"ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΓΡΑΜΜΑ" ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΛΙΕΣ ΠΛΗΓΕΣ

Τα τελευταία χρόνια δεν είχα παρακολουθήσει την πορεία του αξιόλογου Atom Egoyan. Το 2015 πάντως ο αρμενικής καταγωγής καναδός σκηνοθέτης γυρίζει το "Τελευταίο Γράμμα" (Remember), ένα φιλμ που μου άρεσε αρκετά.
Σε έναν οίκο ευγηρίας ζει ο υπερήλικας εβραίος Ζεβ, επιζών από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, που πάσχει από άνοια. Ένας εξ ίσου υπερήλικας τρόφιμος, επιζών κι αυτός από την ίδια φρίκη, του γράφει ένα λεπτομερέστατο γράμμα με μια μυστηριώδη αποστολή. Έτσι ο γέρος θα το σκάσει από το ίδρυμα και θα αρχίσει ένα μακρύ ταξίδι, παλεύοντας διαρκώς με την ασθένειά του και ακολουθώντας πιστά το πολύτιμο γράμμα, χάρη στο οποίο θυμάται κάθε λίγο ποιος είναι, ποια είναι η κατάστασή του (η γυναίκα του έχει πεθάνει πρόσφατα, αλλά αυτός πρέπει να το ξαναθυμάται κάθε πρωί) και ποια η αποστολή του.
Η ταινία στηρίζεται σε ένα εντυπωσιακό (μεγάλης ηλικίας) καστ, με επικεφαλής τον εξαιρετικό 86χρονο το 2015 Κρίστοφερ Πλάμερ, αλλά και τους Μπρούνο Γκαντζ, Γιούργκεν Προχνάου και Μάρτιν Λαντάου. Είναι μια ταινία δρόμου, συγχρόνως όμως και ένα σχετικά χαμηλών τόνων θρίλερ, το οποίο ωστόσο επιφυλάσσει στο τέλος μια μάλλον αναπάντεχη ανατροπή. Διερευνά το θέμα της μνήμης, διαθέτει κορυφώσεις και πιο "ήσυχα" διαστήματα (πριν την ανατροπή του τέλους βεβαίως) και θέτει μια σειρά από ερωτήματα: Ποια είναι η προσωπική μας ευθύνη απέναντι σε συγκλονιστικά ιστορικά γεγονότα; Έχει νόημα η εκδίκηση και πόσο μπορεί να περιμένει κανείς για να ξεπληρώσει ένα χρέος; Πρέπει να παραγράφεται ένα μεγάλο έγκλημα όταν περάσουν πολλές δεκαετίες; Μήπως, τελικά, ο εχθρός βρίσκεται μέσα μας;
Ενδιαφέρουσα ταινία - παρά το ότι μερικές φορές αναρωτήθηκα αν μπορεί ένας τόσο ηλικιωμένος άνθρωπος να κάνει όσα κάνει ο ήρωας, έστω και με την αδιάκοπη βοήθεια από το περίφημο γράμμα. Ενδιαφέρουσα ωστόσο, επαναλαμβάνω, αφού και μια σειρά από προβληματισμούς θέτει, αλλά και την παρακολούθησα με αμείωτη προσοχή - και ένταση σε κάποια σημεία. Βλέπετε, οι υπερήλικοι ήρωες μπορούν (ακόμη) να δημιουργούν σασπένς!

ΕΡΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ "ΥΠΟΨΙΑ"

Η "Chloe" ("Υποψία" στα ελληνικά) του 2009 γυρίστηκε από τον αξιόλογο καναδό (αρμενικής καταγωγής) Atom Egoyan και είναι αυτό που θα αποκαλούσαμε ερωτικό θρίλερ. Με μια ιστορία που φέρνει στο νου φιλμς όπως η "Ολέθρια Σχέση" ή ακόμα και οι "Υποψίες" του Χίτσκοκ, διαθέτει μια γερή δόση ερωτισμού, που είναι πανταχού παρόν στην ατμόσφαιρα, αλλά και κλιμακούμενη αγωνία.
Η ταινία περιγράφει ένα ασυνήθιστο ερωτικό τρίγωνο, με έντονο το λεσβιακό στοιχείο, ενώ το στοιχείο του θρίλερ - μιας όλο και πιο αγχώδους κατάστασης δηλαδή - εμφανίζεται σχετικά αργά και κυρίως προς το τέλος. Ο Egoyan πάντοτε ενδιαφερόταν για τον ερωτισμό, οπότε νομίζω ότι το όλο κλίμα του ταιριάζει.
Συγχρόνως το φιλμ μιλά για την παρακμή και την αλλοτρίωση μιας μεγαλοαστικής οικογένειας, την κατάρρευση των μεταξύ τους σχέσεων (τόσο του ζευγαριού, όσο και των σχέσεων μητέρας - γιού), τις απαγορευμένες επιθυμίες και την αναπόφευκτη υποκρισία. Και επειδή ο Egoyan είναι ένας "κομψός" σκηνοθέτης, το φιλμ του δεν διαθέτει παροξυσμούς, δεν κραυγάζει (όπως η προαναφερθείσα "Ολέθρια Σχέση"), αλλά είναι σχετικά χαμηλότονο. Όλα γίνονται υπόγεια, σχεδον ανεπαίσθητα, και έτσι ανεπαίσθητα οι ήρωες πέφτουν στην παγίδα - ή, αν θέλετε, υποκύπτουν στα καταπιεσμένα πάθη τους με τραγικές συνέπειες. Αυτό νομίζω είναι και το βασικό θέμα (το οποίο βεβαίως έχουμε ξαναδεί): Όταν οι προσποιήσεις εξαφανιστούν, όταν τα πάθη αφεθούν ελεύθερα, η καθώς πρέπει αστική οικογένεια φτάνει στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ίσως το συμπέρασμα που προκύπτει απ' αυτό να είναι ότι ο θεσμός αυτός βασίζεται στην υποκρισία.
Η ταινία μου άρεσε αρκετά - αν και οι κριτικές που πήρε είναι μάλλον χλιαρές - δίχως βεβαίως να τη θεωρώ και αριστούργημα. Οπωσδήποτε τη στηρίζουν η καταπληκτική Τζούλιαν Μουρ, αλλά και ο Λίαμ Νίσον. Παρά το ότι τη βρήκα αρκετά καλή πάντως, νομίζω ότι ο Egoyan έχει χάσει αυτή την ιδιαιτερότητα που είχε σε παλιότερες ταινίες του (η αγαπημένη μου απ' αυτές είναι το "Exotica").

ΑΛΗΘΕΙΑ, SEX & DRUGS

Στο "Εκεί που βρίσκεται η αλήθεια" ο Atom Egoyan στήνει μια αρκετά ενδιαφέρουσα θεματικά αστυνομική ιστορία, που διαδραματίζεται στον βρώμικο χώρο των show business, βουτηγμένη μέχρι εκεί που δεν παίρνει στα όργια, τα ναρκωτικά και την παράνοια που συνήθως ακολουθεί την επιτυχία. Τα κρυμμένα, σκοτεινά μυστικά αποκαλύπτονται το ένα μετά το άλλο, η ανατροπή στο τέλος είναι σχετικά απρόβλεπτη, η αφήγηση ακολουθεί ένα μπερδεμένο κουβάρι με συνεχή μπρος - πίσω στο χρόνο και, τελικά, δημιουργεί ένα πολύπλοκο μωσαϊκό καθώς παρουσιάζεται κάτω από εναλλασσόμενες οπτικές γωνίες διαφόρων προσώπων. Πλην όμως, τόσο το αργό ξετύλιγμα της υπόθεσης, όσο και όλο αυτό το - σε τελική ανάλυση μάλλον άνευ λόγου - μπέρδεμα, αποτελούν μειονεκτήματα της ταινίας, που αφήνει ένα αίσθημα ανικανοποίητου. Αυτό που πλήρως εμπεδώνουμε πάντως, είναι ότι όλο αυτό το sex & drugs νταβαντούρι - κι άλλα πράγματα, που είναι όντως κακά - υπήρχαν στην κορυφή της επιτυχίας τουλάχιστον απ' τη δεκαετία του 50.
Τελικά εξακολουθώ να θεωρώ καλύτερη ταινία του Εγκογιάν το Exotica.