"SHERLOCK Jr." Ή Ο ΜΠΑΣΤΕΡ ΚΙΤΟΝ ΝΤΕΤΕΚΤΙΒ

Το 1924 ο δαιμόνιος Buster Keaton (1895-1966) γυρίζει τη μεσαίου μήκους (49 λεπτά) "Sherlock Jr.", μια παρωδία του Σέρλοκ Χολμς φυσικά.
Ο πάντοτε αγέλαστος ήρωας δουλεύει σε κινηματογράφο, μερικές φορές ως προβολατζής, συχνότερα όμως ως καθαριστής. Το όνειρό του ωστόσο είναι να γίνει ντετέκτιβ, με πρότυπο τον θρυλικό Σέρλοκ Χολμς. Ερωτεύεται ένα κορίτσι, ο "κακός" όμως της ιστορίας θα την "υποκλέψει" σατανικά ενοχοποιώντας τον αθώο νεαρό για την κλοπή του πορτοφολιού του αφεντικού. Ο Μπάστερ αποκοιμιέται κατά τη διάρκεια της προβολής και, βεβαίως, στα όνειρά του είναι πιο επιτυχημένος απ' ό,τι στην πραγματικότητα...
Προσωπικά το φιλμ αυτό μ' αρέσει περισσότερο από το προηγούμενό του "Our Hospitality". Εδώ ο Κίτον ξεδιπλώνει ένα απίστευτο, γνήσια σουρεαλιστικό γαϊτανάκι από κάθε λογής γκαγκς, με παράλογες καταστάσεις, που συχνά σε αφήνουν έκπληκτο με την εφευρετικότητά τους. Επειδή το μεγαλύτερο μέρος του φιλμ είναι το όνειρο του προβολατζή κατά τη διάρκεια της προβολής, ο δημιουργός αποχαλινώνει τη φαντασία του (και τον σουρεαλισμό του) αφού, ως γνωστόν, στα όνειρα όλα μπορούν να συμβούν. Από την άλλη είναι ίσως η πρώτη φορά (δεν είμαι σίγουρος γι' αυτό, είναι η παλιότερη σχετική ταινία που εγώ έχω δει) που ένα φιλμ ασχολείται με το ίδιο το μέσον του κινηματογράφου, με την ίδια την τέχνη του σινεμά, παίζοντας μ' αυτήν, με το μοντάζ, με τις σαγηνευτικές φαντασιώσεις που μπορεί να προκαλέσει. και, τελικά, ανατρέποντας (από τόσο παλιά!) τις συμβάσεις της. Ίσως επίσης να είναι και πάλι η πρώτη φορά που ο ηθοποιός μπαινοβγαίνει από την οθόνη και παίρνει μέρος στα τεκταινόμενα εκτός της προβαλλόμενης ταινίας (θυμάστε το αντίστοιχο να συμβαίνει στο "Πορφυρό Ρόδο του Καϊρου" του Γούντι Άλλεν κάπου 60 χρόνια μετά;)
Εξαιρετικό φιλμ, από τα βασικά των κωμωδιών του παράλογου, νομίζω ότι βλέπεται με απόλαυση έως σήμερα.

" Η ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ ΜΑΣ" ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΤΟΥ 1923

Υπήρχε για χρονια η διαμάχη για το ποιος είναι ο μεγαλύτερος κωμικός: Ο Τσάπλιν ή ο Κίτον; Ήταν κάτι σαν Beatles ή Rolling Stones ή κάτι τέτοιο. Δεν θα πάρω θέση, απλώς θα πω ότι είχαν βασικές διαφορές μεταξύ τους... κι από εκεί και πέρα είναι θέμα γούστου ποιος αρέσει περισσότερο σε ποιον.
Το 1923 πάντως ο Buster Keaton (1895-1966) και John Blystone (1892-1938) γυρίζουν το "Our Hospitality", από τις γνωστότερες βωβές κωμωδίες του μεγάλου κωμικού.
Δύο οικογένειες στην Αμερική σπαράσσονται από αιματηρή βεντέτα που κρατά από την εποχή των προπαπούδων τους. Ο νεαρός ήρωας έχει μεγαλώσει από τη μητέρα του μακρυά από την πόλη όπου συμβαίνουν όλα αυτά, ακριβώς για να σωθεί. Πολλά χρόνια αργότερα, εξ αιτίας μιας κληρονομιάς, θα επιστρέψει στην πόλη αγνοώντας τα πάντα, θα ερωτευτεί συμπτωματικά την κόρη της οικογένειας των εχθρών του δίχως να έχει ιδέα γι' αυτό, θα πάει καλεσμένος στο σπίτι τους... και μια κωμική  ιστορία θα αρχίσει να εκτυλίσεται.
Το πρώτο μέρος, βασισμένο σε παρεξηγήσεις, είναι συχνά ξεκαρδιστικό. Ο Κίτον φτάνει με αστείο τρόπο (με ένα απίστευτο τρένο) στην πόλη και έχει πλήρη άγνοια για το ποιοι είναι αυτοί που τον φιλοξενούν, εκείνοι ξέρουν και πρέπει να τον σκοτώσουν, αλλά ο άγραφος νόμος απαγορεύει αυτό να γίνει μέσα στο σπίτι τους. Μόνο έξω. Ακολουθεί χαμός. Στο δεύτερο μέρος, όπως συνηθίζει ο Κίτον, το φιλμ μετατρέπεται σε ταινία δράσης, καθώς αυτός δραπετεύει και κυνηγιέται από πατέρα και αδέλφια σε μια απίστευτη καταδίωξη όπου εμπλέκονται τρένα, βάρκες, άγρια ποτάμια και καταρράχτες και άλλα πολλά. Ο ήρωας είναι πάντοτε αγέλαστος (σήμα κατατεθέν του Κίτον, που δε χαμογέλασε ποτέ επί οθόνης), οι καταστάσεις όλο και πιο παλαβές... και για μια ακόμα φορά θα πω ότι κατά τη γνώμη μου, εκτός των άλλων, ο Κίτον υπήρξε ο παππούς των σύγχρονων ταινιών καταιγιστικής δράσης. Φυσικά θίγεται η ανοησία του έθιμου της βεντέτας, πράγμα βέβαια προφανές σήμερα, αλλά το 1923... (ακόμα και σήμερα κρατά σε κάποια μέρη) και το όλο πράγμα αντλεί την έμπνευσή του από τον αρχετυπικό μύθο του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας. Αλλά νομίζω ότι κάθε είδους ανάλυση πρέπει να παραχωρήσει τη θέση της στην καθαρή απόλαυση. Της κωμωδίας και της ξέφρενης δράσης.
ΥΓ: Για μένα οι πιο αστείες σκηνές είναι αυτές στο σπίτι, όπου μέσα δεν μπορούν να τον σκοτώσουν κι εκείνος αρνείται με διάφορα τεχνάσματα να βγει.

Ο "ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ" ΩΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΩΝ ACTION MOVIES

Ο Buster Keaton (1895-1966) είναι βέβαια μια από τις σημαντικότερες και πλέον αναγνωρίσιμες κωμικές φιγούρες του παγκόσμιου σινεμά. Το απόλυτο χαρακτηριστικό του, μυθικό πλέον, είναι ότι δεν έχει χαμογελάσει ποτέ επί οθόνης, αν και κωμικός βεβαίως. Αυτή η μόνιμη σοβαρότητα, σχεδόν θλίψη, στο πρόσωπό του, του προσδίδει μια μελαγχολία, κάτι συγγενικό του "θλιμένου κλόουν", κάνοντας πολύ ιδιαίτερη την άποψή του για το κωμικό.
Το 1926 γυρίζει μια από τις γνωστότερες ταινίες του (με συν-σκηνοθέτη τον Clyde Bruckman), τον "Στρατηγό" (The General). Βουβό φιλμ φυσικά, μας μεταφέρει στα χρόνια του αμερικάνικου εμφύλιου πολέμου. Παρ' όλα αυτά ο Στρατηγός του τίτλου δεν είναι άνθρωπος, αλλά ένα τρένο, στο οποίο ο ήρωας είναι μηχανοδηγός και το οποίο αποτελεί "μια από τις δύο αγάπες της ζωής του" (η άλλη είναι φυσικά η κοπέλα του). Παρά την επιθυμία του και τις επίμονες προσπάθειές του, αρνούνται να τον δεχτούν στον στρατό (τον θεωρούν πολυτιμότερο σαν μηχανοδηγό), πράγμα που τον κάνει να χωρίσει με την αγαπημένη του (τον χωρίζει επειδή νομίζει ότι δεν είναι γενναίος ώστε να πάει εθελοντής στον πόλεμο! Άλλες εποχές, άλλα ήθη...) Όταν όμως οι βόρειοι κλέβουν το αγαπημένο του τρένο, αυτός θα γίνει αληθινός ήρωας αψηφώντας τα πάντα, μπαίνοντας στις γραμμές τους και προσπαθώντας να ανακτήσει το τρένο και να σώσει την αγαπημένη του.
Το περίεργο είναι ότι ο "Στρατηγός" δεν είναι ακριβώς κωμωδία. Είναι βεβαίως, διαθέτει και πολύ χιούμορ και αρκετά και έξυπνα γκαγκς, πλην όμως δεν είναι σε καμία περίπτωση αυτό που θα αποκαλούσαμε "ξεκαρδιστική ταινία". Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, στην ουσία είναι ένα action movie! Σε όλη την ταινία έχουμε διαρκείς ξέφρενες καταδιώξεις, θεαματικές σκηνές με το τρένο, συνεχείς αλλαγές των κατόχων του (γίνεται πράγματικά ο κλέψας του κλέψαντος), εκρήξεις, συνεχή μπρος - πίσω του τρένου και αλλαγές των βαγονιών, επικίνδυνες σκηνές εν κινήσει (του τρένου βεβαίως), ακόμα και σκηνές μάχης. Σε όλον αυτό τον χαμό, το σώμα του Κίτον βρίσκεται σε τέλεια αρμονία με τις μηχανές. Το όλο πράγμα γίνεται ακόμα πιο θαυμαστό αν σκεφτούμε ότι ο ίδιος έκανε όλες τις επικίνδυνες σκηνές, δίχως να χρησιμοποιεί stunts. Με όλα αυτά μπορούμε άνετα να χαρακτηρίσουμε τον "Στρατηγό" σαν πρόδρομο των action movies. Άλλωστε η επιροή του στο μεταγενέστερο σινεμά του είδους (που τόσο με έχει κουράσει στις μέρες μας) είναι μεγάλη. Μια προσεκτική ματιά θα μας αποκαλύψει ότι στοιχεία και ιδέες του χρησιμοποιήθηκαν άπειρες φορές έκτοτε και χρησιμοποιούνται μέχρι τις μέρες μας. Κάποια μάλιστα έφτασαν να γίνουν κλισέ του είδους. Παράλληλα με όλα αυτά το timing και το σασπένς λειτουργούν πολύ καλά και η μίξη δράσης, κωμωδίας και ρομαντισμού είναι άψογη.
Φυσικά μιλάμε για κλασική ταινία. Ακόμα κι αν σήμερα κουράσει λίγο όσους δεν μπορούν να δουν τόσο παλιό κινηματογράφο, παραμένει μια από τις καλύτερες ταινίες του δημιουργού της και, όπως είπαμε, πολύ επιδραστική. Και μόνο γι΄αυτό αξίζει να τη δείτε.

O "ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΡΟΣ" ΚΑΙ Η ΚΩΜΩΔΙΑ ΤΟΥ ΚΙΤΟΝ

Ο Μπάστερ Κίτον θεωρείται, μαζί με τον Τσάπλιν, οι σπουδαιότεροι ίσως κωμικοί του βωβού. Μια χαρακτηριστική ταινία του, που γυρίζεται το 1924 από τον Donald Crisp (1882-1974) και τον ίδιο τον Buster Keaton (1895-1966), είναι το “Navigator” (Ο Θαλασσοπόρος), που σε αρκετά σημεία της παραμένει αστεία μέχρι τις μέρες μας.
Ο Κίτον παίζει εδώ το κακομαθημένο νεα19ρό πλουσιόπαιδο, που, από μια σειρά συμπτώσεων, βρίσκεται πάνω στο ομώνυμο πλοίο που πλέει ακυβέρνητο, με μοναδική συνεπιβάτιδα μια εξ ίσου πλούσια και άσχετη με οτιδήποτε πρακτικό κοπέλα, η οποία μόλις την προηγούμενη μέρα είχε αρνηθεί την πρόταση γάμου του ήρωα. Υπάρχουν μερικές ξεκαρδιστικές σκηνές στην αρχή (όταν ακόμα βρίσκονται στη στεριά), αλλά κυρίως όταν μένουν μόνοι τους στο μεγάλο πλοίο: Όντας παντελώς άχετοι και οι δύο, προσπαθούν να μαγειρέψουν με κωμικά αποτελέσματα και, στη συνέχεια, τη νύχτα, τα πάντα συνωμοτούν ώστε να νομίζουν ότι το πλοίο είναι στοιχειωμένο. Τα πράγματα θα γίνουν πιο περίπλοκα (και αστεία φυσικά), όταν θα ναυαγήσουν σ’ ένα νησί με κανίβαλους.
Το φιλμ, που έχει τη, συνηθισμένη για την εποχή, διάρκεια των 50 και κάτι λεπτών, περιλαμβάνει πολλά γκαγκς. Κάποια μάλιστα απ' αυτά είναι εντυπωσιακά για την εποχή, αφού είναι γυρισμένα στο βυθό (!), με τον Κίτον, με στολή δύτη, να ξιφομαχεί με έναν… ξιφία και άλλα σχετικά. Πολλές από τις καταστάσεις βασίζονται σε εξωφρενικές συμπτώσεις, πράγμα επίσης συνηθισμένο στις κωμωδίες της εποχής. Φυσικά σε ολόκληρο το φιλμ ο μεγάλος κωμικός παραμένει με το πρόσωπο ανέκφραστο, σχεδόν ψυχρό, παρά τα όσα του συμβαίνουν και, εννοείται, δεν χαμογελά ποτέ. Τα στοιχεία αυτά τα διατήρησε σε ολόκληρη την καριέρα του και σφράγισαν κυριολεκτικά την χαρακτηριστική κινηματογραφική περσόνα που δημιούργησε.
Αν σας αρέσουν οι παλιές, βουβές κωμωδίες, τόσο βασικές στην ιστορία του κινηματογράφου, νομίζω ότι πρέπει να δείτε αυτό το φιλμ (και, φυσικά, και τα υπόλοιπα μεγάλα του μοναδικού Buster Keaton.