MASH: Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΣΑΤΙΡΑ

Η δεκαετία του 60 είχε μόλις τελειώσει, το κλίμα αμφισβήτησης όμως ήταν ακόμα ολοζώντανο. Έτσι, το 1970 ο Robert Altman (1925-2006) γυρίζει το MASH, μια από τις καυστικότερες σάτιρες ενάντια στον πόλεμο και τη στρατιωτική λογική που έγιναν ποτέ.
Παρά το ότι το Βιετνάμ αποτελούσε τότε το καυτότερο θέμα στην Αμερική (και σ' ολόκληρο ίσως τον κόσμο), διαλέγει να τοποθετήσει την ταινία του στον πόλεμο της Κορέας που είχε γίνει στη δεκαετία του 50 (μια ακόμα επέμβαση των αμερικάνων). Ήρωές του οι στρατιωτικοί γιατροί και νοσοκόμοι μιας μονάδας κοντά στο μέτωπο. Κι ενώ το μακελειό σχεδόν δίπλα τους συνεχίζεται ασταμάτητα, αυτοί το διασκεδάζουν με πλάκες, γκόμενες, τσιμπούσια, μεθύσια κι ό,τι άλλο θέλετε. Είναι σα να έχουν τόσο συνηθίσει τη σφαγή, που ο θάνατος δεν τους κάνει την παραμικρή εντύπωση. Σα να έχουν αναισθητοποιηθεί απόλυτα και τίποτα δεν μπορεί να τους αγγίξει.
Στην ταινία εναλλάσσονται οι αστείες καταστάσεις και οι ανατριχιαστικές σκηνές μέσα στα χειρουργεία, όπου οι καταματωμένοι γιατροί - στρατιώτες πετσοκόβουν, ακρωτηριάζουν, ράβουν τους τραυματίες. Αλλά και σ' αυτές τις φριχτές σκηνές κυριαρχεί ένα κατάμαυρο χιούμορ και γελάς, παρά το ότι πιθανόν να μην αντέχεις και πολύ αυτά που βλέπεις.
Αυτό που κάνει κυρίως το MASH είναι να αποηρωικοποιήσει με κάθε τρόπο τους "ήρωες" (υποτίθεται) του πολέμου. Η απόλυτη αδιαφορία των πάντων για το μακελειό λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά τους είναι χαρακτηριστική. Καθώς και η δηλωμένη με κάθε ευκαιρία πρόθεσή τους να περάσουν όσο το δυνατόν καλύτερα και να λουφάρουν όσο το δυνατόν περισσότερο, αδιαφορώντας για τιμές, πατρίδες, ηρωισμούς και ό,τι άλλο μεγαλεπήβολο τέτοιο. Όταν κάποιος πιο φανατικός από αυτούς τους λέει: "Μα τι στρατιώτες είσαστε εσείς;", αυτοί απαντάνε αφοπλιστικότατα: "Μα ποιος είπε ότι είμαστε στρατιώτες; Γιατροί είμαστε που μας στείλανε με το ζόρι στον πόλεμο". Στην περίφημη αυτή μονάδα κάθε στρατόκαυλος, υπερπατριώτης ή υπερχριστιανός που φτάνει παίρνει σε λίγο καιρό πόδι, μερικές φορές μάλιστα με ζουρλομανδύα μετά από όλα όσα έχει υποστεί. Και, φυσικά, εκτός από τους φαντάρους, οι στρατηγοί και όλοι οι "πάνω" δεν παρουσιάζονται καθόλου καλύτεροι. Το αντίθετο μάλιστα.
Έτσι, εκτός του πολέμου, καυτηριάζεται η ίδια η στρατιωτική λογική της παράλογης υπακοής, της τυφλής ιεραρχίας, της άτεγκτης πειθαρχίας (η οποία στο περίφημο στρατόπεδο έχει πάει περίπατο). Αλλά ο Altman δεν διστάζει να προχωρήσει κι άλλο, κάνοντας πλάκα, για παράδειγμα, και με τη θρησκεία (απολαυστικότατη η σκηνή με την παρωδία του Μυστικού Δείπνου).
Πιστεύω ότι δύσκολα θα γυριζόταν σήμερα μια τόσο τολμηρή και αθυρόστομη ταινία. Αν δεν το έχετε δει, κάντε το. Νομίζω ότι και σήμερα παραμένει φρέσκια.