ΑΓΩΝΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΙΚΗΣ ΠΤΩΣΗΣ ΣΤΟ "ΠΕΡΙΜΕΝΕ ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΝΥΧΤΩΣΕΙ"

Ο Terence Young (1915-1994) παραμένει κυρίως γνωστός από μερικούς από τους πρώτους Τζέιμς Μποντ των 60ς με τον Σον Κόνερι. Κατά τη γνώμη μου όμως μια από τις καλύτερες ταινίες του είναι το "Wait Until Dark" (Περίμενε μέχρι να Νυχτώσει) του 1967 με την Ώντρεϊ Χέπμπορν, τον Άλαν Άρκιν και άλλους.
Μιλάμε για ένα αρχετυπικό θρίλερ δωματίου, από αυτά δηλαδή που ουσιαστικά διαδραματίζονται μέσα σε ένα διαμέρισμα και, παρ΄ όλ' αυτά, πιστέψτε με, δεν σε κάνουν να βαριέσαι ούτε λεπτό. Ακριβώς το αντίθετο μάλιστα. Φυσικά - φαίνεται αυτό - βασίζεται σε θεατρικό έργο, το οποίο έχει ανέβει πολλές φορές (και στην Ελλάδα).
Η ηρωίδα είναι τυφλή εδώ κι ένα χρόνο, ενώ ο σύζυγός της είναι διάσημος φωτογράφος. Σε ένα ταξίδι του κάποιοι του φορτώνουν εν αγνοία του μια κούκλα γεμάτη ηρωίνη. Όταν η τυφλή κοπέλα μείνει μόνη στο σπίτι, θα γίνει στόχος μιας συμμορίας κακοποιών, οι οποίοι θα μπουν με διάφορους τρόπους στο διαμέρισμά της (άλλοτε βίαια κι άλλοτε με απάτη) , με σκοπό βέβαια να πάρουν την περίφημη κούκλα.
Προσωπικά θεωρώ το σασπένς της ταινίας πραγματικά υποδειγματικό. Ξεκινά με ένταση, αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή. Η ένταση αυτή, η αγωνία, κλιμακώνονται διαρκώς με γεωμετρική πρόοδο μέχρι τη συγκλονιστική κορύφωση. Στο μεταξύ οι ανατροπές είναι διαρκείς, οι ρόλοι αλλάζουν συνεχώς, ο θύτης γίνεται θύμα και αντίστροφα, το άγχος αυξάνεται, οι αποκαλύψεις διαδέχονται η μία την άλλη, ενώ τα σχέδια, οι πλεκτάνες, οι ίντριγκες κι από τις δύο πλευρές (βλέπετε, η τυφλή είναι πολύ πιο έξυπνη απ' ότι κάποιοι νομίζουν) διαδέχονται η μία την άλλη με ιλιγγιώδη ρυθμό. Ταυτόχρονα, λόγω του χώρου, η κλειστοφοβική ατμόσφαιρα γίνεται όλο και πιο έντονη.
Φυσικά εδώ βρισκόμαστε στα χνάρια του μεγάλου Χίτσκοκ, ο οποίος, θυμίζω, είχε κάνει παλιότερα εξαιρετικά θρίλερ δωματίου (αναφέρω πρόχειρα τον "Σιωπηλό Μάρτυρα" ή τη "Θηλιά"). Κατά τη γνώμη μου έχουμε να κάνουμε με μια από τις καλύτερες χιτσκοκικές ταινίες που δεν γύρισε ο ίδιος ο Χίτσκοκ. Από την άλλη νομίζω ότι το φιλμ έχει επηρεάσει και μεταγενέστερα θρίλερ. Το δυνατό από τη φύση του μοτίβο της τυφλής κοπέλας, παγιδευμένης σε κλειστό χώρο, που έχει να αντιμετωπίσει μια αυξανόμενη απειλή, θα το ξαναβρούμε, ας πούμε, στο "Manhunter" του Μάικλ Μαν.
Ξεχνώντας πάντως επιρροές και επιδράσεις, σας καλώ, πολύ απλά, να απολαύσετε ένα από τα πιο δυνατά και έξυπνα θρίλερ.

ΠΛΑΣΤΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΑ ΓΙΑ ΤΟΝ "JIGSAW MAN"

To 1984 o Terence Young (1915–1994), γνωστός από πρώιμους Τζέιμς Μποντ με τον Σον Κόνερι, γυρίζει την προτελευταία ταινία του, το "The Jigsaw Man". Πρόκειται για τυπικό φιλμ κατασκοπείας, με καλούς δυτικούς και κακούς ανατολικούς (ρώσους φυσικά), που αντανακλά πλήρως το κλίμα της εποχής - και της λίγο πιο ψυχροπολεμικής προγενέστερης - και της αέναης, υπόγειας διαμάχης των δύο τότε υπερδυνάμεων. Ένας άγγλος υψηλός πράκτορας, που έχει αυτομολήσει στη Ρωσία και ζει εκεί, στέλνεται πίσω στη Δύση, αφού έχει κάνει πλαστική προσώπου ώστε να μην τον αναγνωρίσει κανείς, με σκοπό να ανακτήσει μια πολύτιμη λίστα, την οποία ο ίδιος είχε κρύψει πριν το σκάσει. Εκεί θα ξεκινήσει ένα πολύπλοκο παιχνίδι διπλών πρακτόρων, σκοπών κρυμένων πίσω από άλλους σκοπούς, ύποπτων κάθε είδους, αλλά και προσωπικών επιδιώξεων, αφού παίζονται πολλά, πολλά λεφτά. Ταυτόχρονα ο ήρωάς μας θα συναντήσει και την κόρη του, η οποία στο μεταξύ έχει μεγαλώσει... Το στοιχείο αυτό, και κάποια άλλα που υπάρχουν στο φιλμ, εμπλέκουν και προσωπικές ιστορίες στην όλη υπόθεση. Και, για να μην ξεχνιόμαστε, οι ρώσοι είναι πάντοτε μονοδιάστατα κακοί. Τίποτα άλλο. Το μόνο σημαντικό στην ταινία είναι κατά τη γνώμη μου οι δύο μεγάλοι ηθοποιοί που παίζουν: Λόρενς Ολίβιε και Μάικλ Κέιν. Κατά τα άλλα το φιλμ κυλά μάλλον ρουτινιάρικα, δίχως ιδιαίτερο νεύρο και εκπλήξεις, με πράγματα που μάλλον έχουμε ξαναδεί. Βρήκα το όλο στιλ άκαμπτο, τα κλισέ πολλά, ενώ οι μορφές, τα ντυσίματα, τα ντεκόρ μοιάζουν πολύ, πολύ παλιομοδίτικα... Υπάρχουν βέβαια και οι κλασικές απιθανότητες στο σενάριο, οπότε η αδιάφορη για μένα εικόνα συμπληρώνεται. Όπως καταλάβατε δεν το θεωρώ και πολύ σπουδαίο φιλμ. Αν είστε φανατικοί των κατασκοπικών ταινιών, με μυστικές υπηρεσίες, κρυμένα έγγραφα, διπλούς πράκτορες, κάποια κυνηγητά, λίγο πιστολίδι κλπ., δείτε το. Ή αν είστε φανατικός των δύο σταρ και θέλετε να έχετε δει όλη τους τη φιλμογραφία. Αλλιώς, νομίζω ότι θα ζήσετε και δίχως αυτό.

Η "ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΕΡΑΥΝΟΣ" ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΡΧΑΡΙΕΣ

Αυτή τη φορά το κλασικό εξωτικό μέρος είναι οι Μπαχάμες, ενώ το κλου της ταινίας είναι οι υποβρύχιες μάχες, με ή χωρίς καρχαρίες. Βρισκόμαστε στο 1965 και ο τέταρτος αισίως Τζέιμς Μποντ προβάλλεται στις οθόνες. Στο "Thunderball" (Επιχείρηση Κεραυνός" στα ελληνικά) ο Terence Young (1915–1994), που είχε γυρίσει τις δύο πρώτες περιπέτειες του σούπερ πράκτορα, επιστρέφει στη σκηνοθεσία, μετά το διάλειμμα του "Χρυσοδάκτυλου". Φυσικά ο Μποντ δεν βγαίνει ποτέ εκτός φόρμας, έχει όσες πανέμορφες γυναίκες γουστάρει (τις οποίες φυσικά ρίχνει με την πρώτη ατάκα), διαθέτει ως σήμα κατατεθέν το φλεγματικό χιούμορ του, είναι όπως πάντα τυχερός και, πρακτικά, απέθαντος, αφού καταφέρνει να τη γλυτώσει όσες παγίδες κι αν του στήσουν, όσες φορές κι αν τον πυροβολήσουν (συνήθως αστοχούν). Εδώ προσπαθεί όπως πάντα να σώσει τον κόσμο από έναν σατανικό υπερ-κακό, ο οποίος έχει κλέψει δύο ατομικές βόμβες και απαιτεί υπέρογκα λύτρα για να μην τινάξει τον μισό κόσμο στον αέρα. Το χαρακτηριστικό, όπως είπαμε, του φιλμ είναι οι υποβρύχιες λήψεις. Υποβρύχια, αιματηρές μάχες στο βυθό, καρχαρίες που απειλούν τους πάντες, αλλά και που εκτρέφονται ως κατοικίδια στην πισίνα του κακού. Ο οποίος - πολύ κακός πρέπει να πω - τους ταϊζει με εχθρούς, αλλά και πρώην συνεργάτες/υφιστάμενους που απέτυχαν στην αποστολή που τους ανέθεσε. Τέτοια φριχτά πράγματα. Ίσως οι υποβρύχιες μάχες να είναι κάπως μακρόσυρτες και αργές και να επιμηκύνουν κάμποσο την ταινία, αλλά οι φίλοι δεν βαρυγκομούν. 007 είναι αυτός και θα τον απολαύσουμε σ' ό,τι κι αν κάνει, επιμένουν. Γενικά - ως μη φίλος της σειράς, όπως επαναλαμβάνω κουραστικά σε κάθε ταινία της για την οποία γράφω - έχω να παρατηρήσω (στα υπέρ) ότι στις 4 πρώτες ταινίες, με τον Σον Κόνερι φυσικά, παρά το ότι βρισκόμαστε στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου (ο οποίος αποτελεί μόνιμο φόντο των πρώτων αυτών περιπετειών) και οι σχέσεις της Δύσης με τους Σοβιετικούς είναι διαρκώς τεταμένες, οι κακοί δεν είναι αδίστακτοι ρώσοι πράκτορες, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά ανεξάρτητοι υπερ-κακοί, που καταστρώνουν μοχθηρά σχέδια κατά της ανθρωπότητας και τις περισσότερες φορές ανήκουν στη μυστική οργάνωση SPECTRE. Ίσα - ίσα μάλιστα, που πασχίζουν να πείσουν τους δυτικούς ότι τη λαδιά την έκαναν οι ρώσοι, ώστε να γίνει παγκόσμιος χαμός. Ενδιαφέρον στοιχείο, αν σκεφτεί κανείς ότι πολύ μεγαλύτεροι (φυσικά) σκηνοθέτες, όπως ο Χίτσκοκ ας πούμε, γύρισαν πολύ περισσότερο ψυχροπολεμικές ταινίες. Τέλος, μια προσωπική εξομολόγηση, που δεν σας ενδιαφέρει καθόλου βέβαια, αλλά δεν μπορώ να μην την πω: Ο κακός εδώ είναι ο απολαυστικός Αντόλφο Τσέλι (μονόφθαλμος μάλιστα για να φαίνεται ακόμα χειρότερος). Ε, λοιπόν εγώ δεν μπορώ να τον πάρω καθόλου στα σοβαρά και να τον μισήσω, όπως πρέπει, γιατί πολύ πριν τους πρώτους αυτούς Μποντ είχα δει τους ξεκαρδιστικούς "Εντιμότατους Φίλους μου". Έτσι ο πολύ καλός αυτός ηθοποιός μου προκαλεί πάντα ακούσιο γέλιο καθώς μου θυμίζει τον ρόλο του εκεί. Άντε τώρα να φοβηθείς...

ΟΤΑΝ Ο ΤΖΕΙΜΣ ΜΠΟΝΤ ΕΡΩΤΕΥΤΗΚΕ ΡΩΣΙΔΑ

Την επόμενη μόλις χρονιά από την κυκλοφορία του πρώτου Τζέιμς Μποντ, το 1963 συγκεκριμένα, και μετά την επιτυχία του, η δεύτερη "συνέχεια" του μακροβιότερου όλων κινηματογραφικού σίριαλ ήταν έτοιμη. "Από τη Ρωσία με Αγάπη" (From Russia with Love) του Terence Young (1915–1994) και πάλι. Κι εδώ βουτάμε για τα καλά στο ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής. Ένας μυστικός υπερ-αποκωδικοποιητής των Ρώσων που όλοι θέλουν να αποκτήσουν, αμερικάνοι, άγγλοι, ρώσοι και τούρκοι πράκτορες, η μυστική διεθνής υπερ-οργάνωση SPECTRE, που είχε πρωτοεμφανιστεί στο προηγούμενο πρώτο φιλμ της σειράς (παρατηρείτε βεβαίως οτι όταν μιλάμε για Τζ. Μποντ, έναν υπερ-πράκτορα δηλαδή, τα κάθε λογής "υπερ-" έχουν την τιμητική τους), ένας αδίστακτος δολοφόνος (πρώην πράκτορας της KGB για να μη ξεχνιόμαστε) και άλλα τέτοια. Χαμός δηλαδή. Όπως συμβαίνει άλλωστε και με τη δράση στο φιλμ, όπως συμβαίνει και σε κάθε φιλμ του 007. Και, εννοείται, οι μόνιμες ωραίες γυναίκες που περιστοιχίζουν στον Μποντ. Εδώ την τιμητική της έχει μια όμορφη ρωσίδα πράκτορας, που εν αγνοία της χρησιμοποιείται από τη SPECTRE, ενώ νομίζει ότι δουλεύει για την πατρίδα της. Στη δεύτερη αυτή ταινία όλοι καταλαβαίνουν ότι, εκτός από τις ωραίες γυναίκες και την καταιγιστική δράση, το άλλο απαραίτητο στοιχείο της σειράς είναι ο κοσμοπολιτισμός. Μέχρι σήμερα ο 007 έχει οργώσει κυριολεκτικά τον πλανήτη απ' άκρου σ' άκρο. Στο πρώτο φιλμ βρισκόμαστε στην Τζαμάικα, εδώ ένα μεγάλο μέρος διαδραματίζεται στην Κωνσταντινούπολη. Η αφέλεια βεβαίως των καταστάσεων είναι δεδομένη, είπαμε ότι οι υπερ-πράκτορες όπως ο Μποντ δεν πεθαίνουν με τίποτα, ό,τι και να σκαρφιστούν οι φριχτοί εχθροί τους, ενώ οι ρώσοι παραμένουν "κακοί". Και μάλιστα - προς δόξαν φυσικά της ψυχροπολεμικότητας - μόλις γνωρίζουν τα καλά του υπέροχου καπιταλισμού (στα οποία προφανώς περιλαμβάνεται και ο ίδιος ο Σον Κόνερι / Μποντ), αμέσως παρατούν πατρίδες και ιδεολογίες και αυτομολούν πανευτυχείς. Οι γυναίκες κυρίως φυσικά. Προς τιμήν των δύο πρώτων αυτών ταινιών πάντως, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι ο υπερ-κακός (νάτο πάλι το "υπερ-") δεν είναι ακριβώς οι ρώσοι, αλλά η παντοδύναμη SPECTRE, η οποία για δικά της συμφάροντα επιθυμεί να κάνει τις δύο τότε υπερδυνάμεις να συγκρουστούν. Αμφότερες δηλαδή δεν το επιθυμούν, απλώς είναι θύματα. Τέλος στην ταινία αυτή να σημειώσουμε, στο ρόλο μιας πολύ κακιάς ρωσίδας, την παρουσία της ηλικιωμένη τότε Λότε Λένυα, περίφημης παλιάς γερμανίδας ηθοποιού και ερμηνεύτριας των εξαιρετικών τραγουδιών των Μπρεχτ και Κουρτ Βάιλ. Αυτά και, αν διασκεδάζεται με 007, καλή διασκέδαση.

DR. NO: Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΤΖΕΪΜΣ ΜΠΟΝΤ

Βρισκόμαστε στα 1962 όταν υποδεχόμαστε τη γέννηση ενός αληθινού κινηματογραφικού φαινομένου: Της εμφάνισης του πρώτου Τζέιμς Μποντ. Το "Dr. No" του Terence Young (1915–1994) υπήρξε τόσο μεγάλη επιτυχία, που εγακαινίασε τη μακροβιότερη κινηματογραφική σειρά όλων των εποχών, που ως γνωστόν συνεχίζεται ακάθεκτη μέχρι τις μέρες μας. Ο λογοτεχνικός ήρωας λοιπόν του Ian Fleming, ο βρετανός υπερκατάσκοπος 007, που κυριολεκτικά τα έχει όλα και συμφέρει (ευφυία, ακαταμάχητη γοητεία, δύναμη, απίστευτα γκάτζετ, αγάπη για την πολυτελή ζωή κλπ. κλπ. και, φυσικά, ακόρεστη όρεξη για γυναίκες) ήρθε για να μείνει. Προσωπικά δεν υπήρξα ποτέ ιδιαίτερος φαν της σειράς. Άντε να διασκεδάσω (σχετικά) με μερικές απ' τις ταινίες της, τις οποίες μάλιστα θα ξεχάσω εντελώς και με μαθηματική βεβαιότητα λίγο μετά. Παρ' όλα αυτά η ιστορία είναι ιστορία, έστω κι αν γράφεται με αμέτρητα εκατομμύρια δολάρια κέρδους. Στο πρώτο επεισόδιο λοιπόν ο 007 στέλνεται στην εξωτική Τζαμάικα (που τότε δεν είχε ακόμα ρέγγε) για να ερευνήσει τις ύποπτες δραστηριότητες του μυστηριώδους Dr. No, που ζει σε ένα απομονωμένο και απόλυτα φυλασόμενο νησί. Φυσικά ο υπερήρωας θα καταφέρει να φτάσει σ' αυτό, θα υπερνικήσει κάθε εμπόδιο και, κερασάκι στην τούρτα, θα γνωρίσει και την Ούρσουλα Άντρες - αφού προηγουμένως, εννοείται, έχει επιδοθεί σε άλλες ερωτικές περιπέτειες. Άλλωστε η ταινία διαθέτει και την περίφημη σκηνή της ανάδυσης από τη θάλασσα της Ούρσουλα με το διάσημο λευκό μπικίνι, που θεωρήθηκε ιδιαίτερα ερεθιστική στην εποχή της, αλλά προσωπικά μάλλον λίγο με συγκινεί. Φυσικά το φιλμ είναι ένα απόλυτο ρεσιτάλ αφέλειας και πολλά σημεία του σήμερα μπορεί να προκαλέσουν γέλιο. Ο Μποντ δε σκοτώνεται με τίποτα, καμιά γυναίκα, φίλη ή εχθρή, δεν μπορεί να του αντισταθεί (και μάλιστα με την πρώτη ματιά ή/και ατάκα), οι κακοί δεν σκοτώνουν ποτέ απ' ευθείας, αλλά επιθυμούν να υποβάλλουν το θύμα τους σε αργό θάνατο, από τον οποίο το τελευταίο πάντα τη σκαπουλάρει και άλλα τέτοια, που ενυπάρχουν σε κάθε λεπτομέρεια. Επιπλέον σήμερα θα το χαρακτηρίζαμε μάλλον κρυπτορατσιστικό (αρκεί να παρατηρήσετε τους ρόλους των εκάστοτε ιθαγενών) και σίγουρα μισογυνικό. Αλλά, βέβαια, τότε όλα αυτά περνούσαν στα ψηλά γράμματα. Απομένουν οι θανατηφόρες ατάκες και γενικότερα η γοητεία της αφέλειας, της περιπέτειας, της δράσης και του απαραίτητου εξωτικού στοιχείου, οι οποίες προφανώς είναι διαχρονικές. Αν προσθέσετε και τη νοσταλγία, μπορεί και να την καταβρείτε, απενοχοποιημένοι για όλα τα παραπάνω. Και βέβαια, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι ο Σον Κόνερι υπήρξε εξ αρχής η τέλεια ενσάρκωση του σούπερ κατάσκοπου και σίγουρα σ' αυτόν οφείλεται μεγάλο μέρος της επιτυχίας του πράκτορα 007. ΥΓ: Για το ψυχροπολεμικό στοιχείο και το εν γένει πολιτικό κλίμα θα μιλήσουμε όταν γράψουμε για το δεύτερο φιλμ της σειράς.