ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΕΞΑΠΑΤΗΣΗΣ ΣΤΙς "36 ΩΡΕΣ"

Η ταινία «36 Hours” γυρίστηκε το 1965 από τον George Seaton (1911-1979) και νομίζω ότι μέχρι σήμερα η ιστορία της είναι ασυνήθιστη. Ενώ διαδραματίζεται στον πόλεμο, με κλασικούς «κακούς» γερμανούς και «καλούς» συμμάχους, δύσκολα τη χαρακτηρίζεις πολεμική και επίσης δύσκολα ταινία κατασκοπείας.

Ένας αμερικανός πράκτορας πιάνεται αιχμάλωτος από τους ναζί κατά τη διάρκεια μιας αποστολής του στην ουδέτερη Πορτογαλία. Οι πληροφορίες του έχουν τεράστια σημασία για την έκβαση του πολέμου, αφού ο πράκτορας γνωρίζει πού και πότε θα γίνει η περίφημη απόβαση των συμμάχων στην Ευρώπη (πρόκειται βέβαια για την απόβαση στη Νορμανδία, που ελάχιστες ώρες πριν ξεκινήσει κρατιόταν σαν επτασφράγιστο μυστικό). Οι απαγωγείς ωστόσο αποφασίζουν όχι να τον ανακρίνουν με τις συνηθισμένες μεθόδους (βλέπε βασανιστήρια), αλλά χρησιμοποιώντας ένα πραγματικά σατανικό σχέδιο. Δεν θα σας το αποκαλύψω, αν και αποκαλύπτεται γύρω στο 20λεπτο μετά την έναρξη του φιλμ, γιατί ακόμα κι αυτός ο λίγος χρόνος κυλά απολαυστικά μέχρι να καταλάβουμε τι συμβαίνει.

Το φιλμ, στο πρώτο ιδιαίτερα μέρος του, είναι ένα λεπτοδουλεμένο ψυχολογικό παιχνίδι ανάμεσα στον αιχμάλωτο και τον ψυχολόγο των ναζί και επινοητή της μεθόδου. Οι ανατροπές είναι διαρκείς, οι ρόλοι αλλάζουν με γοργούς ρυθμούς και ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για το τι θα συμβεί την επόμενη στιγμή. Προσωπικά απόλαυσα πραγματικά αυτό το πρώτο μισό.

Στη συνέχεια – προς το τέλος – η ταινία θα μετατραπεί σε περιπέτεια απόδρασης. Και πάλι το σασπένς είναι διαρκές, και πάλι κάθε δευτερόλεπτο έχει την αξία του, και πάλι ο χρόνος παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο, δημιουργώντας (όπως και στην αρχή άλλωστε) μια μονίμως αγχωτική ατμόσφαιρα. Ωστόσο θα προτιμήσω το πρώτο μισό, με το εξαιρετικό ψυχολογικό παιχνίδι αμοιβαίας εξαπάτησης ανάμεσα σε δύο πανέξυπνους αντιπάλους.

Προσωπικά θεωρώ την ταινία από τα σχετικά άγνωστα διαμάντια του Χόλιγουντ. Αν κι εσείς αγνοείτε την ύπαρξή της (όπως, ομολογώ, κι εγώ πριν τη δω), δώστε της μια ευκαιρία. Τη συνιστώ.

"ΠΛΑΣΤΟΙ" ΠΡΟΔΟΤΕΣ 'Η ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ ΤΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ

Ο George Seaton (1911-1979) υπήρξε περισσότερο σεναριογράφος στο Χόλιγουντ (μερικές από τις γνωστότερες ταινίες των αδελφών Μαρξ είναι δικά του σενάρια), αλλά έχει γυρίσει και αρκετά φιλμ σαν σκηνοθέτης. Ένα από τα καλύτερά του κατά τη γνώμη μου είναι το "The Counterfeit Traitor" του 1962 (στην Ελλάδα είχε παιχτεί ως "Ο Μεγάλος Κατάσκοπος"). Βασίζεται σε αληθινή ιστορία (όχι ότι πιστεύουμε φυσικά ότι όσα βλέπουμε έγιναν ακριβώς έτσι) και διαδραματίζεται μεταξύ 1942 - 1945 στη Γεμανία και σε κάποιες σκανδιναβικές χώρες.
Η κατασκοπία των συμμάχων πλησιάζει έναν γνωστό αμερικανό επιχειρηματία που ζει και δραστηριοποιείται στην ουδέτερη Σουηδία και του προτείνει να δουλέψει σαν δικός τους κατάσκοπος. Εκείνος όμως στερείται παντελώς ιδεολογίας, τον ενδιαφέρει μόνο η δουλειά (γι' αυτό άλλωστε έχει έδρα τη Σουηδία, όπου μπορεί να κάνει μπίζνες με αμφότερες τις εμπόλεμες πλευρές). Οπότε, πολύ απλά, τον εκβιάζουν για να δεχτεί. Έτσι γίνεται κατάσκοπος των συμμάχων με το ζόρι. Κάπου μετά θα συνεργαστεί με μια άλλη κατάσκοπο των συμμάχων, που κάνει όμως ό,τι κάνει από ιδεολογία. Σιγά - σιγά η στάση του και οι ιδεολογικές του θέσεις αρχίζουν να αλλάζουν.
Η ταινία διαθέτει φοβερό σασπένς. Πολλές φορές, ενώ νομίζεις ότι τελειώνει, προκύπτει κι άλλη αγχωτική περιπλοκή, και μετά κι άλλη... μέχρι τέλους. Έτσι κατάφερε να με καθηλώσει απόλυτα. Ταυτόχρονα δίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα εικόνα της ναζιστικής Γερμανίας, που, ενώ καταγράφει ανάγλυφα τη φρίκη, την καταπίεση και τη βαρβαρότητα που επικρατούν εκεί, βρίσκεται μακριά από τους μονοδιάστατους "κακούς ναζί" που έχουμε συνηθίσει. Σαφώς οι ναζί είναι οι κακοί (αυτό μας έλειπε), αλλά ταυτόχρονα διαθέτουν και ανθρώπινη διάσταση, όπως όλοι μας άλλωστε.
Το φιλμ όμως διαθέτει και πολλές άλλες αρετές: Αρχικά αρνείται ηρωισμούς και βολικά χάπι εντ (υπάρχει love story, αλλά...) και διαθέτει έναν ενδιαφέροντα ρεαλισμό: Δεν διστάζει, ας πούμε, να δείξει αντιπαθητικούς τους κατάσκοπους των συμμάχων στη Σουηδία. Συγχρόνως απομυθοποποιεί απόλυτα τη δουλειά των κατασκόπων. Λίγοι κινούνται με ιδεολογικά κριτήρια. Τόσο οι σύμμαχοι, όσο και οι ναζί, χρησιμοποιούν αδίστακτα τον εκβιασμό για να στρατολογήσουν παίχτες για το επικίνδυνο παιχνίδι τους. Οι περισσότεροι από τους εκατέρωθεν κατασκόπους δουλεύουν παρά τη θέλησή τους. Οι κάθε λογής εκβιασμοί λοιπόν είναι κυρίαρχοι στο παιχνίδι. Σημαντικότατη όμως είναι και η αντιπολεμική διάστασή, η οποία νομίζω ότι τελικά είναι αυτό που πάνω απ' όλα μένει στο θεατή. Ξεχάστε αυτοθυσίες και ηρωικές πράξεις: Ο πόλεμος είναι μια κόλαση. Και μάλιστα αυτό περνά άμεσα βλέποντας τις ανυπολόγιστες καταστροφές στη Γερμανία (αφού εκεί κυρίως διαδραματίζεται το φιλμ). Όταν κανείς αντικρίζει όλα αυτά, ξεχνά ποιος είναι ο "καλός" και ο "κακός". Υπάρχει μόνο ο θάνατος, η ερήμωση και η ανθρώπινη ηλιθιότητα και καταστροφικότητα.
Τη θεωρώ από τις πολύ καλές χολιγουντιανές ταινίες, με απροσδόκητες για όσα έχουμε συνηθίσει διαστάσεις. Δείτε το αν το βρείτε.
ΥΓ: Έναν μικρό, αλλά χαρακτηριστικό ρόλο κρατά ο Κλάους Κίνσκι, που μόλις ξεκινούσε τότε. Και, όχι, δεν είναι ναζί.