CAPRICORN 1: Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ

Έχετε μήπως ακούσει τη θεωρία συνωμοσίας ότι δεν πήγαμε ποτέ στο φεγγάρι κι ότι όλα αυτά είναι μια τέλεια σκηνοθεσία των ΗΠΑ για δικούς τους λόγους; Δεν ξέρω από πότε κυκλοφορεί αυτή η θεωρία, αλλά το 1977 ο μάλλον μέτριος σκηνοθέτης Peter Hyams γυρίζει το "Capricprn One", το οποίο ακριβώς πραγματεύεται κάτι παρόμοιο: Την ιστορία μιας πρώτης επανδρωμένης πτήσης στον Άρη, όπου τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια τεράστια πλεκτάνη, με θύμα την ίδια την κοινή γνώμη, ολόκληρο τον κόσμο ουσιαστικά. Πολύ σύντομα τα μέλη της επερχόμενης πτήσης θα μάθουν την αλήθεια (μαζί τους κι εμείς, από την αρχή σχεδόν της ταινίας) και το θέμα είναι τι γίνεται μετά. Βρίσκω την ιδέα ενδιαφέρουσα. Η ταινία, στα πλαίσια της πολιτικοποιημένης και για το Χόλιγουντ εποχής των 70ς, έχει κάμποσες πολιτικές προεκτάσεις και καταγγέλει διάφορες κυβερνητικές συνωμοσίες και την γενική πρακτική, που ακάθεκτα συνεχίζεται ως τις μέρες μας, η οποία συνίσταται στο άλλα να ανακοινώνουμε και άλλα να εννοούμε και να πράττουμε στην πραγματικότητα. Η σκηνοθεσία της πραγματικότητας είναι αυτό που παρακολουθούμε, αυτό που σύσσωμα τα media (συχνά άθελά τους) μας σερβίρουν. Πίσω από την ψευδή αυτή εικόνα κρύβεται μια και μόνη πραγματικότητα: Τα κάθε λογής συμφέροντα είναι αυτά που πραγματικά ενδιαφέρουν, ποιος λοιπόν νοιάζεται για την αλήθεια; Καλά όλα αυτά. Μέχρι τα μισά τουλάχιστον βρήκα το φιλμ ενδιαφέρον. Το θέμα είναι - και το πρόβλημα φυσικά - ότι από ένα σημείο και πέρα η εμπορική επιτυχία της ταινίας ήταν αυτό που ενδιέφερε περισσότερο. Έτσι το όλο πράγμα μετατρέπεται σε ταινία δράσης, με κάμποσα εξωπραγματικά στοιχεία στο σενάριο, αρκετά κυνηγητά και θεαματικές υποτίθεται σκηνές, διάφορες "ταρζανιές" και ένα μάλλον προβλέψιμο τέλος, που, όπως συχνά συμβαίνει σε τέτοιου είδους περιπέτειες, παίζει με το τέλειο timing, όχι με τη σκηνοθετική έννοια, αλλά με τη σεναριακή (και παντελώς απίθανη): Ότι δηλαδή η κατάλληλη λύση θα δοθεί το κατάλληλο κυριολεκτικά δευτερόλεπτο. Ούτε λεπτό παραπάνω ή παρακάτω. Μάλιστα... Ανεξάρτητα της "υποβάθισης" πάντως της ταινίας σε απλοϊκή, χιλιοειδωμένη περιπέτεια, η ιδέα παραμένει ενδιαφέρουσα και, παρά τις αφέλειες, το φιλμ καταφέρνει νομίζω να κρατήσει τον θεατή. Αν μπορούσε να διατηρήσει το κλίμα του πρώτου μέρους, που δίνει βάρος στο ψυχολογικό μέρος και στο αδιέξοδο των παγιδευμένων ηρώων, θα τη χαρακτήριζα καλή. Δυστυχώς... είπαμε. Κι έτσι μια ακόμα ευκαιρία συνολικά πήγε χαμένη. Κρίμα. Πάντως, τελικά, ίσως αξίζει τον κόπο να της ρίξετε μια ματιά.

2010: 9 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΞΕΘΩΡΙΑΖΟΥΝ

16 χρόνια μετά τη θρυλική "2001: Οδύσσσεια του Διαστήματος" του Κιούμπρικ, στα 1984, ο Peter Hyams γυρίζει το δεύτερο μέρος, με τον απλό τίτλο "2010" (και με την προσθήκη ενίοτε "The Year We Make Contact"). Και με μια απλή σκέψη πίσω από το όλο εγχείρημα: Αφού οι περισσότεροι δεν κατάλαβαν τι έγινε στην πρώτη ταινία, ας εξηγήσουμε τα πράγματα όσο καλύτερα μπορούμε. Είχε προηγηθεί το 1982 το ομώνυμο βιβλίου του Arthur Clarke.
Επειδή όμως τα αριστουργήματα σπάνια επαναλαμβάνονται, αυτή εδώ η δεύτερη Οδύσσεια φαντάζει λίγο σαν ξαναζεσταμένο φαγητό. Αν και, πρέπει να ομολογήσω, οι προθέσεις ήταν σχετικά καλές: Οι δύο τότε αντίπαλοι στην ηγεμονία του κόσμου στέλνουν εκεί πάνω, 9 χρόνια μετά, μια από κοινού αποστολή για να ερευνησει το τι απέγινε το προηγούμενο σκάφος, το πλήρωμα και ο HAL, ο υπερυπολογιστής του. Η αμερικάνικη κυβέρνηση είναι αντίθετη - γίνεται και έμμεση πλην σαφής κριτική στον τότε πρόεδρο Ρίγκαν - αλλά οι επιστήμονες είναι υπεράνω μικροπολιτικών και πείθουν τις κυβερνήσεις τους να ενώσουν τις προσπάθειές τους. Έτσι το μεικτό αμερικανοσοβιετικό πλήρωμα φτάνει στον Δία, όπου απερίγραπτα κοσμικά μυστήρια περιμένουν την αποκάλυψή τους.
Παρά το ότι η ταινία παρακολουθείται σχετικά ευχάριστα - σχετικά όμως - διάφορες καταφανείς "αμερικανιές" παραμονεύουν ύπουλα: Πολλοί ρώσοι του πληρώματος μιλάνε αγγλικά αλλά ουδείς αμερικάνος ρώσικα, μια όμορφη ρωσίδα βρίσκει σε μια κρίσιμη στιγμή καταφύγιο στην αγκαλιά του, αμερικανού φυσικά, Ρόι Σνάιντερ και όχι σ' αυτήν κάποιου από τους πολλούς συμπατριώτες της και γενικά οι σοβιετικοί είναι πιο ψυχροί και τετράγωνα λογικοί, ανίκανοι να δουν έξω από τα συνηθισμένα, ενώ οι αμερικάνοι πιο μεταφυσικοί, "ευαίσθητοι" και ευέλικτοι. Ενώ ο Bowman, ο αξέχαστος ήρωας - αστροναύτης της πρώτης ταινίας περιφέρεται ως φάντασμα μοιράζοντας χρησμούς και προειδοποιήσεις.
Γενικά μερικά από τα ερωτήματα που αιωρούνται στην πρώτη ταινία απαντώνται εδώ (σε ένα απ' αυτά μάλιστα για την αποτυχία της πρώτης αποστολής αποκαλύπτεται ότι φταίει η αμερικάνικη κυβέρνηση που, όπως είπαμε, από την αρχή παρουσιάζεται αρνητική και στενόμυαλη), ενώ ενδιαφέρον έχει το ότι κάτω στη γη είναι έτοιμος να ξεσπάσει ο Γ' Παγκόσμιος, πράγμα που δείχνεται (δικαίως) ως απόλυτα ηλίθιο, μηδαμηνό και γελοίο μπροστά στις ασύλληπτες αποκαλύψεις που περιμένουν εκεί πάνω - και που τείνουν να οδηγήσουν το σύμπαν προς τον "σωστό δρόμο" ξεπερνώντας κάθε λογής μικρόμυαλη σκέψη. Δεν παύουμε όμως να βρισκόμαστε μπροστά σε ένα "νο 2" και, φυσικά, ο Hyams κάθε άλλο παρά Κιούμπρικ είναι. Οπότε... καλύτρα να αποφύγουμε τις (αναπόφευκτες) συγκρίσεις...