημειώσουμε κι αυτό.

Έχει γίνει τόση φασαρία που η ιστορία είναι γνωστή. Ένας ιδιόρρυθμος επιστήμονας, ως άλλος Φρανκενστάιν, μεταμοσχεύει τον εγκέφαλο ενός αγέννητου παιδιού στο σώμα της γυναίκας που το κυοφορούσε, η οποία έχει αυτοκτονήσει. Από εκεί και πέρα παρακολουθούμε την ανάπτυξη (πνευματική, διότι σωματικά είναι ήδη ώριμη) της Μπέλλα και τις σεξουαλικές και άλλες περιπέτειές της ως την αληθινή ωριμότητα.

Μαύρη, σκοτεινή κωμωδία, απόλυτα γκροτέσκα ατμόσφαιρα, πειραγμένη εικόνα, steampunk κλίμα - που πάντοτε με γοητεύει, εφιαλτικές παραμορφώσεις, απροκατάληπτο σεξ, σουρεαλιστικό παραμύθι για τα στάδια και την εξέλιξη της ανθρώπινης ζωής και άλλα πολλά συνθέτουν την ταινία, που βεβαίως ανήκει στην οικογένεια δημιουργών όπως οι Gilliam, Burton, Wes Anderson κ.ά., δημιουργών δηλαδή που αρέσκονται να "πειράζουν" την εξωτερική πραγματικότητα. Και, δίπλα σ' όλα αυτά, οι πάμπολλες εικαστικές αναφορές του Λάνθιμου: Από αναφορές σε όλων των εποχών εικονογραφήσεις επιστημονικής φαντασίας μέχρι αναφορές σε άλλα φιλμ - και δεν εννοώ βεβαίως μόνο τον προφανή Φρανκενστάιν, του οποίου μια "διεστραμμένη" παραλλαγή αποτελεί. Θα ξαναδώ οπωσδήποτε την ταινία δίνοντας βάση πλέον και ανακαλύπτοντας τις εικαστικές αναφορές της.

Για μένα το "Poor Things" αποτελεί μια από τις πλέον ευφάνταστες καταγραφές της ανθρώπινης - ή μάλλον της γυναικείας - ζωής. Βρεφική / παιδική ηλικία, όπου απαιτείς τα πάντα να είναι δικά σου, εφηβεία με τις πρώτες σεξουαλικές ανησυχίες, νεότητα σε διαρκή ανήσυχη αναζήτηση απολαύσεων και όχι μόνο, πνευματική ωριμότητα και στροφή σε άλλα, πιο σύνθετα ενδιαφέροντα και τέλος - κρατηθείτε - φεμινισμός. Διότι αυτό είναι που σηματοδοτεί την απόλυτη ωρίμανση μια γυναίκας: Η συνειδητοποίηση της θέσης της στην κοινωνία και η απαίτηση ισότητας. ΠΡΟΣΟΧΗ, SPOILER: "Κατηγορήθηκε" από κάποιους για κλασικό χολιγουντιανό happy end. Ναι αλλά με τι τρόπο; Happy end σε μια ανατρεπτική, παράδοξη και πολυμελή - αν και δίχως παιδιά - οικογένεια; ΟΚ...

Το είδα το 2024 κι έτσι θα μπει στη λίστα των 10 καλύτερων φιλμ του χρόνου. Διότι σίγουρα θα κατέχει κορυφαία θέση σ' αυτή.

ΥΓ: Ως γνωστόν πολλοί μίσησαν το φιλμ, το οποίο δίχασε όσο ελάχιστα (αν ρίξετε μια ματιά στις κριτικές του κοινού στο IMDB θα δείτε ότι η βαθμολογία είναι ή 8, 9 και 10 στα 10 ή 1 στα 10. Ελάχιστα ενδιάμεσα. Η πρώτη ομάδα υπερτερεί σαφώς). Θέλω να πω λίγα λόγια για όσους μίσησαν τόσο βαθιά την ταινία. Αν πρόκειται για ανθρώπους που σιχαίνονται το φανταστικό γενικότερα ή την "κατασκευασμένη" εικόνα που βρίσκεται πολύ μακριά από οποιαδήποτε μορφή ρεαλισμού, το καταλαβαίνω. Απλώς έπεσαν σε λάθος ταινία. Αν πρόκειται για κάθε λογής σεμνότυφους, που μίλησαν για "πορνογραφία" και άλλα τέτοια, αδιαφορώ πλήρως και βαριέμαι αφόρητα να ανταλλάξω απόψεις μαζί τους. Αν όμως δεν ανήκουν σε καμία από τις δύο κατηγορίες, πολύ θα ήθελα να το συζητήσουμε.

 

"ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΣΩΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ ΚΑΙ Η ΜΥΛΑΙΔΗ ΩΣ... ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

 

Οι γάλλοι προσπαθούν φαίνεται να αντιγράψουν με κάθε τόσο το σύγχρονο (πλην όμως με πολλά πολλά εκατομμύρια) Χόλιγουντ. Και μια και δεν διαθέτουν υπερήρωες (ο Οβελίξ δεν πιάνεται), είπαν να ξεχειλώσουν τους "Τρεις Σωματοφύλακες" του Δουμά, να κάνουν sequel κι αν πάει καλά στα ταμεία (χεστήκαμε για τα υπόλοιπα) κάνουμε και πρίκουελ και ριστάρτ και άλλα πολλά που λέγανε οι γέροι στο χωριό μου, αλλά εγώ ήμουν μικρός και δεν καταλάβαινα...

Τέλος πάντων ο όχι και πολύ σπουδαίος Martin Bourboulon γυρίζει το 2023 για πολλοστή φορά στην οθόνη τους "Τρεις Σωματοφύλαοκες" και, λόγω τεράστιας διάρκειας, τους χωρίζει σε δύο μέρη που προβάλλονται ξεχωριστά στα σινεμά. Εγώ έτυχε να δω μόνο το δεύτερο μέρος, το "Οι Τρεις Σωματοφύλακες : Μυλαίδη", με τους Βενσάν Κασέλ, Romain Duris και Εύα Γκριν, που κλέβει την παράσταση ως χαρακτήρας.

Το φιλμ, μέσα από πληθώρα από ίντριγκες, δολοφονίες, πολέμους που άλλοι θέλουν και άλλοι όχι κλπ. κλπ. αποκαλύπτει τελικά το παρελθόν της περιβόητης μυλαίδης, της σχέσης της με πρωταγωνιστικές προσωπικότητες της ταινίας και άλλα πολλά.

Η ταινία θέλει να επαναφέρει τη μεγάλη περιπέτεια (το έπος αν θέλετε) στην οθόνη, όπως είχε θελήσει να κάνει κάποτε, παλιά, ο πρώτος Ιντιάνα Τζόουνς ας πούμε. Εδώ όμως τα όσα συμβαίνουν είναι πολλά, οι πολύπλοκες συνωμοσίες και οι υποπλοκές ακόμα περισσότερες,  το προσωπικό διασταυρώνεται διαρκώς με τη γενικότερη εικόνα (αυτό δεν είναι καθόλου κακό από μόνο του, φτάνει να γίνεται με έξυπνο τρόπο) και τελικά βαρέθηκα πολύ πιο γρήγορα απ' όσο φοβόμουν. Και, επίσης, διέκρινα στο όλο εγχείρημα μια παιδικότητα - με την κακή έννοια, μπορείτε να την αποκαλέσετε και αφέλεια - όχι και τόσο ευπρόσδεκτη. Χαρακτηριστικότατο δείγμα ότι ο γνωστός "από μηχανής θεός" ή, γα να το πω με σεναριακούς όρους, η αποτροπή κάποιου κακού κυριολεκτικά το τελευταίο δευτερόλεπτο, εδώ χρησιμοποιείται κάθε τρεις και λίγο, τόσο που το όλο πράγμα μου φάνηκε γελοίο.

Δεν ξέρω αν το έπος ολοκληρώθηκε, αν όμως όχι, προσωπικά δεν θα πάρω άλλο...

"ΕΚΒΟΥΣ" ΚΑΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ

 

Το 1977 ο σημαντικός Sidney Lumet (1924-2011) μεταφέρει στην οθόνη το θεατρικό έργο του Peter Shaffer "Equus" (Έκβους), με τους Ρίτσαρντ Μπάρτον και Πίτερ Φερθ στους βασικούς ρόλους. Το σενάριο είναι του ίδιου του συγγραφέα.

Ένας διαταραγμένος έφηβος, με αρρωστημένο πάθος για τα άλογα, διαπράττει ένα φριχτό έγκλημα εις βάρος τους (δουλεύει σε στάβλο) και κλείνεται σε άσυλο. Ένας ψυχίατρος προσπαθεί να τον πλησιάσει και να κατανοήσει το πώς και το γιατί της απαίσιας πράξης του.

Βαθιά ψυχαναλυτικό δράμα, που προσπαθεί να αναλύσει τα βαθύτερα αίτια ενός εγκλήματος, ανατρέχοντας φυσικά σε τραύματα της παιδικής ηλικίας, στη σχέση γονιών - παιδιού, σε καταπιεσμένο ερωτισμό και... το κερασάκι στην τούρτα, την ολέθρια επίδραση μιας καταπιεστικής, φοβικής προς το σεξ, θρησκόληπτης μητέρας. Ο νεαρός έχει αναπτύξει μια σχεδόν σεξουαλική έλξη προς τα ζώα αυτά και ταυτόχρονα τα έχει αναγάγει σε κάτι σαν θεό, τοποθετώντας τα μάλιστα στη θέση του Ιησού, έναν θεό που λατρεύεις και φοβάσαι ταυτόχρονα. Παράλληλα όμως, αυτή η κατάδυση στα σκοτεινά βάθη μιας άρρωστης ψυχής θα διαταράξει και τον ίδιο το γιατρό ("όταν κοιτάς την άβυσσο σε κοιτάει κι αυτή"). Θα βγάλει στην επιφάνεια τα δικά του προβλήματα, τα επιμελώς κρυμμένα μυστικά του, τους φόβους και τα άγχη του.

"Βαριά" και σκοτεινή ταινία με πανταχού παρούσα "αρρωστημένη" (ψυχολογικά) ατμόσφαιρα, ίσως ενοχλήσει αρκετούς ακόμα και σήμερα. Πάντως ο Lumet δεν δίσταζε ποτέ να βουτήξει στα βαθιά...

"ΖΩΝΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ" : ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΑ ΤΑ ΚΤΗΝΗ;

 

Το έχετε διαβάσει, το έχετε ακούσει, πιθανόν να το έχετε δει : Ο βρετανός Jonathan Glazer (δεν είναι καθόλου τυχαίος, ψάξτε τον) γυρίζει το 2023 τη συγκλονιστική "Ζώνη Ενδιαφέροντος" δίχως να δείχνει ούτε μία φριχτή ή βίαιη σκηνή. Πώς γίνεται αυτό;

Κατά τη διάρκεια του πολέμου ο διοικητής του Άουσβιτς ζει με την οικογένειά του σε ένα όμορφο σπίτι με ακόμη ωραιότερο κήπο ακριβώς δίπλα στο στρατόπεδο. Οι καπνοί από τους φούρνους συχνά καλύπτουν τον ουρανό, οι ήχοι ακούγονται καθαρά, ωστόσο η "καλή ζωή" της οικογένειας και διαφόρων επισκεπτών (φίλων ή συναδέλφων υψηλόβαθμων ναζί, με τους οποίους μιλούν "για δουλειές") συνεχίζεται απρόσκοπτα, σαν να μη συμβαίνει τίποτα.

Η αντίστιξη είναι που κάνει συγκλονιστικό το τελικό αποτέλεσμα. Η κάμερα ποτέ δεν δείχνει το στρατόπεδο, δεν περνά δηλαδή το δρομάκι που χωρίζει τον κήπο από το τείχος και τις εφιαλτικές καπνοδόχους. Μένει στον ειδυλλιακό κήπο, παρακολουθεί τις οικογενειακές στιγμές, τα χαριτωμένα παιδιά, τους μικροτσακωμούς, τις επισκέψεις, την κρίση που θα ενσκήψει στο ζεύγος όταν ο κύριος διοικητής θα μετατεθεί... Καθημερινές καταστάσεις δηλαδή, που βιώνουμε όλοι. Δίπλα χιλιάδες καίγονται...

Η Χάνα Άρεντ έρχεται βέβαια στο μυαλό μας με την "Κοινοτοπία του Κακού", όπου περιέγραφε τους φριχτότερους ναζί ως - εξωτερικά τουλάχιστον -  συνηθισμένους ανθρώπους, ακόμα και "ανθρωπάκια", και όχι ως τα αιμοσταγή τέρατα που φανταζόμαστε. Και διαπίστωνε έντρομη ότι αυτά τα συνηθισμένα ανθρωπάκια είχαν σκοτώσει εν ψυχρώ εκατομμύρια! 

Μπορούμε να το δούμε και ως αλληγορία της ανθρώπινης κατάστασης. Όλοι ζούμε στον μικρόκοσμό μας. Μπορεί ίσως να το σκεφτόμαστε κάπου - κάπου, αλλά στην πράξη πολλοί δίπλα μας να υποφέρουν, αλλά εμείς να συνεχίζουμε κανονικά. Τραβηγμένη ίσως αλληγορία. Στο φιλμ αυτοί που ζουν μια σχεδόν ειδυλλιακή καθημερινότητα είναι ακριβώς αυτοί που έκαιγαν τους άλλους δίπλα τους.

 Ιδιαίτερη μνεία για το εκπληκτικό σάουντρακ. Μπορεί οι εικόνες να μη δείχνουν την κόλαση, αλλά ο συνεχής ήχος μας κάνει - δίχως να το συνειδητοποιούμε - να ακούμε την κόλαση. Όχι με κραυγές, ουρλιαχτά και τέτοια. Καμία σχέση. Αλλά ως συνεχή παρουσία δίπλα μας.

"Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΓΕΝΕΙΑΣ" ΣΕ ΕΝΑΝ ΕΦΙΑΛΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

 

Ο Rolf de Heer είναι ολλανδός, αλλά γυρίζει ταινίες στην Αυστραλία (μάλλον ζει εκεί). Το 2022 κάνει την "Επιβίωση της Ευγένειας" (The Survival of Kindness), μια πραγματικά ασυνήθιστη μετακαταστροφική ταινία.

Μετά από σχεδόν ολική καταστροφή από επιδημία οι λευκοί σκοτώνουν εν ψυχρώ και άνευ λόγου οποιονδήποτε έχει διαφορετικό χρώμα απ' αυτούς, εκτός από κάποιους που διατηρούν ως σκλάβους με απάνθρωπες συνθήκες. Μια μαύρη γυναίκα που έχει αφεθεί στην έρημο να πεθάνει μαρτυρικά καταφέρνει να δραπετεύσει. Ακολουθεί μια αληθινή οδύσσεια σε έναν εφιαλτικό, απάνθρωπο κόσμο.

Η ταινία μπορεί να θεωρηθεί έως και ως πειραματική: Σχετικά αργή, δίχως να διευκρινίζει πολλά πολλά για τα πώς και τα γιατί (καλά κάνει κατά τη γνώμη μου), με ένα προφανές και απλό αντιρατσιστικό μήνυμα, ξετυλίγεται αργά και υπνωτικά... αλλά παρ' όλα αυτά - και παρά τον συνειδητό μινιμαλισμό της - λέει αυτά που θέλει να πει. Δείχνει ελάχιστη βία, κι όμως η βία και η άγρια καταπίεση βρίσκονται παντού... αλλά συνήθως εκτός πλάνου. Ωστόσο με τόσα λίγα που δείχνει υποβάλλει απόλυτα το εφιαλτικό κλίμα. Κερασάκι στην τούρτα; Υπάρχει ήχος, υπάρχουν λίγοι διάλογοι, αλλά αυτοί είναι σε μια (μελλοντική ίσως) ακατάληπτη γλώσσα, οπότε δεν υπάρχουν καθόλου υπότιτλοι. Άλλωστε δεν χρειάζεται γλώσσα. Αρκεί αυτό που συμβαίνει.

Ναι, είναι κυρίως άσκηση ύφους, αλλά προσωπικά τη βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα και με απροσδόκητο τέλος. Φυσικά, το καταλάβατε, δεν είναι για πολλούς. Μόνο για όσους ψάχνουν κάτι διαφορετικό από το mainstream σινεμά. Νομίζω όμως ότι ακόμα κι αν δεν σας αρέσει, θα συμφωνήσετε ότι πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη πρόταση.

ΞΑΝΑΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ "ΦΟΝΙΣΣΑ"

 

Η "Φόνισσα" του Παπαδιαμάντη είναι ένα από τα γνωστότερα (και καλύτερα κατά την προσωπική μου - και όχι μόνο - γνώμη) κείμενα της ελληνικής λογοτεχνίας. Πολλά χρόνια πριν υπήρξε μια μεταφορά της στην οθόνη στην πρώτη ταινία του Κώστα Φέρρη. Το 2023 η γνωστή σκηνογράφος Eύα Νάθενα γυρίζει την πρώτη της ταινία επιχειρώντας να μεταφέρει το σκοτεινό αυτό διήγημα στον κινηματογράφο με πρωταγωνίστρια την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.    

Η ιστορία είναι γνωστή σε όλους (νομίζω). Σε ένα φτωχό χωριό μια ηλικιωμένη σκοτώνει τα μικρά κορίτσια για να μη βιώσουν τη φριχτή ζωή που περιμένει τις γυναίκες σε μια μικρή, κλειστή κοινωνία όπου η πατριαρχία είναι πολύ πιο έντονη (φυσικά) απ' όσο σήμερα.

Η σκηνοθέτης σε γενικές γραμμές πετυχαίνει στο τόλμημά της (πάντα είναι τολμηρό να αναμετράται κανείς με μεγάλα έργα). Υπάρχει σκηνοθετική άποψη, το φιλμ είναι καλογυρισμένο, η Καραμπέτη - που εξ ορισμού παίρνει την ταινία στις πλάτες της - είναι πολύ καλή και τελικά θεωρώ το αποτέλεσμα αξιοπρεπέστατο. 

Η σκηνοθετική άποψη φαίνεται σε πολλά σημεία: Υπάρχει η μόνιμα μουντή, χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα και τα πεσμένα χρώματα που περιστρέφονται γύρω απ' όλες τις πιθανές αποχρώσεις του γκρίζου - καφέ (ακριβώς αυτά που βλέπετε στην αφίσα). Υπάρχει το μονίμως ξερό, βραχώδες τοπίο και η διάχυτη φτώχεια και, βέβαια, υπάρχουν οι προσθήκες / αναγωγές σε σύγχρονα θέματα : Η σκηνοθέτης τονίζει ιδιαίτερα το φεμινιστικό στοιχείο (το οποίο βέβαια ενυπάρχει και στο κείμενο). Προσθέτει μια γυναικοκτονία - φλέγον θέμα της εποχής μας, όχι βεβαίως ως καινούριο φαινόμενο, αλλά ως focus και επισήμανση με κάθε τρόπο μιας συνεχιζόμενης κτηνωδίας. Υπογραμμίζει την καταπίεση των γυναικών και τη σκοτεινή τους μοίρα σε μια τέτοια κλειστή ασφυκτική μικροκοινωνία. Προσθέτει μάλιστα το στοιχείο ΚΑΙ της μητρικής καταπίεσης στη μικρή Φραγκογιαννού, εισάγοντας έτσι το θέμα της αποδοχής της κατώτερης θέσης τους από μέρος των γυναικών (λες και είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό), φαινόμενο που βλέπουμε αρκετά και στο σύγχρονο ισλάμ.

Ίσως η συνεχής παρουσία - κάτι σαν φάντασμα - της μητέρας να είναι περισσότερη απ' όσο θα χρειαζόταν. Γενικά πάντως τη θεωρώ καλή προσπάθεια - αν και με "βάρυνε" πολύ. Οφείλω λοιπόν να προειδοποιήσω ότι το φιλμ παραείναι ίσως βαρύ (ηθελημένα, είναι η άποψη στα χρώματα και στο ντεκόρ γενικότερα που προαναφέραμε). Απλώς το επισημαίνω.   

Ο ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΣΕ ΚΑΝΕΙ "ΑΚΟΜΑ ΝΑ ΚΡΥΒΕΣΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΠΝΙΣΕΙΣ"

 

Ιδού ένα ασυνήθιστο φιλμ: "Ακόμα Κρύβομαι για να Καπνίσω" (A mon age je me cache encore pour fumer). Είναι η πρώτη ταινία της ηθοποιού Rayhana Obermeyer και γυρίστηκε το 2016. Γαλλο-ελληνο-αλγερινή παραγωγή, βασίζεται σε θεατρικό έργο.

Σχεδόν ολόκληρη η ταινία είναι γυρισμένη μέσα σε ένα γυναικείο χαμάμ στο Αλγέρι. Η διευθύντριά του προσπαθεί να ισορροπήσει ό,τι μπορεί, καθώς γυναίκες κάθε ηλικίας και κατάστασης (νέες, ηλικιωμένες, παρθένες, παντρεμένες, θρησκόληπτες, φεμινίστριες, παραδοσιακές, μοντέρνες, αντίθετων αντιλήψεων για την πολιτική και τον έρωτα, πλούσιες και φτωχές) συρρέουν καθημερινά. Μακριά από τη βία του φασιστικά θρησκόληπτου εξωτερικού περιβάλλοντος και προστατευμένες από μια βάναυσα καταπιεστική, ανδροκρατούμενη κοινωνία, εξομολογούνται τις ιστορίες τους, τα όνειρά τους, μαλώνουν, συμφιλιώνονται, κλαίνε, γελάνε, μιλούν για έρωτα, θρησκεία, πολιτική... Η εξωτερική απειλή όμως ολοένα και κυκλώνει τον μικρόκοσμό τους...

Πολύ ενδιαφέρον φιλμ, καθώς όλες οι μικρές, προσωπικές ή μη ιστορίες συνενώνονται βαθμιαία σε μία και τα κουτσομπολιά, τα όνειρα, οι εξομολογήσεις, τα γέλια, υποτάσσονται σε μια άγρια πραγματικότητα και η αγωνία μεγαλώνει. Μέσα από την πολυπρισματική της ματιά, η ταινία πάνω απ' όλα κατακεραυνώνει την απαράδεκτη, ανδρική - θρησκευτική βία του φανατικού Ισλάμ. Παρουσιάζει ανάγλυφα την φριχτή κατάσταση των γυναικών σε τέτοιες κοινωνίες και επιτίθεται άφοβα στον ισλαμικό φασισμό (σημαντικό στοιχείο το ότι κάποιες απ' αυτές - προφανώς όχι όλες -  αποδέχονται απόλυτα τη μοίρα τους ως κάτι φυσιολογικό, ως έναν "σωστό" και αναλλοίωτο φυσικό νόμο).

Το φιλμ διαδραματίζεται το 1995, όταν στην Αλγερία ουσιαστικά υπήρχε εμφύλιος ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους ισλαμιστές. Οι βόμβες που σκάνε έξω τονίζουν ακόμα περισσότερο τον αποκλειστικά γυναικείο, προστατευμένο (;) χώρο του χαμάμ, που μοιάζει με μια μικρή φυσαλίδα ελεύθερης ανταλλαγής ιδεών και απόψεων σε έναν εφιαλτικό κόσμο. Δυστυχώς όλοι γνωρίζουμε ότι οι φυσαλίδες είναι εύθραυστες...

Η σκηνοθέτης δέχτηκε επίθεση στο Παρίσι το 2010, μετά από τη θεατρική παράσταση στην οποία βασίζεται η ταινία, από φανατικούς ισλαμιστές, οι οποίοι επιχείρησαν να την κάψουν ζωντανή (ευτυχώς γλύτωσε). Όσο έβλεπα το φιλμ αναρωτιόμουν διαρκώς πώς είναι δυνατόν να γυρίστηκε κάτι τέτοιο στην Αλγερία (διότι υπάρχουν λίγες εξωτερικές σκηνές στο Αλγέρι). Τελικά έμαθα ότι το μεγαλύτερο μέρος είναι γυρισμένο σε παλιό χαμάμ της Θεσσαλονίκης. Πολλοί από τους συντελεστές και τους ηθοποιούς είναι έλληνες.

Ταινία γροθιά. Το μόνο που με ενόχλησε είναι η έντονη σε κάποια σημεία θεατρικότητά της (στην ηθοποιία, στην πλανοθεσία κλπ.). Γενικά όμως τη βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα.

"ΤΟ ΤΕΡΑΣ" ΚΑΙ ΟΙ ΑΘΕΑΤΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

 Ένας από τους αγαπημένους μου σύγχρονους δημιουργούς είναι ο γιαπωνέζος Hirokazu Kore-eda. "Το Τέρας" του 2023 είναι μια ακόμα ταινία του με πρωταγωνιστές παιδιά - πώς τα καταφέρνει τόσο καλά μ' αυτά;

Σε μια ήσυχη πόλη μια μόνη μητέρα ανησυχεί όταν ο γιος της αρχίζει να φέρεται περίεργα. Κάποια στιγμή αντιλαμβάνεται ότι υπεύθυνος είναι ένας δάσκαλός του στο σχολείο, ο οποίος ενδέχεται και να έχει χτυπήσει το παιδί. Η μητέρα απαιτεί εξηγήσεις από τη διεύθυνση.

Όλα αυτά πάντως είναι μόνο η αρχή. Η ιστορία είναι πολύ πιο πολύπλοκη απ' όσο φανταζόμαστε. Στο φιλμ ξεχωρίζει το σενάριο. Αριστοτεχνικά γραμμένο, εξετάζει την ιστορία από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες: Της μητέρας, του δάσκαλου και του παιδιού. Προσέξτε: Ο νους σας ίσως πάει στο κλασικό "Ρασομόν"του Κουροσάβα. Όμως όχι. Ο Κουροσάβα αναλύει το θέμα της υποκειμενικής ματιάς στα γεγονότα, των διαφορετικών αναμνήσεων του κάθε μάρτυρα. Εδώ δεν θίγεται το θέμα της υποκειμενικότητας. Τα γεγονότα είναι αυτά που είναι. Τελεία. Απλώς ο κάθε ήρωας αντιλαμβάνεται ένα μόνο μέρος τους, διαφορετικό ο καθένας, καθώς τα υπόλοιπα είναι αδύνατο να τα γνωρίζει. Μόνο όταν συμπληρωθούν και οι τρεις "ματιές" πάνω στην ίδια ακριβώς αλληλουχία γεγονότων θα συμπληρωθεί το παζλ και για τον θεατή, για τον οποίο κάθε λίγο αυτό που πιστεύει ανατρέπεται.

Η γνωστή ανθρωπιά του σκηνοθέτη είναι κι εδώ άμεσα παρούσα. Θα αντιληφθείτε τη συμπάθεια και κατανόηση με την οποία κοιτά κάθε έναν από τους ήρωες, άσχετα αν φαινομενικά είναι "καλός" ή "κακός". Ασχολείται επίσης με το θέμα των "απαγορεύσεων" κάποιων πραγμάτων και την επιβεβλημένη σιωπή που τα τυλίγει. Τέλος, το σημαντικότερο νομίζω, μας δείχνει ότι σπάνια τα πράγματα είναι όπως φαίνονται.. Τα βλέπουμε σχεδόν πάντοτε αποσπασματικά - δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Γι' αυτό είναι πολύ πιο πολύπλοκο απ' όσο πιστεύουμε να βγάλουμε σίγουρα συμπεράσματα. Ο κόσμος είναι πολύ πιο ρευστός και πολύπλευρος απ' όσο φαίνεται. Σπάνια φωτίζονται όλες οι πλευρές του...  

Από τις πλέον ενδιαφέρουσες ταινίες του 2023.

BEST OF 2023

 Ήρθε και πάλι η ώρα για τον προσωπικό μου απολογισμό των καλύτερων ταινιών του 2023. Επειδή τα δεδομένα στην κινηματογραφική διανομή έχουν πλέον οριστικά αλλάξει, άλλα είδα στις αίθουσες, άλλα κατεβασμένα, ενώ κάποια παίχτηκαν μόνο μία φορά σε φεστιβάλ (Νύχτες Πρεμιέρας, Horrorand κλπ.)

Κατά τα άλλα, τα γνωστά: Τόσο οι 10 πρώτες όσο και οι "επιλαχούσες" ΔΕΝ αναφέρονται με αξιολογική σειρά (μου είναι αδύνατο), αλλά απλώς με αλφαβητική κατά σκηνοθέτη. Επίσης στη λίστα υπάρχουν μόνο φιλμ του 22 και 23 και όχι παλιότερα που έτυχε να ξαναβγούν σε Α' προβολή. Ιδού λοιπόν:

 ΟΙ 10 ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ (με αλφαβητική κατά σκηνοθέτη σειρά)

 

TAR του Todd Fields

ΖΩΝΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ του Jonathan Glaser

ΡΑΓΙΣΜΕΝΟ ΕΙΔΩΛΟ (Tafrigh) του Mani Haghighi

ΠΕΣΜΕΝΑ ΦΥΛΛΑ του Aki Kaurismaki

ΤΟ ΤΕΡΑΣ του Hirokaza Kore-eda

ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΝΙΣΕΡΙΝ του Martin McDonagh

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ του Martin Scorsese

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΦΡΑΝΚΟ ΑΜΟΡΕ του Andrea di Stefano

ΤΟ ΜΠΛΕ ΚΑΦΤΑΝΙ της Maryam Touzani

ΑΝΑΤΟΜΙΑ  ΜΙΑΣ ΠΤΩΣΗΣ της Justine Trier

ΟΙ 10 ΕΠΙΛΑΧΟΥΣΕΣ (με αλφαβητική κατά σκηνοθέτη σειρά)

 

Η ΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΙΑΣ του Nikolaj Arcel

BABYLON του Damien Chazelle

Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΓΕΝΕΙΑΣ του Rolf de Heer

INSIDE του Βασίλη Κατσούπη

 Η ΡΙΖΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ (L' ORIGIN DU MAL) του Sebastien Marnier

OPPENHEIMER του Christopher Nolan

ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΜΟΥ του Francois Ozon

Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ του Hlynur Palmason

ΠΕΡΑΣΜΕΝΕΣ ΖΩΕΣ της Celine Song

PEARL του West Ti

Ειδική μνεία στο ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΗΜΩΝΙΕΣ της Ασημίνας Προέδρου

Και τι παρατηρούμε; Από τις 21 συνολικά ταινίες που αναφέρθηκαν μόλις οι 4 ήταν αμερικάνικες.και ακόμα λιγότερες χολιγουντιανές. Ή τα γούστα μου έχουν αλλάξει πολύ με τα χρόνια (που ειλικρινά δεν το νομίζω) ή το αμερικάνικο σινεμά (και κυρίως το Χόλιγουντ) πάνε κατά διαόλου κάνοντας κατά όλο και αυξανόμενη πλειοψηφία ταινίες για 15άρηδες ή για πολλούς που έχουν μείνει σ' αυτή την ηλικία...