"Ο ΣΠΟΡΟΣ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΣΥΚΙΑΣ" ΚΑΙ Η ΑΜΕΙΛΙΚΤΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

Ο Ιρανός σκηνοθέτης Mohammad Rasoulof είναι ένας αντικαθεστωτικός δημιουργός που έχει φυλακιστεί για 2 περίπου χρόνια από το θεοκρατικό καθεστώς της χώρας λόγω των ταινιών του. Σήμερα ζει εξόριστος στο εξωτερικό, ενώ στη χώρα του ενδέχεται να καταδικαστεί ακόμα και σε θάνατο. "Ο Σπόρος της Ιερής Συκιάς" του 2024 περιέχει (και) αληθινές σκηνές που γυρίστηκαν παράνομα στο Ιράν από κινητά κατά τις μεγάλες αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις που έγιναν εκεί. Μερικές καταγράφουν την ωμή βία της αστυνομίας. Προφανώς το φιλμ είναι απαγορευμένο στο Ιράν.

Ένας οικογενειάρχης εργάζεται ως ανακριτής (ενώ έξω μαίνονται οι ταραχές και οι διαδηλώσεις) και οραματίζεται να προαχθεί σε δικαστή. Η δουλειά του είναι επικίνδυνη και ούτε καν οι δύο κόρες του γνωρίζουν το επάγγελμα του πατέρα τους. Ο ίδιος ζει με διαρκείς τύψεις και ηθικές αμφιβολίες καθώς συχνά πιέζεται άνωθεν να υπογράψει ακόμα και θανατικές καταδίκες δίχως απτές αποδείξεις ενοχής.  Όταν μια μέρα εξαφανίζεται μέσα από το σπίτι το όπλο του η βία θα ξεσπάσει και οι μάσκες θα πέσουν.

Ο Rasoulof έχει πει ότι εμπνεύστηκε την ιστορία όταν ήταν φυλακισμένος και ένας από τους δεσμοφύλακές του τού είχε εκμυστηρευτεί ότι δεν μπορεί να αποκαλύψει ούτε στην οικογένειά του τι δουλειά κάνει. 

Η ταινία κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον μου. Στο πρώτο μέρος ως ένα αγχωτικό, κλειστοφοβικό, κοινωνικό θρίλερ και στο δεύτερο, όταν η οικογένεια πάει σε ένα εγκαταλειμμένο χωριό, ως αληθινό θρίλερ πλέον, του οποίου η έκβαση είναι πια ζήτημα ζωής ή θανάτου. Φυσικά πρόκειται για απόλυτα στρατευμένη ταινία, που καταγράφει τη φρίκη ενός καταπιεστικού καθεστώτος, που υποβόσκει σε καθημερινό επίπεδο και ξεσπά ανοιχτά πλέον όταν η χώρα βρίσκεται σε έκρυθμη κατάσταση, αλλά και τον εφιάλτη στον οποίο οδηγεί οποιοσδήποτε (θρησκευτικός στην συγκεκριμένη περίπτωση) φανατισμός. Την βρήκα πολύ δυνατή - έως και συγκλονιστική έχει χαρακτηριστεί. 

Μόνη αντίρρηση η απότομη αλλαγή του βασικού χαρακτήρα στο δεύτερο μέρος, το εκτός πόλης, η οποία αλλαγή βρήκα ότι δίνεται κάπως άγαρμπα, έως και αψυχολόγητα θα έλεγα. Πάντως θα επιμείνω ότι πρόκειται για πολύ δυνατό φιλμ.

"ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΟ", ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΜΩΣ ΚΑΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

 

Να λοιπόν που, μετά τόσα χρόνια έντονης παρουσίας, το ιρανικό σινεμά είναι παρόν και εξακολουθεί να δίνει καλές ταινίες. Το "Δεν Υπάρχει Κακό" του Mohammad Rasoulof (2020) το επιβεβαιώνει απόλυτα. Πρόκειται για μια σπονδυλωτή ταινία (4 ιστορίες), οι οποίες ωστόσο περιστρέφονται γύρω από το ίδιο θέμα: Τη θανατική ποινή.

Δεν έχει νόημα να σας αφηγηθώ τις 4 ιστορίες. Άλλωστε το ύφος τους και τα σεναριακά ευρήματα, αλλά και η ατμόσφαιρά τους, είναι εντελώς διαφορετικά. Κοινότοπη καθημερινότητα στην πρώτη, σασπένς και συμβολισμοί στη δεύτερη, λυρισμός και υπέροχη φύση στην τρίτη, λιτότητα - ταιριαστή με το ερημικό τοπίο - και στοχασμός στην τέταρτη. Διαφορετικά περιβάλλοντα, διαφορετικοί, πάντοτε όμως συνηθισμένοι, καθημερινοί, άνθρωποι, εικόνες άλλοτε εξοχής και άλλοτε πόλης, κι όμως το θέμα είναι ακριβώς ίδιο. Βλέπετε, στο Ιράν, όπως και σε πολλές άλλες μεγάλες χώρες του κόσμου, η θανατική ποινή εξακολουθεί να υφίσταται. Η εξυπνάδα της ταινίας έγκειται στο ότι καταπιάνεται με έναν εξαιρετικά πρωτότυπο τρόπο με το θέμα: Δεν υπάρχει το μελό στοιχείο του ήρωα που πρόκειται να θανατωθεί, δίκαια ή άδικα Το θέμα εξετάζεται (με πολύ διαφορετικούς και έξυπνους τρόπου, επαναλαμβάνω) με βάση τις επιπτώσεις πάνω στους άλλους ανθρώπους που με οποιοδήποτε τρόπο σχετίζονται μ' αυτήν. Και μάλιστα εξετάζεται κυρίως από τη μεριά των δημίων και όχι των καταδικασμένων.

Με τον έμμεσο αυτόν τρόπο (δίχως να δείχνει ποτέ κρεμάλες ή ηλεκτρικές καρέκλες) η ταινία γίνεται ενίοτε συγκλονιστική. Και ταυτόχρονα κάνει και υπόγεια κριτική στο καταπιεστικό καθεστώς γενικότερα (όσο μπορεί βεβαίως διότι η λογοκρισία υπάρχει πάντα στη χώρα). Είναι φυσικό (μειονέκτημα εξ ορισμού στο είδος αυτό των ταινιών) το φιλμ να μην έχει εικαστική ενότητα (απόλυτα ηθελημένα φυσικά), αλλά και κάποιες από τις ιστορίες να είναι πιο δυνατές από τις άλλες ή να αγγίζουν περισσότερο κάποιους από τους θεατές. Ωστόσο σε κάποια σημεία της σε αφήνει άναυδο.

Αν δεν φοβάστε το "τριτοκοσμικό" και δεν είστε εθισμένοι στην αμερικάνικη αισθητική, την συνιστώ ανεπιφύλακτα.

ΥΓ: Προσοχή: Η πρώτη ιστορία για αρκετή ώρα μπορεί να σας κουράσει και να σας κάνει να βαρεθείτε με την εμμονική καταγραφή της πεζής καθημερινότητας. Τόσο η ίδια όμως με το απρόσμενο φινάλε της όσο και οι επόμενες κάθε άλλο παρά κούραση θα προκαλέσουν.