"BAD DAY AT BLACK ROCK" : ΕΝΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ

 

Να μια εξαιρετική ταινία της οποίας την ύπαρξη αγνοούσα: Το "Bad Day at Black Rock" του 1955 γυρίστηκε από τον John Sturges (1910-1992) με εντυπωσιακό καστ: Σπένσερ Τρέισι στο βασικό ρόλο, Ρόμπερτ Ράιαν, Έρνεστ Μποργκνάιν, Λι Μάρβιν. Θυμίζει πολύ κλασικό γουέστερν, ωστόσο διαδραματίζεται στη σύγχρονη εποχή (λέγοντας σύγχρονη εννοούμε το 1955 που γυρίστηκε, οπότε υπάρχουν αυτοκίνητα, μοντέρνα τρένα κλπ.). 

Σε μια μικρή πόλη κυριολεκτικά στο πουθενά το τρένο που περνά από εκεί σταματά για πρώτη φορά μετά από 4 χρόνια για να αποβιβαστεί ένας μεσήλικας μονόχειρας. Από την πρώτη κιόλας στιγμή θα αντιμετωπίσει μια ξεκάθαρα εχθρική στάση από τους κάτοικους, η οποία θα γίνει ακόμα και ανοιχτά απειλητική όταν θα τους ρωτήσει για έναν γιαπωνέζο που ζούσε εκεί. Τι επτασφράγιστα μυστικά από το παρελθόν κρύβει η απομονωμένη αυτή κοινότητα;

Ολόκληρο το φιλμ παραπέμπει σε γουέστερν: Η πόλη στην έρημο, ξεχασμένη θαρρείς στο χρόνο και ίδια με τις πόλεις - σκηνικά των γουέστερν, η σύγκρουση του ήρωα με τον ῾῾προύχοντα῾῾της πόλης και τους εριστικούς ανθρώπους του, η ίδια η δομή του φιλμ, η ιστορία του οποίου διαρκεί ακριβώς 24 ώρες, μέχρι δηλαδή να ξαναπεράσει το τρένο. Μόνο που εδώ θίγονται διάφορα θέματα, όπως η ολιγαρχία, η συγκέντρωση δηλαδή δύναμης στα χέρια λίγων και ο ρατσισμός. Καθώς και η αποκάλυψη της βρωμιάς που κρύβεται κάτω από την ήσυχη (εδώ κυριολεκτικά ασάλευτη) επιφάνεια των πραγμάτων - η πόλη, βλέπετε, μοιάζει να έχει πραγματικά παγώσει στο χρόνο. Συγχρόνως το αυξανόμενο σασπένς, η κλιμακούμενη κλειστοφοβική ατμόσφαιρα και το πολύ καλό τάιμινγκ εγγυώνται ότι δεν θα πλήξετε καθόλου. 

Το βρήκα πολύ καλό και ιδεολογικά προωθημένο για την εποχή του.

"ΑΙΜΑ ΣΤΟΝ ΠΡΑΣΙΝΟ ΒΑΛΤΟ": Ο ΣΕΡΙΦΗΣ ΚΑΙ Ο ΧΑΡΤΟΠΑΙΚΤΗΣ

 

Το "Gunfight at the OK Corral" που γύρισε ο δημιουργός και άλλων κλασικών γουέστερν John Sturges (1910-1992) γυρίστηκε το 1957 και είχε την τύχη να έχει δύο εμβληματικούς πρωταγωνιστές: Τον Μπαρτ Λάνκαστερ και τον Κερκ Ντάγκλας, αλλά και την πανέμορφη κοκκινομάλλα Ρόντα Φλέμινγκ. Σημειώνω ότι στην Ελλάδα προβλήθηκε και είναι γνωστό με τον πανάσχετο τίτλο "Μονομαχία στον Πράσινο Βάλτο" (αν δείτε πουθενά ίχνος πρασινάδας, και μάλιστα σε βάλτο, ειδοποιείστε με παρακαλώ).

Είναι η ιστορία του διάσημου σερίφη Γουάιτ Ερπ, που εδώ συμμαχεί με έναν κακόφημο (και κακότροπο) αλκοολικό χαρτοπαίκτη για να αντιμετωπίσουν μια συμμορία παρανόμων στο ομώνυμο ράντσο. Προηγουμένως έχουν προηγηθεί αμοιβαίες υποχρεώσεις (ο ένας έχει σώσει τη ζωή του άλλου).

Η ταινία, καθαρό και κλασικό γουέστερν, εκτός από το πιστολίδι, τις μονομαχίες, τις πόλεις του Φαρ Ουέστ, επικεντρώνεται και στην προσωπική ζωή των δύο ηρώων και στην αντρική φιλία που δημιουργείται ανάμεσά τους, παρά τους τόσο διαφορετικούς χαρακτήρες και στιλ. Εκείνος είναι η προσωποποίηση του άτεγκτου, αδέκαστου και άψογου εκπροσώπου του νόμου, που αντιδρά σε κάθε παράνομο αψηφώντας το κόστος (ακόμα και της ζωής του). Αν και εδώ το κόστος είναι περισσότερο η απώλεια της προσωπικής ζωής, η μοναξιά, ως τίμημα της αφοσίωσης στο καθήκον.Αλλά και η κούραση. Ο σερίφης δεν βλέπει την ώρα να τα παρατήσει όλα και να αποσυρθεί. Ο άλλος είναι το χαμένο κορμί, ο τελειωμένος, ο απόλυτα αυτοκαταστροφικός τύπος που πολύ σύντομα μπορεί να γίνει σε όλους αντιπαθής, μισητός μάλλον. Καμία σχέση με νόμο. Μέσα του όμως υπάρχει (ακόμα) μια βαθύτερη ηθική. Επίσης το φιλμ καταγράφει (για πολλοστή φορά σε αμερικάνικο γουέστερν) το τέλος της απόλυτης ατομικότητας, του προσωπικού τσαμπουκά και του νόμου της ζούγκλας και την υποταγή σε στοιχειώδεις κανόνες δικαιοσύνης και, τελικά, δημοκρατίας. Την επιβολή κάποιουείδους νόμου, βρε αδερφέ!

Τα πολλά λόγια είναι φτώχια όμως. Οι φίλοι του είδους γνωρίζουν καλά πως πρόκειται για κλασικό δείγμα. Οι λίγοι φίλοι των γουέστερν που δεν το έχουν δει ακόμα, ας σπεύσουν.

ΥΓ: Πάντα με εκπλήσει το γεγονός ότι ήδη στα τέλη του 190υ αιώνα η Αμερική (το δυτικό κομμάτι της τουλάχιστον, το περίφημο Φαρ Ουέστ) ήταν ένα άναρχο μέρος, όπου άνθρωποι αλληλοσκοτώνονταν στους δρόμους και νταβραντισμένες συμμορίες κάουμπόιδων κάνανε ό,τι γούσταραν στις πόλεις. Καμιά σχέση με την Ευρώπη της εποχής. Στο βάθος όλης αυτής της αγριότητας και ανεξέλεγκτης ατομικότητας, υπάρχει εν σπέρματι το περίφημο "πάνω απ' όλα οι μπίζνες". Ο κτηνοτρόφος και ο μεγαλοκτηματίας κάνουν ό.τι γουστάρουν, καταπιέζουν τους πάντες και κλέβουν ατιμώρητα απ' όπου μπορούν. Ποιος είναι ο νόμος που θα τους σταματήσει; Αυτοί είναι οι δυνατοί! Καθόλου δεν με εκπλήσσει ότι στη χώρα αυτή υπάρχουν τόσα κατάλοιπα και σήμερα. Προφανώς ξέρω ότι όλα τα παραπάνω είναι διογκωμένα και μυθοποιημένα από το επικό χολιγουντιανό γουέστερν, αλλά στο βάθος κάπως έτσι ήταν τα πράγματα...

ΤΑ ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΣΤΟ "ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΡΕΝΟ ΑΠΌ ΤΟ ΓΚΑΝ ΧΙΛ"

Από τα κλασικά γουέστερν που "ζουν" μέχρι σήμερα, "Το Τελευταίο Τρένο από το Γκαν Χιλ" γυρίστηκε το 1959 από τον έμπειρο John Sturges (1910-1992). Περιέχει πολλά "στάνταρ" του είδους, αλλά προσφέρεται και για γενικότερο προβληματισμό.
Δύο νεαροί βιάζουν και στη συνέχεια σκοτώνουν κτηνωδώς μια ινδιάνα ("σιγά, μωρέ, ινδιάνα ήταν..." θα ακουστεί συχνά κατά τη διάρκεια του φιλμ από διάφορα στόματα). Στην πόλη - κλασική επικίνδυνη οπόλη του Ουέστ, που ελέγχεται από έναν μεγαλοκτηματία και δεν πολυνοιάζεται για νόμο κάθε μορφής - φτάνει ένας σερίφης για να συλλάβει τους ένοχους. Σύντομα θα ανακαλύψει ότι ο ένας είναι ο μοναχογιός του προαναφερθέντος μεγαλοκτηματία. Και επιπλέον, για να περιπλακούν κι άλλο τα πράγματα, ο κτηματίας υπήρξε παλιά ο καλύτερός του φίλος, ενώ η νεκρή ινδιάνα ήταν η γυναίκα του σερίφη...
Η ταινία σε πρώτη ανάγνωση είναι μια τυπική ιστορία εκδίκησης, συνηθισμένη στο είδος. Πέραν αυτού όμως θέτει και μια σειρά από ηθικά διλήμματα: Πόσο μπορεί κανείς να ρισκάρει για να κρατήσει ανέπαφες τις ηθικές αρχές του και να κάνει τον νομο και την αίσθηση του δικαίου να θριαμβεύσουν, ανεξάρτητα από το πόσο κινδυνεύει ο ίδιος; Τι γίνεται όταν συγκρούονται το καθήκον με τη βαθειά φιλία; Ποιο είναι το αληθινό κίνητρο του ήρωα; Το καθήκον ή η προσωπική εκδίκηση; Έτσι ο προβληματισμός του φιλμ βρίσκεται κοντά σ' αυτόν του επίσης κλασικού "Το Τρένο θα Σφυρίξει Τρεις Φορές" (High Noon), αλλά και άλλων φιλμ. Επίσης, όπως συμβαίνει και με άλλα γουέστερν, ένα μόνιμο υποβόσκον θέμα είναι το σταδιακό πέρασμα των ΗΠΑ ως χώρας από μια απόλυτα ανεξέλεγκτη, δίχως κανόνες κατάσταση, όπου επικρατεί απλώς ο νόμος του ισχυρού, σε μια έννομη, οργανωμένη πολιτεία όπου ισχύει κάποιο δίκαιο (όσο τέλος πάντων ισχύουν όλα αυτά ακόμα και σήμερα, όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά παντού). Και ταυτόχρονα ξύνει την πληγή του αφόρητου, κτηνώδους ρατσισμού των "πολιτισμένων" λευκών αποίκων απέναντι στους ινδιάνους (τους οποίους, ως γνωστόν, εξολόθρευσαν).
Παράλληλα με όλα αυτά το φιλμ προχωρά αργά και σταθερά προς την κορύφωση και γίνεται μάλιστα όλο και πιο κλειστοφοβικό και αγωνιώδες με την πολιορκία του ήρωα και του ομήρου του στο σαλούν από τη συμμορία. Επίσης ο "κακός" κτηματίας δεν είναι απλώς μια καρικατούρα κακού, αλλά διαθέτει πολυεπίπεδο χαρακτήρα, απ' τον οποίο δεν λείπει η προσωπική ηθική και ένας δικός του κώδικας τιμής. Κερκ Ντάγκλας και Άντονι Κουίν είναι οι κλασικοί αντίπαλοι / φίλοι. Γενικά πρόκειται κατά τη γνώμη μου για πολύ καλό φιλμ, που αξίζει να δείτε, ιδιαίτερα αν είστε φίλος των κλασικών γουέστερν-με-όχι-μόνο-πιστολίδι-και-ξύλο...