"THE KILLER" : ΡΟΥΤΙΝΑ ΓΙΑ FINCHER

 Θεωρώ τον David Fincher έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους δημιουργούς. Το 2023 λοιπόν γυρίζει το "The Killer" με τον Μίκαελ Φασμπέντερ στον βασικό ρόλο (και την Τίλντα Σουίντον σε δεύτερο).

Ένας άριστος πληρωμένος δολοφόνος, που αναλαμβάνει εκτελέσεις πολύ "υψηλού επιπέδου", αποφασίζει να εκδικηθεί, όσο μακριά κι αν πρέπει να φτάσει γι' αυτό, αυτούς που παραλίγο να σκοτώσουν την κοπέλα του. Μια πολύπλοκη αναζήτηση αρχίζει.

Η ταινία δεν είναι κακή και σίγουρα είναι από αυτές που δεν βασίζονται στην διαρκή δράση, τα κυνηγητά και τις εκρήξεις, αλλά στη μέθοδο και την επίπονη έρευνα του ήρωα. Μελετά επίσης τον χαρακτήρα του: Ψυχρός, μεθοδικός, ακολουθεί πάντοτε αυστηρούς κανόνες, ποτέ δεν εμπλέκεται συναισθηματικά με το υποψήφιο θύμα του, ποτέ δεν παρεκκλίνει από τον στόχο του, εξαφανίζει προσεχτικά κάθε ίχνος πίσω του κλπ. κλπ. Ακριβώς πάνω στην αντίθεση που θα περιγράψω βασίζεται, νομίζω, όλο το φιλμ: Αυτός που δεν εμπλέκεται ποτέ συναισθηματικά θα κάνει τα πάντα και θα παίξει κορώνα - γράμματα τη ζωή του για να εκδικηθεί. Για καθαρά συναισθηματικούς λόγους δηλαδή. 

Καλά όλα αυτά και καλό το ότι η ταινία είναι καλογυρισμένη και σε κρατά, πλην όμως θεωρώ ότι όλη αυτή η μάλλον απλή κατασκευή δεν είναι αντάξια ενός Fincher, που στο παρελθόν έχει κάνει πολύ σημαντικότερα και "μεγάλα" φιλμ. Οπότε, τι να πω, δείτε το, δεν είναι κακό, αλλά ο Fincher που πιθανόν περιμένατε με αγωνία δεν είναι.

"LOOKER" : ΜΠΡΟΣΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΑΛΛΑ...

 

Ο Michael Crighton (1942-2008) υπήρξε γνωστός συγγραφέας, σεναριογράφος, αλλά και σκηνοθέτης ταινιών. Το 1981 γυρίζει ένα φιλμ επιστημονικής φαντασίας, το "Looker", με τους Άλμπερτ Φίνεϊ, Τζέιμς Κόμπερν και Σούζαν Ντέι.

Ένας διάσημος και πλούσιος πλαστικός χειρούργος ειδικεύεται στις ελάχιστες, λεπτομερείς αλλαγές στα πρόσωπα όμορφων μοντέλων ώστε να γίνουν ακόμα πιο όμορφα - τέλεια, σύμφωνα με τις δικές τους απόψεις και επιθυμίες. Όταν όμως τρεις από τις τελευταίες του πελάτισσες δολοφονούνται ή "αυτοκτονούν" (με πολλά εισαγωγικά), αρχίζει να ερευνά το θέμα, πράγμα που θα τον οδηγήσει σε μια ισχυρή, υψηλής τεχνολογίας εταιρία.

Το φιλμ δεν είναι σπουδαίο. Συμβατική δράση (στο τέλος γίνεται επίτηδες κωμική), αφέλειες και κυρίως ανεξήγητα κενά στο σενάριο, αφόρητα 80ς ατμόσφαιρα και άλλα πολλά. Ωστόσο διαθέτει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιδιότητα: Κάποτε η επιστημονική φαντασία θαυμαζόταν μόνο  αν οι περιγραφές του μέλλοντος που περιείχε συνέπιπταν όντως με καταστάσεις ή εφευρέσεις του αληθινού μέλλοντος. Ε, λοιπόν, αυτή η ταινία σεναριακά είναι μπροστά από την εποχή της, κυρίως επειδή μιλά για ψηφιακά άβαταρ που δημιουργούνται για να αντικαταστήσουν πραγματικούς ανθρώπους (σας θυμίζει τις σύγχρονες διαμαρτυρίες ενάντια στις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης να αντικαθιστά ηθοποιούς, τραγουδιστές κλπ;) Επίσης μιλά για τη δύναμη και την αδίστακτη χρήση της διαφήμισης, ένα θέμα επίσης όχι και τόσο συνηθισμένο στις αρχές των 80ς.

Είναι σαφές ότι η προφητική ματιά στο μέλλον δεν κάνει υποχρεωτικά μια καλή ταινία. Γι' αυτό σας είπα από την αρχή ότι βρήκα το φιλμ μέτριο. Ωστόσο αξίζει ίσως να το δείτε για αυτή του την ιδιότητα.

ΥΓ: Για να πούμε και του στραβού το δίκιο, φίλοι μου είπαν ότι υπάρχουν κομμένες από τους παραγωγούς σκηνές, μία εκ των οποίων εξηγεί ένα από τα βασικότερα κενά. Τι να πω... Αν όντως οι παραγωγοί έκοψαν μια τέτοια σκηνή τότε μπορώ αδίστακτα να δηλώσω ότι οι παραγωγοί είναι ηλίθιοι.

ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΩΝ "ΔΟΛΟΦΟΝΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ"

 

Θα το πω πολύ απλά και σύντομα: Ο Martin Scorsese είναι ίσως ο μεγαλύτερος εν ζωή και ταυτόχρονα ουσιαστικά παραγωγικός σκηνοθέτης. Όταν το 2023 γυρίζει τους "Δολοφόνους του Ανθισμένου Φεγγαριού" είναι 81 χρονών, ωστόσο καταφέρνει να παραδώσει ένα μεγάλο έπος διάρκειας 3,5 ωρών περίπου, φυσικά (καμία έκπληξη εδώ) με τους αγαπημένους του Λεονάρντο Ντι Κάπριο και Ρόμπερτ Ντε Νίρο!

Μετά τον πρώτο παγκόσμιο, στα 20ς, ένας νέος γυρίζει στην πόλη του στην Οκλαχόμα και τίθεται υπό την προστασία του πλούσιου θείου του, που είναι ο "βασιλιάς" της ιδιόρρυθμης αυτής περιοχής. Γιατί ιδιόρρυθμης; Επειδή εκεί οι πλούσιοι και οι άρχοντες (εκτός του θείου) είναι οι ινδιάνοι, αφού έτυχε να βρουν πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου στις περιορισμένες περιοχές που τους παραχώρησε το κράτος. Θα μπορέσει αυτό να το χωνέψει η "κυρίαρχη φυλή", οι λευκοί δηλαδή;

Για μια ακόμα φορά ο Σκορσέζε δείχνει τα ματωμένα, βίαια, ρατσιστικά και παντελώς ανήθικα θεμέλια της αμερικάνικης αυτοκρατορίας - και του αμερικάνικου ονείρου. Όπως ακριβώς έχει κάνει με τις "Συμμορίες της Νέας Υόρκης" ή με τις πάμπολλες ταινίες του για τη μαφία δηλαδή. Εδώ προσθέτει και τον παράγοντα - κλειδί (για μένα) της ανθρώπινης δυστυχίας : Την απληστία. Ο κύριος Ντε Νίρο (εξαιρετικός) διαθέτει μπόλικη απ' αυτή. Μου άρεσε επίσης το πολυδιάστατο των χαρακτήρων. Μακριά από το άσπρο - μαύρο των συμβατικών αμερικάνικων ταινιών, εδώ οι "κακοί" διαθέτουν απροσδόκητες πτυχές.

Επικό, χορταστικό, αυτό που θα έλεγα "μεγάλο σινεμά", έχει ήδη μπει στα καλύτερα φιλμ της χρονιάς. Από έναν 80άρη! 

"ΓΙΑ ΟΛΑ ΦΤΑΙΕΙ ΤΟ ΓΚΑΖΟΝ" : ΤΟΛΜΗΡΟ ΚΑΙ ΑΣΤΕΙΟ

 

Η Josiane Balasco είναι μια γαλλίδα ηθοποιός και σκηνοθέτης. Το 1995 γυρίζει τη γνωστότερη ταινία της (στην Ελλάδα είχε γίνει επιτυχία) με πρωταγωνιστές την ίδια, τη Βικτόρια Αμπρίλ και τον Αλέν Σαμπά, το "Για όλα φταίει το γκαζόν" (Gazon maudit).

Ένα παντρεμένο, εύπορο ζευγάρι σε γαλλική πόλη δείχνει απόλυτα ταιριαστό. Ωστόσο εκείνος δεν χάνει την παραμικρή ευκαιρία να κερατώσει την όμορφη γυναίκα του - δίχως φυσικά εκείνη να αντιλαμβάνεται κάτι. Ώσπου στην πόλη θα φτάσει με το τροχόσπιτό της μια λεσβία dj. Η σύζυγος θα νοιώσει έλξη γι' αυτήν (έχει μάθει μάλιστα επιτέλους ότι ο άντρας της την απατά), θα την φέρει στο σπίτι και... τίποτα πια δεν θα είναι το ίδιο...

Από τις πιο χαρακτηριστικές ευρωπαϊκές κωμωδίες των 90ς, το φιλμ παίζει απόλυτα απενοχοποιημένα με την αμφισεξουαλικότητα και περιέχει και αρκετά φεμινιστικά στοιχεία. Οι ερωτικές ανατροπές είναι συνεχείς, οι φάσεις που περνά το τρίο διαδέχονται η μία την άλλη, μερικές σκηνές είναι όντως αστείες... και γενικά μιλάμε για ένα απόλυτα feel good φιλμ, που δίκαια ακούστηκε πολύ στην εποχή του. Πειστικότατη η Balasco στο ρόλο της ορκισμένης λεσβίας, σέξι όπως πάντα η Αμπρίλ, το αντικείμενο του πόθου... και αν είστε σεμνότυφοι να το αποφύγετε. Τι με νοιάζει; Εσείς θα χάσετε μια διασκεδαστική ταινία...

ΥΓ: Δεν μπορώ να μη σκεφτώ ότι σήμερα, με την πανταχού παρούσα πολιτική ορθότητα, μάλλον δεν θα μπορούσε να γυριστεί ένα τέτοιο mainstream φιλμ, που ως μόνο αποδεκτό σήμερα (ελπίζω) προσόν έχει την πλήρη απενοχοποίηση προς κάθε μορφή σεξουαλικότητας. Κρίμα...

"JOAN BAEZ I AM A NOISE" : DE PROFUNDIS...

 

Η Joan Baez είναι το 2023, όταν γυρίζεται η ταινία "Joan Baez I am a Noise", 82 ετών. Η λάμψη της υπάρχει ακόμα καθώς πραγματοποιεί την αποχαιρετιστήρια περιοδεία της, γεμίζοντας (μικρούς σχετικά) χώρους. Τρεις γυναίκες σκηνοθέτιδες, οι Miri Navasky, Maeve O'Boyle και Karen O'Connor γυρίζουν ένα ντοκιμαντέρ για το θρύλο μιας από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες και φωνές, από τότε τουλάχιστον που υπάρχει δισκογραφία.

Ναι, το φιλμ είναι ούτως ή άλλως συγκινητικό, αφού μιλάμε έναν αποχαιρετισμό μετά από 60 χρόνια καριέρας! Αλλά δεν είναι μόνο αυτό: Η Μπαέζ εδώ γίνεται ιδιαίτερα εξομολογητική, μιλώντας για ολόκληρη τη ζωή της (δεν έχω διαβάσει / δει άλλη συνέντευξή της, αλλά άκουσα ότι είναι η πλέον εξομολογητική και ότι λέει πράγματα που δεν έχει πει ποτέ). Έτσι λοιπόν περνά η αρχή, πριν τα 20 ακόμα, η σχέση με τον Dylan που τη σημάδεψε και την πλήγωσε, οι μέρες της δόξας, οι πολιτικοί αγώνες (και το κλίμα των 60ς) μιας μεγάλης ακτιβίστριας... Αυτό που προσωπικά αγνοούσα ήταν τα πολλά προσωπικά / ψυχολογικά προβλήματά της, η ταραγμένη σχέση με την οικογένειά της και βέβαια η θλιβερή ιστορία της αδελφής της Mimi Farina, του πολύ καλού, επίσης φολκ, ντουέτου του πρώτου μισού των 60ς Richard & Mimi Farina.

Η ίδια μιλά στη σύγχρονη εποχή, αλλά υπάρχει και αρκετό υλικό από το παρελθόν. Γενικά το βρήκα πολύ καλό και συγκινητικό (αν φυσικά αγαπάτε τη Baez). Οι μεγάλοι θρύλοι, σκέφτομαι μελαγχολικά, ένας ένας φεύγουν ή αποσύρονται...

"ANSELM" Ή Ο ΓΙΓΑΝΤΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΔΕΟΣ

 

Το έχω ξαναπεί: Τα πολλά τελευταία χρόνια οι μόνες ταινίες του Wim Wenders που βλέπονται είναι τα εντυπωσιακά ντοκιμαντέρ του. Έτσι το 2023 γυρίζει το "Anselm", μια ταινία για έναν από τους μεγαλύτερους εν ζωή σύγχρονους καλλιτέχνες, τον γερμανό Anselm Kiefer, που το 2023 είναι 78 ετών. Η ταινία προβλήθηκε στα σινεμά σε 3D. 

Δεν έχει πολύ νόημα να σας πω γι' αυτήν, εφόσον το θέμα είναι καθαρά οπτικό. Για όσους δεν τον γνωρίζουν, ζωγραφίζει τεράστιους σε μέγεθος πίνακες στους οποίους, εκτός από παχιά στρώματα χρώματος, συχνά κολλά και έτοιμα υλικά ή αντικείμενα (ξερά χόρτα, χώμα, μεγάλες πέτρες, μεταλλικά γλυπτά του κλπ.) προεκτείνοντας έτσι το έργο στις 3 διαστάσεις. Τις τελευταίες δεκαετίες κάνει και γλυπτά και συχνά δημιουργεί ολόκληρες εγκαταστάσεις μ' αυτά. Το εντυπωσιακότερο όμως είναι ότι από τα 90ς (νομίζω) έχει αγοράσει μια αχανή έκταση κάπου στη Γαλλία την οποία έχει μετατρέψει σε υπαίθριο μουσείο με γλυπτά του. Κυρίως όμως έχει κατασκευάσει μια σχεδόν ολόκληρη υπόγεια πόλη με τούνελ, δωμάτια, διαδρόμους, επίπεδα κλπ. κλπ., όλα διάσπαρτα με έργα του.

Συγχρόνως οι σκηνές στα εξ ίσου αχανή στούντιό του είναι απίστευτες. Το ασύλληπτο πλήθος των έργων, οι γιγάντιες διαστάσεις τους (πολλά πάνω από 5 μέτρα), ο τρόπος κατασκευής τους με φωτιά, νερό, διάφορα υλικά κλπ., οι βοηθοί που κυκλοφορούν κουβαλώντας τα με ρόδες, τα μικρά ασανσέρ που ο ίδιος χρησιμοποιεί για να φτάσει στην κορυφή τους κλπ., μόνο δέος μπορούν να προκαλέσουν.

Το φιλμ διαθέτει και παλιό υλικό με τον ίδιο σε νεαρή ηλικία και τις αμφιλεγόμενες δουλειές του στις αρχές των 70ς (είχε κατηγορηθεί για συμπάθεια προς το ναζισμό), με τις συναντήσεις του με τον Beuys (υπήρξε μαθητής του) κ.ά., καθώς και κάποιες δραματοποιημένες σκηνές - μερικές έντονα συμβολικές - με τον Kiefer παιδί. Πάντως ο ίδιος μιλά πολύ λίγο για τον εαυτό του και το έργο του. Γι' αυτό αν θέλετε να καταλάβετε τι κάνει (και γιατί), ποια είναι τα κίνητρά του, κάποια πράγματα για τη ζωή του, μάλλον θα απογοητευτείτε. 

Ωστόσο αξίζει πραγματικά για την οπτική εμπειρία και τον γιγαντισμό που κυριαρχεί παντού και τελικά αποτελεί γνώρισμα της δουλειά του και (θα το ξαναπώ) για το δέος που προκαλούν όλα αυτά, ανεξάρτητα αν σας αρέσει ή όχι η δουλειά καθ' εαυτή. Πρέπει να το δείτε για να το πιστέψετε.

"ΡΑΓΙΣΜΕΝΑ ΕΙΔΩΛΑ" ΚΑΙ ΟΙ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ

 

Ιδού μια εξαιρετική (και κατάμαυρη, προειδοποιώ) ιρανική ταινία : "Ραγισμένα Είδωλα" ο ανεπίσημος ελληνικός τίτλος, "Tafrigh" ο "κανονικός", "Subtraction" ο αγγλόφωνος. Γυρίστηκε το 2022 και είναι του Mani Haghighi. 

Είναι ασυνήθιστο για ιρανικό φιλμ, αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία που η αρχή της τουλάχιστον ανήκει καθαρά στο χώρο του φανταστικού. Μια έγκυος γυναίκα βλέπει συμπτωματικά μια νύχτα με βροχή τον άντρα της, που υποτίθεται ότι βρίσκεται σε άλλη πόλη για δουλειά, να πηγαίνει σε άγνωστο διαμέρισμα. Νομίζοντας ότι την απατά τον ακολουθεί κρυφά. Αυτό που θα ανακαλύψει όμως θα είναι πολύ πιο ανησυχητικό και παράδοξο από μια απλή ιστορία απιστίας...

Δεν σας λέω τι θα ανακαλύψει διότι, αν και γίνεται γνωστό στα πρώτα 10 λεπτά ή κάτι τέτοιο, δεν θέλω να σας χαλάσω ούτε καν αυτό το ολιγόλεπτο σασπένς. Η ταινία έχει την ιδιορρυθμία ότι ξεκινά από ένα φανταστικό γεγονός και εξελίσσεται εντελώς ρεαλιστικά. Καταγράφει δηλαδή τις (τραγικές) επιπτώσεις που έχει ένα αλλόκοτο και ανεξήγητο συμβάν στις καθημερινές ζωές των ηρώων και στις σχέσεις τους. Τις καταγράφει με τρόπο που έχει τη μορφή "κοινωνικού θρίλερ" με όλο και αυξανόμενο σασπένς, ενώ σκιαγραφεί με καλό τρόπο τους χαρακτήρες του καθενός. Και, ναι, οι άνθρωποι είναι "κακοί". Ή μάλλον, για να το διατυπώσω με άλλον τρόπο, οι "κακοί" άνθρωποι, επειδή ακριβώς είναι συνήθως αδίστακτοι, είναι ισχυρότεροι από τους ήρεμους και πράους "καλούς". 

Την βρήκα πολύ πρωτότυπη σε σεναριακή δομή - και πολύ σκοτεινή και ασφυκτική. Και επειδή το budget είναι ελάχιστο επιβεβαιώνεται για μια ακόμα φορά ότι για μια καλή ταινία το μόνο που ΔΕΝ χρειάζεται είναι τα πολλά λεφτά.

 

Ο Baloji είναι ένας κογκολέζος σκηνοθέτης και ηθοποιός και το "Augure" (Οιωνός) του 2023 είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. 

Βελγική κυρίως παραγωγή, γυρισμένη όμως στο Κογκό, αφηγείται την ιστορία ενός ζευγαριού (κογκολέζος εκείνος, βελγίδα εκείνη), που αφού έχουν συζήσει για χρόνια στο Βέλγιο αποφασίζουν να πάνε στο Κογκό για να γνωρίσει η οικογένεια την κοπέλα. Εκεί όμως, από την πρώτη κιόλας στιγμή, τα πράγματα δεν θα είναι τόσο εύκολα και ομαλά και η υποδοχή της λευκής νύφης από την οικογένεια και την κοινωνία δεν θα είναι η αναμενόμενη...

Παράξενη, ενδιαφέρουσα ταινία, που σχολιάζει και συνδυάζει τις δυσκολίες μιας διαφυλετικής συμβίωσης με απόλυτα διαφορετική κουλτούρα με ένα μαγικό, σουρεαλιστικό αφρικάνικο περιβάλλον, που είναι βουτηγμένο στο μύθο, τις πρωτόγονες τελετουργίες και πρακτικές, τη μαγεία και ταυτόχρονα στον σύγχρονο πολιτισμό με τη σκληρότητα και τις δυσκολίες μιας σημερινής τριτοκοσμικής χώρας. 

Από την αρχή αντιλαμβανόμαστε ότι ο δημιουργός φτιάχνει μία παράδοξη, σουρεαλιστική, συχνά ονειρική ατμόσφαιρα με τον συνδυασμό που περιγράψαμε παραπάνω, καθώς μάλιστα στην ιστορία μπαίνει και μια συμμορία... παρενδυτικών παιδιών με δικούς τους κώδικες ηθικής. 

Αυτό που είναι πολύ ενδιαφέρον στο φιλμ είναι η στάση του σκηνοθέτη απέναντι στην παραδοσιακή κουλτούρα: Συνήθως ένας αποξενωμένος ήρωας που θέλει να (επανα)συνδεθεί με την παράδοση της χώρα του γοητεύεται απ' αυτήν και τείνει να την (επαν)εκτιμήσει ή έστω να την αποδεχτεί. Εδώ όμως η παράδοση, το φολκλόρ αν θέλετε, παρουσιάζεται ως κάτι καταπιεστικό, άτεγκτο, άκαμπτο, απάνθρωπο συχνά (όπως, π.χ. απέναντι στις γυναίκες), από το οποίο ο ήρωας έχει καταφέρει να διαφύγει και να ξεπεράσει, είναι ευτυχής γι' αυτό και δεν έχει καμιά διάθεση να εμπλακεί και πάλι μ' όλη αυτή την κατάσταση. 

Πολύ ενδιαφέρουσα όντως οπτική, όπως ενδιαφέρουσα είναι και η ταινία - όχι αριστούργημα, αλλά με πολλή "τροφή για σκέψη".